جایگاه مفهوم تبرّی در منظومه فکری و رفتاری امام خمینی(ره) و مهندس بازرگان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر واکاوی جایگاه مفهوم تبرّی در گفتمان  جریان ملی و جریان اسلامی بود. در این راستا،  منظومه فکری و رفتاری امام خمینی و مهندس مهدی بازرگان در تعامل یا تقابل با «استکبار» و براساس روش «تحلیل گفتمان» لاکلا و موفه مورد بررسی قرار گرفت. همچنین مفهوم تبرّی نیز به مثابه یکی از ریشه­های اصلی گسست میان جریان ملی‌گرایی و اندیشه­های حاکم بر نهضت اسلامی بررسی شد. یافته­ها نشان داد که شکاف‌های عمیق فکری و رفتاری میان دو گفتمان مورد بررسی در مصادیق متعدد، برخاسته از اختلاف در دال مرکزی و در مراتب بعد، دال‌های شناور در دو گفتمان است. اختلاف ماهیت و چگونگی نگرش آنها به لایه­های مختلف معرفتی و رفتاری در قبال عناصر بنیادین فرهنگ سیاسی شیعه و به ویژه تبری، برآمده از جایگاه بنیادین و «غیریت‌ساز» این مفهوم در گفتمان امام خمینی می‌باشد. از سوی دیگر، وجود گرایش به مبادی و مظاهر غرب در یکی از اضلاع دال مرکزی گفتمان بازرگان به­روشنی آشکار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The place of the concept of Tabarra in the intellectual and behavioral system of Imam Khomeini and Bazargan

نویسندگان [English]

  • Zahed Ghaffari Hashjin 1
  • mohammad ali Sadr shirazi 2
1 Associate Professor,Department of Political Science,Shahed University,Tehran,Iran.
2 PhD student of political studies of Islamic Revolution,Imam Khomeini Research Institute and Islamic Revolution, Tehran,Iran.
چکیده [English]

This project was aimed at analyzing the concept of Tabarri in the national movement and Islamic movement discourses. With this regard the interaction or opposition of Imam Khomeini and Mehdi Bazargan's approach toward arrogance through a discourse analysis method by lakla and Mophe have been discussed. Moreover, the concept of Tabarri as a major cause of divergence between the national movement and dominant thoughts of the Islamic movement was argued. Research demonstrated that the intellectual and behavioral gap which existed between two discourse subjects was rooted in discord of the central slab and floating slab of the discourses. The disagreement of the nature of their view towards different epistemic and behavioral aspects, with respect to political foundations of Shia and particularly Tabarri, rooted in the fundamental position of this concept in Khomeini's discourse. On the other side, Bazargan's discourse demonstrates a tendency towards west which could be seen in one side of central slab clearly.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Khomeini
  • Mehdi Bazargan
  • Tabarra
  • otherness
  • Nationalism

مراجع

  1. قرآن کریم.

    1. ایمانی، علی (1384). قاعده فقهی تولی و تبری در اندیشه سیاست خارجی امام خمینی. حکومت اسلامی، سال دهم، شماره3: ص 151-122.
    2. بازرگان، مهدی (1350). مدافعات. تهران: مدرس.
    3. بازرگان، مهدی (1362). بازیابی ارزش‌ها. تهران: نهضت آزادی.
    4. بازرگان، مهدی (1363). انقلاب ایران در دو حرکت. تهران: نهضت آزادی.
    5. بازرگان، مهدی (بی‌‌تا). راه طی شده. تهران: نهضت آزادی.
    6. تاجیک، محمدرضا (1379). گفتمان و تحلیل گفتمانی. تهران: انتشارات فرهنگ گفتمان.
    7. تاجیک، محمدرضا (1383). گفتمان، پاد گفتمان و سیاست. تهران: مؤسسه توسعه علوم انسانی.
    8. حدادعادل، غلامعلی (1375). دانشنامه علوم اسلامی. تهران: بنیاد دایره‌المعارف اسلامى، ج2.
    9. حضرتی، حسن؛ قیصریان‌فرد، هادی؛ آونج، مینا (1395). جنگ ایران و عراق در گفتمان سیاسی نهضت آزادی.ژرفا پژوه، سال سوم، شماره10: ص 75-101.

    10. خمینی، سید روح الله (1367، 10دی). نامه امام به گورباچوف. روزنامه جمهوری اسلامی.

    11. خمینی، سید روح‌‌الله (1323). کشف الاسرار. بی‌‌جا: بی‌‌نا.

    12. خمینی، سید روح‌‌الله (1356). ولایت فقیه(حکومت اسلامی). تهران: امیرکبیر.

    13. خمینی، سید روح‌‌الله (1366). استفتائات. قم: دفتر انتشارات اسلامی.

    14. خمینی، سید روح‌‌الله (1369). شئون و اختیارات ولایت فقیه(کتاب البیع). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

    15. خمینی، سید روح‌‌الله (1378). صحیفه امام. تهران: مرکز نشر آثار امام خمینی، ج20، 1، 10، 21.

    16. خمینی، سید روح‌‌الله (1385). شرح حدیث جنود عقل و جهل. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

    17. دانشجویان مسلمان پیرو خط امام (1367). احزاب سیاسی در ایران. تهران: مرکز نشر اسناد لانه جاسوسی آمریکا.

    18. دیلمقانی، فرشید؛ قاسمی، محمدعلی (1396). جایگاه هویت ملی در ایران: نگاهی به تطور تاریخی الگوها و سیاست‌های هویت ملی از زمان باستان تا پهلوی اول.سیاست متعالیه، سال پنجم، شماره19: ص44-17.

    19. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1332). مفردات فی غریب القرآن. تهران: چاپ محمد سید کیلانی.

    20. رودگر، محمدجواد (1396). مبانی عرفانی اندیشه‌ سیاسی امام خمینی. سیاست متعالیه، سال پنجم، شماره 18: ص 124-107.

    21. روزنامه اطلاعات، مورخ 22/7/1358.

    22. روزنامه انقلاب اسلامی، مورخ 17/8/1358.

    23. رهبر، محمدتقی (1377).حج و برائت از مشرکان.میقات حج، سال ششم، شماره 22: ص45-29.

    24. سولیوان، ویلیام (1361). مأموریت در ایران. ترجمه محمود شرقی. تهران: نشر هفته.

    25. صدرشیرازی، محمدعلی (1388). دولت موقت. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

    26. هوارت، دیوید (1388).روش و نظریه در علوم سیاسی. دیوید مارش، جری استوکر. ترجمۀ امیرمحمد حاجی ‎یوسفی. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.

     

سیاست متعالیه
دوره 7، شماره 26
مهر 1398
صفحه 91-114

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار