مسئولیت‌های فرد و دولت در اندیشه‌ی سیاسی شهید صدر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

بررسی وظایف ومسئولیت‌های فرد و دولت از مباحث مهم و پایه در اندیشه‌ی سیاسی معاصر است که دانش‌های سیاسی از جمله فقه سیاسی تلاش می‌کند تا به آن پاسخ دهد. آن‌چه در حوزه‌ی فقه سیاسی اهمیت مضاعف دارد مسئولیت‌های فرد و دولت در قبال اجرای شریعت است؛ دستگاه‌های فقهی- سیاسی با توجه به مبانی و روش‌شناسی‌های اجتهادی‌شان پاسخ‌های متنوعی ارایه نموده‌اند. پرسش اساسی مقاله این است که «نسبت میان فرد و دولت در تحقق شریعت در اندیشه‌ی فقهی- سیاسی شهید صدر چیست؟» این پرسش بر اساس مبانی فقهی- سیاسی شهید صدر مورد تحلیل قرار گرفته و این نتیجه به‌دست آمده است که اگرچه فرد نیز در تحقق شریعت مسئولیت‌هایی به‌عهده دارد، اما با توجه به محوریت دولت در رویکرد فقهی ایشان، مسئولیت اصلی برعهده‌ی دولتی است که تحت اشراف و نظارت فقیه به اجرای شریعت مبادرت می­ورزد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Responsibilities of the Individual and the Government in Political Thought of Shahid Sadr

نویسنده [English]

  • Reza Khorasani
چکیده [English]

Analysis of the duties and responsibilities of the individual and the government is among the important and basic issues in the current political thought which political disciplines, such as jurisprudence, try to answer. What is more important in political jurisprudence is responsibilities of the individual and the government against Sharia (religion). According to their juridical bases and methodologies, juridical-political systems have presented varied responses. The main question of the papers is “What is the relationship between the individual and the government in proving Sharia in juridical-political thought of Shahid Sadr. This question has been analyzed on basis of juridical and political principles of Shahid Sadr and it was concluded that although the individual has responsibilities in proving Sharia, because of the pivotal role of the government in his juridical approach, the main responsibility is on the shoulder of the government which performs Sharia under the mastery and supervision of the Jurist. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Individual and Government
  • Obedience Right
  • Political Jurisprudence
  • Jurisprudence
  • Shahid Sadr
  1. اسلامی، رضا (1385). نظریه حق الطاعه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  2. ایزدهی، سیدسجاد (1387). نظارت بر قدرت در فقه سیاسی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  3. جمشیدی، محمدحسین (1392). اندیشه‌ی سیاسی آیت‌الله صدر. تهران: وزارت امور خارجه.
  4. حائری، سید علی‌اکبر (1417ق). منطقة الفراغ فی التشریع الاسلامی. مجله رساله التقریب، ش 11.
  5. حائری حسینی، سید کاظم (1414ق). ولایة الامر فی عصر الغیبه. بیروت: مجمع الفکر الاسلامی.
  6. ــــــــــــــــــــــ (1377). سیاست و حکومت، فصلنامه علوم سیاسی، سال اول، ش 1.
  7. صدر، سید محمدباقر (1403ق). دورالائمه فی الحیاة الاسلامیه فی کتاب بحوث اسلامیه و مواضیع اخری، بیروت: دارالزهراء.
  8. ـــــــــــــــــ (1405ق). دروس فی علم الاصول. قم: دارالمنتظر.
  9. ــــــــــــــــــ (1405ق). بحوث فی علم الاصول (تقریر سیدمحمود هاشمی). قم: المجمع العالی لشهید صدر.
  10. ـــــــــــــــــ (1406ق). دروس فی علم الاصول. بیروت: دارالکتاب البنانی.
  11. ـــــــــــــــــ (1416ق). ماوراء الفقه. بیروت: دارالاضواء.
  12. ــــــــــــــــ (1417ق). بحوث فی علم الاصول، ج4. قم: موسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی.
  13. ــــــــــــــــ (1417ق). اقتصادنا. تصحیح: عبدالحکیم ضیاء. قم: دفتر تبلیغات اسلامی (شعبه خراسان).
  14. ــــــــــــــــ (1975م). الاتجاهات المستقبلة لحرکة الاجتهاد، بحث منشور فی بحوث اسلامیه، بیروت: دارالزهرا.
  15. ــــــــــــــــ (1990م). الفتاوی الواضحه. بیروت: دارالتعریف.
  16. ــــــــــــــــ (بی تا). لمحة الفقهیه (تمهیدیه عن شروع دستور الجمهوریة الاسلامیة فی ایران). تهران: جهاد البناء.
  17. ــــــــــــــــ (1399ق). خلافة الانسان و شهادة الانبیاء. تهران: جهاد لبناء.
  18. ــــــــــــــــ (بی‌تا). الاسلام یقود الحیاة. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  19. ــــــــــــــــ (بی‌تا). قاعده لا ضرر و لا ضرار. تقریر: سید کمال حیدری. بی‌جا: بی‌نا.
  20. ــــــــــــــــ (1349). اقتصادنا. ترجمه: ع، اسپهبدی. تهران: انتشارات برهان اسلامی.
  21. ــــــــــــــــ (1359). همراه با تحول اجتهاد. ترجمه: اکبر ثبوت. تهران: روزبه.
  22. ــــــــــــــــ (1409ق). السنن التاریخی فی القرآن. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
  23. عراقی، آقا ضیاء (1422ق). نهایة الافکار، قسم دوم، تقریراً بحاث ضیاء الدین العراقی، تألیف: محمدتقی البروجردی النجفی. قم: جماعة المدرسین فی حوزه العلمیة بقم.
  24. ــــــــــــــ (بی‌تا). منهاج الاصول، ج4. بی‌جا: بی‌نا.
  25. فضلی، عبدالهادی (1979م). فی انتظار الامام. الاندلس: بی‌نا.
  26. فیرحی، داود (1389). «درآمدی بر فقه سیاسی». فصلنامه سیاست. دانشگاه تهران، دوره4، ش1.
  27. ــــــــــ (1386). مباحث فقه سیاسی انجمن علمی حوزه، 29/9/86.
  28. ــــــــــ (1389). معماری حاکمیت و دولت شایسته. تهران: مجموعه مقاله‌ها و همایش حاکمیت و دولت در ایران 1404.
  29. قبانچی، سید صدرالدین (1391). الفکر السیاسی للشهید الصدر. مشهد: مرکز اسناد آستان قدس رضوی (الکترونیکی).
  30. خراسانی، سید محمدکاظم (1425). کفایة الاصول. قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  31. مطهری، مرتضی (1368). حماسه حسینی. تهران: انتشارات صدرا.
  32. مکارم شیرازی، ناصر (1420ق). القواعد الفقهیه. قم: مدرسه الامام امیرالمؤمنین (الطبعة الخامسه).
  33. ــــــــــــــــــ (1411ق). انوار الفقاهه (کتاب البیع). قم: مدرسة‌الامام امیرالمومنین(ع).
  34. میرزای قمی، میرزا ابوالقاسم (بی‌تا). قوانین الاصول. تهران: مکتبة العالمیه الاسلامیه.
  35. نائینی، محمدحسین (بی‌تا). اجود التقریرات (ج2). بی‌جا: بی‌نا.
  36. ـــــــــــــــ (1378). تنبیه الامه و تنزیه الملة. با توضیحات: سید محمود طالقانی. تهران: بی‌نا.
  37. ـــــــــــــــ (1382). تنبیه الامه و تنزیه الملة. تحقیق: سید جواد ورعی. قم: بوستان کتاب.
  38. ـــــــــــــــ (1417ق). فوائد الاصول (ج2). قم: دفتر انتشارات اسلامی، (چاپ ششم).
  39. واقدی، محمد بن عمر، (1394). مغازی: تاریخ جنگ های پیامبر، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.