مسئله‌شناسی سیاسی تفاسیر جامع ترتیبی با گرایش اجتماعی و سیاسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

10.22034/sm.2022.129884.1550

چکیده

هدف پژوهش حاضر شناسایی مسائل سیاسی طرح شده در تفاسیر قرآن کریم است. تفاسیر جامع ترتیبی مورد مطالعه شامل تفسیر المیزان، نمونه، تسنیم، المنار و فی ظلال بودند. برای شناسایی مسائل سیاسی طرح شده در تفاسیر، ابتدا مسائل مطرح در علوم سیاسی شناسایی و نظام جامع مسائل آن متشکل از 263 مسئله و مؤلفه اصلی و 271 مسئله فرعی استخراج گردید. در گام بعدی 57 مسئله و مؤلفه اصلی در قالب 611 عنوان شناسایی شد که حدود 21% مسائل اصلی دانش سیاسی‌ را تشکیل می‌دهند. از میان مسائل اصلی طرح شده در قلمرو پژوهش، درباره 15 مسئله اصلی که حدود 26% کل مسائل شناسایی شده هستند، تنها یک عنوان و مطلب آمده است. در حالی که درباره سه مسئله حاکم (71)، جنگ و جهاد (68)، و حکومت (66)، یعنی 5% کل مسائل شناخته شده‌، 204 عنوان و مطلب آمده که حدود 33% کل عناوین و مطالب را به خود اختصاص داده‌اند. از نظر آماری درصد مسائل طرح شده در تفاسیر جامع ترتیبی، بسیار محدود و نامتوازن هستند. چرا که اولاً دیدگاه قرآن درباره تعداد کمی از مسائل سیاسی استخراج شده و ثانیاً اکثریت مباحث، درباره تعداد اندکی از مسائل سیاسی انجام شده است. بر این اساس، تفاسیر جامع ترتیبی مورد مطالعه، پاسخگوی نیازهای حوزه قرآن و سیاست نیست و لازم است که تفسیر کاملاً سیاسی توسط مفسرین آشنا با علوم سیاسی، تدوین گردد تا خلاءهای موجود در این عرصه را پر نموده و پاسخگوی روز افزون جامع علمی در این عرصه باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Political Problematics Comprehensive Sequential Interpretations with Social and Political Orientation

نویسنده [English]

  • Abdul Ali Hassani
PhD., Al-Mustafa International University, Qom, Iran
چکیده [English]

This study aims to identify the political issues raised in the interpretations of the Holy Quran. The comprehensive, sequential interpretations studied included the interpretation of Al-Mizan, Numoneh, Tasnim, Al-Manar, and Fi Zalal. To identify the political issues raised in the commentaries, first, the issues raised in political science were identified, and a comprehensive system of issues consisting of 263 subjects and main components and 271 sub-issues were extracted. In the next step, 57 main issues and components were identified in the form of 611 titles, which constitute about 21% of the main issues of political knowledge. Among the main issues raised in the field of research, only one title and article has been mentioned about 15 main issues, which are about 26% of the total issues identified. While about the three points of ruling (71), war and jihad (68), and government (66), i.e., 5% of the total known issues, 204 titles and articles have been mentioned, which have about 33% of the total titles and articles. Statistically, the percentage of problems posed in comprehensive, sequential interpretations is very limited and unbalanced. Because firstly, the Qur'anic view has been extracted from a few political issues, and secondly, most of the discussions have been made about a small number of the political problems. Accordingly, the sequential, comprehensive interpretations studied do not meet the needs of the Qur'an and politics, and a completely political interpretation must be developed by commentators familiar with political science to fill the gaps in this field and respond to the growing comprehensive scientific interpretation in this field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran Interpretation
  • Political Knowledge
  • Al-Mizan Interpretation
  • Sample Interpretation
  • Tasnim Interpretation
  • Al-Manar Interpretation
  • Interpretation in Shadows
آقابخشی، علی؛ افشاری‌راد، مینو (1383). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: چاپار.
اخوان، پیمان؛ باقری، روح‌الله (1389). مدیریت دانش از ایده تا عمل. تهران: آتی نگر.
افرازه، عباس (1384). مدیریت دانش (مفاهیم، مدل‌ها، اندازه‌گیری و پیاده‌سازی). تهران: دانشگاه امیرکبیر.
الهی‌راد، صفدر (1390). بازخوانی معناشناختی کلام سیاسی و نسبت آن با فلسفه سیاسی و فقه سیاسی. معرفت کلامی، 2(6).
بابایی، احمدعلی؛ محمدی، رضا (1368). فهرست موضوعی تفسیر نمونه. قم: مدرسه امام امیرالمؤمنین(ع).
بشیریه، حسین (1369). مسائل اساسی فلسفه سیاسی. نشریه دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 25: ص191-224.
بشیریه، حسین (1376). جامعه‌شناسی سیاسی و موریس دورژه. ترجمه ابوالفضل قاضی. تهران: سمت.
بشیریه، حسین (1382). آموزش دانش سیاسی. تهران: مؤسسه نگاه معاصر.
بهروزی لک، غلام رضا (1382). چیستی کلام سیاسی. قبسات، 8(28): ص79-104.
پازارگاد، بهاءالدین (1382). تاریخ فلسفه سیاسی. تهران: انتشارات زوار، ج1.
پایک، جان (1391). فرهنگ اصطلاحات فلسفه سیاسی. سید محمدعلی تقوی و محمدجواد رنجکش. تهران: نشر مرکز.
جکسون، رابرت؛ سورنسون، گئورک (1396). درآمدی بر روابط بین‌الملل. ترجمه مهدی ذاکریان، احمد تقی‌زاده و حسن سعیدکلاهی. تهران: نشر میزان.
جوادی آملی، عبدالله (1396). تسنیم؛ تفسیر قرآن کریم. قم: نشر اسراء، ج1-46.
جیکوبز، لزلی(1386)، درآمدی بر فلسفه سیاسی نوین. ترجمه مرتضی جیریایی. تهران: نشر نی.
حقیقت، صادق (1383). مسئله‌شناسی مطالعات سیاسی اسلامی. قم: بوستان کتاب.
خسروپناه، عبدالحسین (1388). کلام جدید با رویکرد اسلامی. قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، معاونت پژوهشی دانشگاه معارف اسلامی.
دوز، روبـرت؛ مارتین لیپست، سیمـور (1373). جامعه‌شنـاسی سیاسی. ترجمه محمدحسین فرجاد. تهران: انتشارات
وتـوس.
دهخدا، علی اکبر (بی‌تا). لغتنامه دهخدا. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ج44.
رادینگ، آلن (1383). مدیـریت دانش: موفقیت در اقتصاد جهانی مبتنی بر اطلاعات. ترجمه محمدحسین لطیفی. تهران:
سـمت.
راش، مایکل (1377). جامعه و سیاست؛ مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی. ترجمه منوچهر صبوری. تهران: سمت.
رسـولی ثانی‌آبادی، الهام (1393). در آمدی بر مهم‌ترین مفاهیم و اصطلاحات روابط بین‌الملل. تهران: انتشارات
تیسـا.
رشید رضا، محمد (1342ق). تفسیر القرآن الحکیم المشهور بتفسیر المنار. بیروت: دارالمعرفه.
رشید رضا، محمد (1420ق). تفسیر القرآن الحکیم المشهور بتفسیر المنار. بیروت: دارالکتب العلمیه، ج1-12.
رشید رضا، محمد (1973م/الف). تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار. بیروت: دارالفکر، ج1-12.
سرفصل‌های رشته فقه سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد. قابل دسترس در:
https://vpap.um.ac.ir/images/84/barneme_rizi_darsi/siasi.pdf
سویفت، آدام (1385). فلسفه سیاسی. ترجمه پویان موحد. تهران: انتشارات ققنوس.
سی، جرالد؛ کالوم، مک (1383). فلسفه سیاسی. ترجمه بهروز جندقی. قم: کتاب طه.
سید باقری، سید کاظم (1395). اولویت‌های پژوهشی فقه سیاسی. قم: معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه.
سید باقری، سید کاظم (1395). فقه سیاسی شیعه: سازوکارهای تحول در دوران معاصر. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
سید قطب (1389). ترجمه تفسیر فی ظلال القرآن. ترجمه مصطفی خرم دل. تهران: نشر احسان، ج1-6.
طباطبایی، محمدحسین (1363). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
طباطبایی، محمدحسین (1374). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، ج1-20.
طرقی، مجید (1384). درسنامه روش تحقیق. قم: مرکز نشر هاجر.
عالم، عبدالرحمن (1373). بنیادهای علم سیاست. تهران: نشر نی.
عالم، عبدالرحمن (1386). تاریخ فلسفه سیاسی غرب (عصر جدید و سده نوزدهم). تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت خارجه.
عمید زنجانی، عباسعلی (1373). فقه سیاسی. تهران: انتشارات امیرکبیر، ج2.
فهداوی، خالد (2008م). الفقه السیاسی الاسلامی. سوریه: دمشق، دار الاوائل لنشر و التوزیع و الخدمات الطباعیة.
قرضاوی، یوسف (1390)، فقه سیاسی. ترجمه عبدالعریز سلیمی. تهران: نشر احسان.
مارتین، گریفیتس؛ اوکلاگان، تری (1388). مفاهیم کلیدی روابط بین‌الملل. ترجمه محمد امجد. تهران: نشر میزان.
مصباح یزدی، محمدتقی (1391). آموزش فلسفه. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، ج1.
معرفت، محمدهادی (1380). تفسیر و مفسرون. قم: مؤسسه فرهنگی تمهید، ج2.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج1-27.
میراحمدی، منصور و همکاران (1389). درس گفتارهایی در فقه سیاسی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
ورعی (طباطبایی حسینی)، سید جواد (1396). درسنامه فقه سیاسی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
همپتن، جین (1380). فلسفه سیاسی. ترجمه خشایار دیهمی. تهران: انتشارات طرح نو.
هوشی السادات، سید محمد (1384). ساده‌سازی علوم سیاسی. تهران: نشر میزان.
هیوود، اندرو (1387الف). کلیدواژه‌ها در سیاست و حقوق عمومی. ترجمه اردشیر امیرارجمند و سید باسم موالی‌زاده. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
هیوود، اندرو (1387ب). مفاهیم کلیدی در علم سیاست. ترجمه حسن سعیدکلاهی و عباس کاردان. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
یوسفیان، حسن (1389). کلام جدید. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.