بررسی منزلت اجتماعی– سیاسی روحانیت و تغییرات آن در چهار دهه جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛ عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران

10.22034/sm.2021.525146.1667

چکیده

هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سوال اساسی می‌باشد که رابطه‌‌ی سبک زندگی روحانیت با منزلت اجتماعی- سیاسی آن در میان مردم در چهار دهه حیات جمهوری اسلامی ایران چگونه بوده است؟ برای دستیابی به پاسخ این پرسش از چارچوب نظری مبتنی بر نخبه‌‌گرایی و روش جامعه‌شناسی تاریخی تجربی استفاده شد. پژوهش بر این فرضیه استوار است که بین سبک زندگی روحانیت (یعنی استقلال، وضعیت معیشتی، مهارت‌‌های اجتماعی و تهذیب نفس یا میزان پایبندی آن به تقوی) با منزلت اجتماعی- سیاسی روحانیت در جمهوری اسلامی ایران ارتباط معناداری وجود دارد. یعنی هرچه سازش‌یافتگی با قدرت یا عدم استقلال، فقدان یا ضعف مهارت اجتماعی و اختلال‌‌های رفتاری همسو با زندگی اشرافی بیشتر باشد، قرابت به کاهش منزلت و نهایتاً طردشدگی هم بیشتر خواهد بود. یافته‌‌های پژوهش حاکی از این است که اگرچه نمی‌توان گفت روحانیت در همه سطوح به کاهش منزلت اجتماعی- سیاسی دچار شده، ولی در سطحی از سطوح روحانیت این کاهش قابل مشاهده می‌باشد. همچنین می‌‌توان گفت اختلال‌‌های رفتاری همسو با زندگی اَشرافی، رفتار سازشی با قدرت و فقدان یا ضعف مهارت‌‌های اجتماعی روحانیت، درصد بالایی را در پیش‌‌بینی کاهش منزلت اجتماعی- سیاسی به خود اختصاص داده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Survey of the Social-Political Dignity of the Clerics and Its Changes During Four Decades of the Islamic Republic of Iran

نویسنده [English]

  • Reza Isaiah
Assistant Professor, Institute of Political Science and Thought, Institute of Islamic Science and Culture; Member of the Association for Political Studies, Qom, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is to review the relationship between the clerics’ life style and their social-political dignity for people during four decades of the Islamic Republic of Iran. To achieve an answer to this question, a theoretical framework based on elitism and historical-empirical sociology was used. The research relies on the hypothesis that there is a significant relationship between the clerics’ lifestyle (autonomy, economic condition, social skills, and self-purification or adherence to piety) and their social-political dignity in the Islamic Republic of Iran. It means that an increase in their reconciliation with power (power dependence), lack or shortage of social skills, and behavioral disorders in line with luxurious life leads to a decrease in their dignity and finally their abandonment. The results of the study indicate that although it can not be said that the dignity of the clergymen in all levels has decreased, it is noticed in at least some levels. Moreover, it can be said that some behavioral disorders in line with luxurious life, resilience with power, and lack or shortage of social skills among the clerics have a high percentage in the prediction of the decrease in their social-political dignity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Clerics
  • Social-Political Dignity
  • Islamic Republic of Iran
  • Life Style
  • Clerical Life
افروغ، عماد (1378). آسیب‌‌شناسی تعامل روحانیت و نسل جوان، گفتگو با عماد افروغ. پگاه حوزه، شماره 58.
دفتر مقام معظم رهبری (1375). حوزه و روحانیت در آئینه رهنمودهای مقام معظم رهبری.تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، ج1.
دوانی، علی (1376).خاطرات و مبارزات حجت‌الاسلام فلسفی. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
خمینی، روح‌الله (1391ق). کتاب البیع. نجف: مطبعة الآداب.
سند چشم‌‌انداز حوزه‌‌های علمیه (مصوب 21/1/1395).
شالچی، وحید (1392). عطش منزلت در جامعه ایران. جامعه‌شناسی ایران، دوره 14، شماره 2: ص30-65.
عمید، حسن (1379). فرهنگ عمید. تهران: امیرکبیر.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
مطهری، مرتضی (1372). پیرامون انقلاب اسلامی ایران. تهران: انتشارات صدرا، چاپ دوازدهم.
مقتدایی، مرتضی (18 مرداد ۱۳۸۹). به هیچ قیمتی از استقلال حوزه کوتاه نمی‌آییم. خبرگزاری حوزه. قابل دسترس در:
https://www.hawzahnews.com/news/239626
ملکیان، مصطفی (1397). زمین از دریچه آسمان. تهران: سروش مولانا.
بهشتی، محمد (بی‌تا). نقش روحانیت در جامعه امروز!. پایگاه خبری، تحلیلی مطالعات تروریسم، قابل دسترس در:
https://www.habilian.ir/fa/vije/vijenameha/Vijenameha/v004_7tir/page04_22.html
رحماندوست، مصطفی (4 آذر 1399). خاطرات مصطفی رحماندوست از «عمو راستگو». تدبیر و امید، قابل دسترس در:
http://tadbirvaomid.ir/fa/news/309354/
مقایسه کمک‌‌‌‌‌‌‌های دولت‌های هاشمی، خاتمی و احمدی‌نژاد به حوزه. خبر آنلاین (30 آذر 1388)، قابل دسترس در:
https://www.khabaronline.ir/news/31728/
یگانه، بیژن (28 خرداد 1386). فاضل لنکرانی مرجعی حکومتی یا مستقل. رادیو فردا. قابل دسترس در:
https://www.radiofarda.com/a/f4_Lankarani_dies/398289.html