امتیاز و برتری فتوای هسته‌ای آیت‌الله خامنه‌ای بر الزا‌م‌های حقوقی و التزام‌های اخلاقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری، گروه حقوق بین‌الملل، دانشگاه علوم اسلامی رضوی؛ سطح 4، حوزه علمیه خراسان، مشهد، ایران

2 دانشجوی دکتری، گروه فلسفه حقوق، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران.

3 استادیار، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران.

10.22034/sm.2022.548410.1826

چکیده

پژوهش حاضر با تاکید بر دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای در خصوص سلاح‌های هسته‌ای بسان یک فتوا، و با ملاحظه برتری آن بر الزا‌م‌های حقوقی و التزام‌های اخلاقی، درصدد پاسخ به این سوال بود که «فتوای هسته‌ای در مقایسه با مفاهیم همگون همچون الزامات حقوقی و التزامات اخلاقی از چه جایگاهی‌ برخوردار است»؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که فتوای هسته‌ای آیت‌الله خامنه‌ای مانند سایر فتواها، در مکانسیم و دستگاه اجتهاد شکل گرفته است. فتوای هسته‌‌ای از انگیزش التزام برتر، از قدرت الزام‌آوری بالاتر و از ضمانت اجتماعی بهتری برخوردار است. چراکه موضوع این‌ فتوا ازجمله مسائل اجتماعی بوده که درحیطه اختیارات فقیه حاکم به‌شمار می‌رود. از این‌رو نه‌تنها بر مقلدین، بلکه بر غیرمقلدین ایشان نیز لازم‌الاتباع و الزام‌آور است. با توجه به نقش سیاست‌گذاری آیت‌الله خامنه‌ای در کشور و فرماندهی کل قو ا براساس اصل 110 قانون اساسی، این فتوا تنظیم‌کننده رفتارهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران می‌باشد. بر همین اساس، اطاعت از فتوای هسته‌ای بر تمامی ارکان حکومت الزام‌آور بوده و می‌تواند به لحاظ حقوقی، در نظام بین‌الملل تعهدآور باشد. بنابراین، می‌توان گفت که تعهد کشور نسبت به این فتوا، به‌ دلیل ویژگی‌های منحصربه ‌فرد آن، برتر از الزامات نظام معاهداتی هسته‌ای است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Superiority of Ayatollah Khamenei's Nuclear Fatwa on Legal Obligations and Ethical Commitments

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hosein Pouramini 1
  • Gasim Babaei 2
  • Jafar Zanganeh 3
1 Ph.D., Department of International Law, Razavi University of Islamic Sciences; Level 4, Khorasan Seminary, Mashhad, Iran
2 PhD., Student, Department of Philosophy of Law, Baqir al-Olum University, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The present research, emphasizing Ayatollah Khamenei's perspective on nuclear weapons as a fatwa, and considering its superiority over legal obligations and ethical commitments, aimed to answer the question of "what position does the nuclear fatwa hold compared to analogous concepts such as legal obligations and ethical commitments?" The research method was descriptive-analytical, and the results indicate that Ayatollah Khamenei's nuclear fatwa, like other fatwas, has been formed within the mechanisms and framework of jurisprudence. The nuclear fatwa is superior in motivating compliance, has greater coercive power, and provides better social assurance. This fatwa addresses social issues falling within the jurisdiction of the jurisprudent's authority. Therefore, compliance with and adherence to this fatwa is not only mandatory for his followers but also obligatory for non-followers. Considering Ayatollah Khamenei's policymaking role in the country and his command of all branches of power based on Article 110 of the Constitution, this fatwa regulates the defensive behaviors of the Islamic Republic of Iran. Accordingly, compliance with the nuclear fatwa is obligatory for all pillars of government and can be legally binding in the international system. Therefore, it can be said that the country's commitment to this fatwa, due to its unique characteristics, surpasses the obligations of nuclear treaty regimes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fatwa
  • Ayatollah Khamenei
  • Legal Rules
  • Ethical Rules
  • Nuclear Weapons
ابراهیم‌زاده، عبدالله (۱۳۸۵). حاکمیت دینی. قم: انتشارات زمزم هدایت.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب‏. بیروت: بی‌نا، ج2.
پترسن، دنیس (1399). مکاتب معاصر فلسفه حقوق. ترجمه یحیی شعبانی و محمدمهدی ذوالفقاری. ترجمان علوم انسانی، چاپ دوم.
حکمت‌نیا، محمود (1390). فلسفه نظام حقوق زن. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
خامنه‌ای، سید علی (15/05/1382). بیانات در دیدار کارگزاران نظام. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3186
خامنه‌ای، سید علی (20/1/1394). بیانات در دیدار با مداحان اهل‌بیت(ع). قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=29415
خامنه‌ای، سید علی (27/4/1394). بیانات در خطبه‌های نماز عید سعید فطر. قابل دسترس در:
 https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3405
خامنه‌ای، سید علی (28/1/1389). پیام به نخستین کنفرانس بین‌المللی خلع سلاح هسته‌ای و عدم اشاعه. قابل دسترس در:
 https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=9171
خامنه‌ای، سید علی (30/11/1388). بیانات در دیدار با دست‌اندرکاران ساخت ناوشکن جماران. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=8906
خامنه‌ای، سید علی (4/12/1399). بیانات در دیدار با خبرگان رهبری. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=47431
خامنه‌ای، سید علی (9/06/1391). بیانات در شانزدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=20840
دانش‌پژوه، مصطفی (1397). فلسفه حقوق. قم: نشر موسسه امام خمینی.
داوید، رنه (1375). نظام‌های بزرگ حقوقی معاصر. ترجمه حسین صفائی و همکاران. تهران: نشر دانشگاهی، چاپ سوم.
شفیعی، اعظم (1390). بررسی رابطه فقه و اخلاق. تهران: نشر امیرکبیر.
شیروئی، عبدالحسین (1390). حقوق تطبیقی. تهران: انتشارات سمت.
طرﯾﺤﯽ، ﻓﺨﺮالدین محمد (1384). مجمع البحرین. ﻗﻢ: دفتر ﻧﺸﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ اسلامی.
عاملی، محمد بن مکی (شهید اول) (1400). القواعد و الفوائد. قم: دفتر تبلیغات اسلامی، ج1.
علیدوست، ابوالقاسم (۱۳۸۸). فقه‌ و مصلحت‌. تهران‌: سا‌زما‌ن‌ انتشا‌رات‌ پژوهشگا‌ه‌ فرهنگ‌ و اندیشه‌ اسلامی‌.
فاستر، مایکل (1395). خداوندان اندیشه سیاسی. ترجمه جواد شیخ‌الاسلام. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
فتحعلی‌خانی، محمد (1379). آموزه‌های بنیادین علم اخلاق. قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
قربان‌نیا، ناصر (1378). اخلاق و حقوق بین‌الملل. انتشارات سمت.
کاتوزیان، ناصر (1376). قواعد عمومی قراردادها. تهران: شرکت سهامی انتشار، ج1.
کاتوزیان، ناصر (1385). فلسفۀ حقوق. تهران: شرکت سهامی انتشار، ج1.
لنگرودی جعفری، محمدجعفر (1372). ترمینولوژی حقوق. ﺗﻬﺮان: ﮔﻨﺞ داﻧﺶ، چاپ ششم.
مبلغی، احمد (6/11/1397). فرایند شکل‌گیری مقام افتاء و سطوح اجتماعی فتوا در دنیای تشیع. قابل دسترس در:
 https://b2n.ir/n05509
مصباح یزدی، محمدتقی (1386). فلسفه اخلاق. تهران: نشر بین‌الملل.
مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۸۵). دائره‌المعارف فقه مقارن. قم: مدرسه الامام علی بن ابیطالب(ع)، ج1.
نجفی، محمدحسن (۱۳۷۷). جواهر الکلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ج40.
قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام. قابل دسترس در:
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/939345
UN official Document No. A/64/752-S/2010/203. Available at:            
https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/2020/06/a64-parti_0.pdf
ICJ, Advisory Opinion on the Legality of the threat or Use of nuclear weapons. Available at:             
https://www.icj-cij.org/case/95