واکاوی رابطه مکتب دیوبندی با مذاهب اسلامی در شبه قاره هند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه تاریخ، واحد یادگار امام خمینی(ره)، شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر واکاوی رابطه مکتب دیوبندی با مذاهب اسلامی در شبه قاره هند است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که عالمان فرقه‏ دیوبندی برای تأثیرگذاری بر فرق و گرایشات مذهبی در هندوستان، تلاش‏های فراوانی داشته‌اند و در این عرصه همگرائی و پیوند فرقه دیوبندی با سایر مذاهب از کلیدواژه‏های اساسی آنان در حوزه دین و مذهب به‌شمار می‏رفت. آنان اختلاف و واگرائی‏های بنیادینی با سایر فرق اسلامی در زمینه اعتقادات دارند. اختلاف‌‌ها موجب تضاد این فرقه با فرق دیگری مانند بریلوی‌ها، مودودی، تصوف، اهل حدیث، سلفیان غیرمقلد، وهابیان و شیعیان شده است، به‌گونه‌‌ای که برخی از دیوبندی‏ها، پیروان پاره‌ای از مذاهب را اهل بدعت یا مشرک می‌‌دانند. بیشترین اختلاف دیوبندی‌ها و شیعیان در مورد «شفاعت، توسل، تقیّه، تحریف قرآن، عصمت ائمه(ع)، مهدویت، زیارت قبور، غیبت، مصحف فاطمه وغیره است». این دو مکتب در دشمنی با هندوها و انگلیسی‌ها همگرائی مسالمت‌آمیزی با هم داشتند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Exploring the Relationship of the Deobandi School with Islamic Sects in the Indian Subcontinent

نویسندگان [English]

  • Mohammad Naroei 1
  • Mahbobeh Sharafi 2
1 Ph.D., Student, Department of History, Yadegar Imam Khomeini Branch, Shahre Ray, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of History, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

This research aims to investigate the relationship of the Deobandi school with various Islamic sects in the Indian subcontinent. The research method is descriptive-analytical, and the results indicate that scholars of the Deobandi sect have extensively influenced religious sects and tendencies in India. In this context, convergence and linkage of the Deobandi sect with other sects were among their critical keywords in the religious and sectarian domain. They have fundamental differences and divergences with other Islamic sects in matters of beliefs, leading to conflicts with sects such as the Barelvis, Maududis, Sufis, Ahl-e-Hadith, non-madhhab Salafis, Wahhabis, and Shiites. Some Deobandis consider followers of certain sects as innovators or polytheists. The most significant differences between Deobandis and Shiites revolve around issues such as intercession, seeking proximity through saints, taqiyah (precautionary dissimulation), distortion of the Quran, infallibility of the Imams (AS), the concept of Mahdaviat (the appearance of the Mahdi), visiting graves, occultation, Muṣḥaf of Fāṭima, and more. These two schools shared peaceful coexistence in opposing Hindus and the British.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Indian Subcontinent
  • Deobandi School
  • Sufism
  • Barelvis
  • Maududis
  • Salafis
  • Shiites
  • Islamic Sects
قرآن کریم.
ابن‌اثیر، عزالدین علی بن احمد (1402ق). الکامل فی التاریخ. بیروت: بی‌نا، ج۵.
اسعد گیلانی، سعید (1380). نگاهی به احوال، آثار و افکار سید ابوالاعلی مودودی. ترجمه نذیر احمد سلامی. تهران: احسان.
اصفهانی‌، ابوالفرج (1368ق). مقاتل‌ الطالبین‌. تحقیق احمد صقر. قاهره‌: بی‌نا، ج1.
الهی بلند شهری برفی مظاهری، محمد عاشق (بی‌تا). العناقید الغالیه من الاسانید العالیه. کراچی: مکتبه الشیخ.
بامری، عبدالواحد (1397). مبانی اطاعت از حاکم دینی در اندیشه سیاسی دیوبندیان. سیاست متعالیه، شماره23: ص134-152.
بریلوی، احمدرضا (1983م/ الف). الدوله المکّیه بالمادّه الغیبیّه (ضمیمه اثبات النبوّه). از احمد فاروقی سرهندی. استانبول: بی‌نا.
بریلوی، احمدرضا (1983م/ ب). المستند المعتمد. ترجمه فضل الرسول قادری. استانبول: بی‌نا.
بلاذری، احمد بن جابر (1367). فتوح البلدان. ترجمه متوکل. تهران: نقره پیری.
بیهقی، محمد بن حسین (1424ق). السنن الکبری. بیروت: دارالکتب العلمیه، ج10.
ثبوت، اکبر (1376). مدارس اسلامی هند در طول تاریخ و جایگاه فرهنگ ایران در آن‌ها. رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، ج1.
جهانتیغ، غلامحسین (1393). تاثیر علمای دیوبند بر سلفیت. سیاست متعالیه، 2(4): ص123-138.
حسنی، عبدالحی (1396). نزهه ‌الخواطر و بهجه المسامع و النواظر. حیدرآباد دکن، بی‌نا، ج8.
خامنه‌ای، سید علی (1347). مسلمانان در نهضت آزادی هندوستان. تهران: آسیا.
رجبی، حسین (1388). شیوه‌های تعامل و همزیستی پیروان مذاهب اسلامی. قم: چاپ شریعت.
رضوی اطهر، عباس (1376). شیعه در هند. ترجمه‌ مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
رفیعی، محمدطاهر (1397). دیوبندیه و اندیشه‌های کلامی آن. قم: نشر موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
سجستانی، حبیب‌الله بن عطا (بی‌تا). الدیوبندیه تعریفها و خدماتها. بی‌جا: بی‌نا.
سربازی، عبدالرحمن (1395). اعتدال در مسلک دیوبند. تربت جام: امام غزالی.
سهارانپوری، خلیل احمد (1371). المهند علی المفند. ترجمه عبدالرحمان سربازی. تربت جام: شیخ احمد جام.
عبدالغفور دورانی، محمد (1391). پیدایش تفکر دیوبندی در هند و تاثیر آن بر بلوچستان. مطالعات شبه قاره، 4(13): ص7-26.
علیزاده موسوی، سید مهدی (1392). مکتب دیوبند و جنبش جماعت تبلیغ. قم: پاد اندیشه؛ دفتر تبلیغات اسلامی.
فرمانیان، مهدی (1382). شبه قاره هند، دیوبندیه، بریلویه و رابطه آنها با وهابیت. پژوهشنامه حکمت و فلسفه اسلامی، 2(6): ص73-96.
فرمانیان، مهدی (1387). آشنایی با فرق تسنن. قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه.
قاری، محمدطیب (1391). اندیشه دینی و شیوه عملی علمای دیوبند. ترجمه محمد درکانی. سبزوار: نگین کویر.
گنگوهی، رشید احمد (1381). زبده المناسک. ترجمه عبدالرحمان سربازی. تربت جام: بی‌نا.
مدنی، حسین احمد (بی‌تا). الشهاب الثاقب علی المسترق الکاذب. دیوبند: نشر کتابخانه امدادیه.
مشیر، حسن (1367). جنبش‌های اسلامی و قومی در مستعمره هند. مترجم حسن لاهوتی. مشهد: آستان قدس رضوی.
مظهر، محمدسلیم (1376). بررسی احوال و آثار پارسی‌گویان ایرانی. رساله دکتری ادبیات فارسی. دانشگاه تهران.
مقدسی، محمد (1906م). احسن التقاسیم. لیدن: دخویه.
نارویی، محمد (1395). تاریخ مکتب دیوبندیه در بلوچستان و عوامل موثر آن بر شیعیان منطقه. پایان نامه سطح3 حوزه علمیه.
ندوی، ابوالحسن (1420ق). رجال الفکر والدعوه فی الاسلام. دمشق: دار ابن کثیر.
نهرو، جواهر لعل (1361). کشف هند. مترجم محمود تفصیلی. تهران: امیرکبیر، ج2.