بایسته‌های سیاست خارجی ایران در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه روابط بین‌الملل، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

10.22034/sm.2022.548551.1825

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی بایسته‌های سیاست خارجی ایران در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد توسعه ICT و فضای مجازی در ایران صرفاً با تکیه بر توان داخلی مقدور نخواهد بود. ماهیت و ذات حوزه ICT به گونه‌ای است که بدون همکاری بین‌المللی و مشارکت با دولت‌ها و شرکت‌های چندملیتی پیشرو، توسعه این بخش تقریباً غیرممکن است. به زعم نهادگرایان نئولیبرال، مشارکت در نهادسازی‌های بین‌المللی به منظور تعیین استانداردهای حوزه ICT، امری بسیار مهم است؛ چرا که در عصر جهانی شدن، دولت‌هایی که استانداردها را تعیین می‌کنند، برای دیگر دولت‌ها دستورکار تعیین خواهند کرد و از این طریق به تدریج بر آنها مسلط خواهند شد. همچنین درک تصمیم‌گیران از این مسئله که در محیط بین‌المللی، منابع و مفهوم قدرت بسیار متکثر شده، تعیین‌کننده خواهد بود؛ به این معنا که از منابع سخت نظامی گرفته تا منابع اقتصادی، سیاسی، ساختاری، نرم، اجماع‌سازی، دیپلماتیک، علمی، فناوری و نوآوری در میزان قدرتمندی و ارتقاء جایگاه یک کشور در عرصه جهانی تأثیرگذار است. حکومت در راستای توسعه حوزه ICT باید اولویت‌های خود را به اولویت‌های مردم و بخش خصوصی نزدیک کند. در حال حاضر، شکافی بین این اولویت‌ها وجود دارد، که خود را در مسئله فیلترینگ بروز می‌دهد. دولت باید فضای مجازی کشور را در فضای رقابت بین‌المللی توسعه دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Requirements of Iran’s Foreign Policy in ICT Development

نویسندگان [English]

  • Hossein Salimi 1
  • Hemmat Imani 2
1 Professor, Department of International Relations, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
2 PhD., Student of International Relations, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is to review requirements of Iran’s foreign policy in ICT (Information Communication Technology) development. The research method is descriptive-analytic and the results show that ICT and cyber space development in Iran is not feasible merely relying on internal power. The nature and essence of ICT is in such a way that development in this field is almost impossible without international cooperation and collaboration with different countries and pioneer multinational corporations. In neoliberal institutionalists’ view, collaboration in international institutionalization in order to determine the standards of ICT is a very important issue because in the age of globalization, the governments which set the standards will also determine the agenda for other governments and in this way, they gradually dominate them. Moreover, the decision makers’ understanding of the issue that resources and power are immensely pluralistic in the international level is very vital. It means that it is globally effective on a country’s power and status in terms of military hard sources as well as economic, political, structural, consensual, diplomatic, scientific, technological, and innovative sources. Governments should reach their priorities to those of people and private sector in the development of ICT. Currently, there is a gap between these two aspects which is evident in the issue of filtering. The government should expand the country’s cyber space in the atmosphere of international competition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Globalization
  • Foreign Policy
  • International Cooperation
  • ICT
  • Technological Diplomacy
  • Economic Diplomacy
ایمانی، همت؛ دیلمقانی، فرشید؛ روشنی، حدیث (1397). رهیافت چندجانبه‌گرایی؛ رویکردی کارآمد برای مبارزه با تروریسم در جهان اسلام (با تأکید بر همکاری ایران، ترکیه، مصر و عربستان). مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال 7، شماره 2، پیاپی 26: ص114-87.
بیلیس، جان؛ اسمیت، استیو (1383). جهانی شدن سیاست: روابط بین‌الملل در عصر نوین (زمینه تاریخی(، نظریه‌ها، ساختارها و فرایند‌ها. تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات ابرار معاصر.
جکسون، رابرت؛ سورنسون، گئورگ (1386). درآمدی بر روابط بین‌الملل. ترجمه مهدی زاکریان، احمد تقی‌زاده و حسن سعیدکلاهی. تهران: نشر میزان، چاپ دوم.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1377). نظریه نهادگرایی نئولیبرال و همکاری‌های بین‌المللی. سیاست خارجی، سال 12، شماره 3.
دیوسالار، عبدالرسول (1391). قدرت اطلاعات؛ تأثیر اطلاعات بر نظریه توسعه. تهران: نشر تیسا؛ با همکاری موسسه اندیشه و پژوهشی طرح هزاره.
ریترز، جرج (1395). جهانی شدن (بایسته‌ها). ترجمه عسگر قهرمان‌پور. تهران: نشر چاپخش.
سریع‌القلم، محمود (1384). ایران و جهانی شدن. تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
سلیمی، حسین (1396). نظریه‌های گوناگون دربارۀ جهانی شدن. تهران: نشر سمت.
سند راهبردی نظام جامع فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی ایران. مرجع تصویب: مصوبات هیأت وزیران، تاریخ تصویب: 08/02/1387. قابل دسترس در:                        https: //rc.majlis.ir/fa/law/show/136242
ظریف، محمدجواد؛ سجادپور، سیدکاظم؛ مولایی، عباداله (1395). دوران گذار روابط بین‌الملل در جهان پساغربی. تهران: اداره نشر وزارت امور خارجه، مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی.
گریفین، کارنر؛ مارتینز، مایکل (1398). تأثیر فناوری‌های پیشرفته بر آینده دولت‌ها و کشورها. ترجمه فرزان مجیدفر، فرشید مجیدفر و عباسعلی کارشناس. تهران: نشر مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
موسوی شفاهی، مسعود (1387). توسعه‌گرایی؛ الزام سیاست خارجی ایران. تهران: نشر معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی، دفتر گسترش تولید علم.
نای، جوزف (1393). آینده قدرت. ترجمه احمد عزیزی. تهران: نشر نی.
Adesina, O.S. (2017). Foreign policy in an era of digital diplomacy. Cogent Social Sciences, No.3: P.1-13. DOI: http: //dx.doi.org/10.1080/23311886.2017.1297175
Borcuch, A. & Piłat-Borcuch, M. (2012). The Influence of the Internet on globalization process. Journal of Economics and Business Research, Year XVIII, No.1: P. 118-129.
Bouchard, C. & Peterson, J. (2011). Conceptualising Multilateralism: An We All Just Get Along? Mercury: Multilateralism and the EU in the Contemporary Global Order, 1(1), P. 3-39
Innocents Edoun, E. & Mabiza, J. (2016). The Impact of Information and Communication Technology (ICT) on Globalisation. International Academic Research Conference in Paris.
Keohane, R.O. (1990). Multilateralism: An Agenda for Research. International Journal, No.45: P.731- 764.
Lawlor, B.R. (2008). The Age of Globalization: Impact of Information Technology on Global Business Strategies. Bryant University Honors Program.
McGlinchey, S. & et al. (2017). International Relations Theory. E-International Relations publishing, Bristol, England.
Regional Cooperation in Information and Communication Technology (ICT). Meeting the Challenges in an Era of Globalization by Strengthening Regional Development Cooperation. Available at: https: //www.unescap.org/sites/default/files/ch5.pdf