بررسی مفهوم عدالت در انتخابات از منظر فقه‌ سیاسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران.

2 دانشیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

3 استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران

10.22034/sm.2021.534814.1732

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی مفهوم عدالت در انتخابات، از منظر فقه‌ سیاسی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که به استناد احکام فقهی و قانونی، لزوم شرط عدالت برای انتخابات، بر دو رکن اصلی مطرح است: الف. کاندیداها و داوطلبان؛ ب. ناظران و مجریان (مجلس خبرگان، شورای ‌نگهبان و قوای مجریه و مقننه). مفهوم عدالت، در امین و امانت‌دار بودن ناظران و مجریان در حفظ آرای مردم است؛ که بیانگر عدالت ‌فعلی آنان در امانت‌داری است. کاربرد و تأثیر عدالت در احکام فقه‌ سیاسی انتخابات موجب خواهد شد، چالش‌ها و تنش‌هایی انتخاباتی را که قبل و پس از برگزاری انتخابات رخ می‌دهد، پیشگیری و رفع نمود. افزون بر آن، با انتخاب اصلح از نخبگان و کارشناسان در امور مختلف جامعه، منجر می‌شود، تأثیر آن- به معنای واقعی کلمه- در عدالت اقتصادی، حقوقی، سیاسی و به طور کلی در همه‌ زمینه‌ها بروز و ظهور داشته ‌باشد و جامعه‌ اسلامی را به سوی رشد و تعالی پیش برد. از سوی ‌دیگر، با حضور حداکثری مردم، مهر تأییدی بر نظام جمهوری‌ اسلامی باشد و به دنبال آن، امنیت و آرامش را به ارمغان آورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Concept of Justice in Elections from the View of Political Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Mahin Mohammadi 1
  • Mohammadali Raghebi 2
  • Seyyed Alireza Hosseini 3
1 Ph.D., Student in Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Mahallat Branch, Islamic Azad University, Mahallat, Iran.
2 Associate Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, University of Qom, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Mahallat Branch, Islamic Azad University, Mahallat, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present research is to study the concept of justice in elections from the view of political jurisprudence. The research method is descriptive-analytic and the results showed that with reference to jurisprudential and legal rules, the perquisite of justice condition for elections relies on two main foundations: A. candidates and volunteers; B. supervisors and executers (assembly of experts for leadership, guardian council, executive and legislative forces). The concept of justice denotes the trusteeship of supervisors and executives to maintain people's votes which conveys their current justice bailment. The application and effectiveness of justice in political jurisprudential rules of elections can prevent and remove challenges and tensions that would occur before or after election. Moreover, by choosing the best elites and experts in different social issues, it would truly effect on economic, legal, political, and other aspects of justice to lead the society toward development and betterment. On the other hand, people's maximum participation in elections would confirm the legitimacy of the Islamic republic government and as a result, bring security and peace for the country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Jurisprudence
  • Justice
  • Elections
  • Voting
  • Candidates
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
ابوالفتوح رازى، حسین ‌بن على (1408ق). روض الجنان و روح الجنان فى تفسیر القرآن‏. مشهد: بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس رضوى، ج ‏6.
افندی، علی حیدر خواجه (1411ق). درر الحکام فی شرح مجلة الاحکام. بیروت: دارالجیل الطبعة.
بجنوردی، محمدحسین (۱۴۱۹ق). القواعد الفقهیه. قم: انتشارات هادی، ج2.
بهجت، محمدتقی (1377). توضیح‌ المسائل. قم: مکتب سماحة آیت‌الله ‌العظمى بهجت، چاپ شانزدهم.
بهجت، محمدتقی (بی‌تا). جامع ‌المسائل. قم: دفتر آیت‌الله العظمی بهجت.ج1، 5.
بی‌نام (1392). گزیده‌ بیانات رهبر انقلاب ‌اسلامی. تهران: مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی؛ دفتر حفظ و نشر آثار امام خامنه‌ای، ویرایش ششم.
بی‌نام (1397). مجموعه قوانین و مقررات انتخابات. تهران: پژوهشکده شورای نگهبان، ویراست پنجم.
پاسخکده (17938). احکام انتخابات. قابل دسترس در:                                 www.pasokhkadeh.ir
جوادی آملی، عبدالله (1383). ولایت فقیه؛ ولایت فقاهت و عدالت. قم: مرکز نشر اسراء.
حسینى جرجانى، سید امیرابوالفتح (1404ق). تفسیر شاهی. تهران: انتشارات نوید.
حلّی (علامه حلّی)، ابیطالب محمد حسن بن یوسف (1387). ایضاح الفوائد. تحقیق السید حسین الموسوی الکرمانی، الشیخ علی پناه الاشتهاردی، الشیخ عبدالرحیم البروجردی. قم: المطبعة العلمیة، ج3.
خامنه‌ای، سید علی (16/11/1398). بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم. قابل دسترس در: www.khamenei.ir
خامنه‌ای، سیدعلی (23/8/1388). بیانات در دیدار با نمایندگان نامزدهای انتخابات. قابل دسترس در: www.khamenei.ir
خامنه‌ای، سید علی، (25/2/1396). احکام شرعی انتخابات. قابل دسترس در:                   Khamenei.ir
خمینی، سید روح‌الله (1386). صحیفه‌‌ نور. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج21، 12، 19.
خمینی، سید روح‌اللّه (1425ق). تحریر الوسیلة. ترجمه‌ علی اسلامى. قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعه‌ مدرسین حوزه‌ علمیه‌، چاپ بیست و یکم، ج2.
داورپناه، ابوالفضل (1375). تفسیر انوار العرفان فی تفسیر القرآن. تهران: کتابخانه صدر، ج10.
دیلمی، حسن بن ابی الحسن (1412ق). ارشاد القلوب. قم: رضی، ج1.
زحیلی، محمدمصطفی (1401ق). الفِقْهُ الاسلامی وادلَّتُهُ. دمشق: دارالفکر، طبعه الرَّابعة.
زحیلى، وهبه بن مصطفى (1422ق‏). تفسیر الوسیط. دمشق: دارالفکر، ج6.
سایس، محمدعلی (1423ق). آیات الاحکام. محقق سویدان و ناجی ابراهیم. بیروت: المکتبه العصریه.
صدوق، ابوجعفر محمد (1385). من لایحضره الفقیه. ترجمه‌ محمدجواد غفاری. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج4.
طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1407ق). خلاف. قم: نشر اسلامی.
طیب، سید عبد‌الحسین (1378)‏. اطیب البیان فی تفسیر القرآن‏. تهران: انتشارات اسلام‏، چاپ دوم.
عاملى جبعی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی (1413ق). مسالک الافهام. قم: مؤسسة المعارف ‌الإسلامیة.
عباسی سرمدی، مهدی؛ مشایخ، میلاد (1393). بررسی فقهی چگونگی ید امین پس از عدول از تقصیر با رویکردی بر آراء و اندیشه‌های امام خمینی. پژوهشنامه متین، سال 16، شماره63.
علامه حلّى، حسن بن یوسف بن مطهر (بی‌تا). تذکرة الفقهاء (ط- القدیمة). قم: مؤسسه آل البیت(ع)، ج10.
فاضل لنکرانی، محمد (۱۴۲۵ق). القواعد الفقهیه. قم: انتشارات اعتماد، چاپ دوم.
فلاح، محمود؛ ایزدهی، سید سجاد (1398). فقه سیاسی شیعه و انتخابات. معرفت سیاسی، سال 11: ص92-79.
معلوف، لوئیس (1379). المنجد فی اللغة. بیروت: دارالفقه، ج1.
ملک افضلی، محسن (1391). ماهیت و حکم در انتخابات از منظر فقه سیاسی اسلامی. حکومت اسلامی، سال 17، شماره 97.
موسوی بجنوردی، میرزاحسن (1419ق). قواعد الفقهیه. قم: نشر الهادی، چاپ ششم.
موسوی خلخالی، سید محمدمهدی (1380ق). حاکمیت در اسلام یا ولایت فقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
مهیار، رضا (1410ق). فرهنگ ابجدى عربى- فارسى. قم: انتشارات اسلامی.
نجفی(شیخ جواهری)، محمدحسن (1367). جواهر الکلام. تحقیق شیخ عباس قوچانی. تهران: دارالکتب الإسلامیة، چاپ سوم، ج13.
هندی، علاءالدین (1419ق). کنز العمال. محقق دمیاطی محمود عمر. بیروت: دارالکتب العلمیه، ج5.