نقش عدالت در تحقق همگرایی جهان اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه علوم سیاسی، جامعه المصطفی العالمیه؛ عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران

2 دکتری قرآن و علوم سیاسی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

چکیده

«عدالت» و «همگرایی» دو مقوله ارزشمند سیاسی- اجتماعی‌اند که ملازمه میان آن‌ها به صورت علّی- معلولی، مفروض است. «همگرایی» به مثابه ضرورتی که حامل ارزندگی‌های اجتماعی بوده و عامل اصلی جامعه پیشرو در مسیر رشد و پیشرفت به شمار می‌آید، حاصل «عدالت» است. ایده اصلی این نوشتار آن است که «عدالت» غایت گرا در ایجاد «همگرایی» جهان اسلام نقش موثری ایفا می‌نماید و بالعکس، عدالت طبیعت‌گرا نه تنها ظرفیت لازم جهت ایجاد و گسترش همگرائی ندارد بلکه بالعکس در برخی موارد عامل واگرائی جوامع بویژه اسلامی به شمار می‌آید. نتایج تحقیق نشان می‌دهد: عدالت حقیقی که معطوف به مبدأ و معاد بوده و مورد تأیید قرآن است نه با اجبار به همگرایی ونادیده انگاری تفاوت‌ها که با تکیه بر مشترکات و به روش کثرت‌گرایی عدالت‌طلبانه می‌تواند (جمله ناقص) و بلکه باید در نقش مبنا و علّت همگرایی قرار گیرد تا تمدّن دینی بر قرار و از هدر رفت نیروها، استعدادها، منابع و امکانات جلوگیری شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Justice in Realization of Convergence in the Islamic World

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Mir Ali 1
  • Mohammad Sharif Azimi 2
1 Professor, Department of Political Science, Al-Mustafa Al-Alamiya Community; a member of the political studies association of the domain, Qom, Iran
2 PhD in Quran and Political Sciences, Al-Mustafa Al-Alamiya Society, Qom, Iran
چکیده [English]

 “Justice” and “convergence” are two valuable political-social categories with a cause-effect correlation assumed between them. “Convergence” as a necessity for social life and the main cause for a leading society in the path of growth and development is the result of “justice”. The main idea of this article is that teleologist “justice” plays an effective role in creating “convergence” in the Muslim world; while naturalist justice not only does not have sufficient potential to create and expand convergence but also sometimes brings about divergence in especially Islamic communities. The results show that true justice, which is inclined to the source and resurrection and is confirmed by the Qur’an, is not achieved through forcing convergence and neglecting differences but rather it can be obtained relying on commonalities, justice seeking, and pluralism. Therefore, true justice should be considered as the basis and cause of convergence to establish religious civilization and avoid waste of forces, talents, resources, and facilities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Convergence
  • Justice
  • Islamic World
  • Social Justice
قرآن کریم.
ابن‌منظور، ابوالفضل جمال‌الدین محمّد ابن مکرم (1426ق). لسان العرب. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، ج 3.
اخوان کاظمی، بهرام (1386). عدالت در اندیشه‌های سیاسی اسلام. قم: بوستان کتاب، چاپ دوّم.
افتخاری، اصغر (1384). مهندسی استراتژی تقریب، زمینه‌سازی برای اتحاد کشورهای اسلامی. در: مجموعه مقالات استراتژی تقریب مذاهب اسلامی. تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
باقری، فردین (1385). عدالت اجتماعی در گستره جهانی. تهران: جهاد دانشگاهی.
بیابانکی، سید مهدی (1397). مشخصه‌های اساسی طبیعت‌گرایی در فلسفه معاصر غرب. غرب‌شناسی بنیادی، شماره 1.
پازارگادی، بهاء‌الدین (1381). تاریخ فلسفه سیاسی. تهران: زوار، ج2.
پاینده، ابوالقاسم (1382). نهج‌الفصاحه. تهران: انتشارات دنیای دانش، چاپ چهارم.
پرور، اسماعیل (1382). گلبانگ عدالت. قم: بوستان کتاب.
پورعزّت، علی‌اصغر (1391). عدالت حق‌مدار. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
جرجانی، علی بن محمد (1370). کتاب التعریفات. تهران: ناصرخسرو، چاپ چهارم.
حاتمی، محمّدرضا؛ رحمانی، جبّار (1391). عدالت در اسلام. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، ج2.
رمضانی، علی (1390). عدالت در فلسفه سیاسی اسلامی معاصر. قم: دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
عیوضلو، حسین (1384). عدالت و کارایی در تطبیق با نظام اقتصادی اسلام. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
فراهیدی، خلیل ابن احمد (1414ق). ترتیب کتاب العین. تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی. قم: اسوه، ج2.
قربان‌نیا، ناصر؛ دهنوی، محمدحسین (1381). عدالت حقوقی. تهران: دانش و اندیشه معاصر.
کولایی، الهه (1379). تحول در نظریه‌های همگرایی. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 48.
گروه نویسندگان (1381). دولت، مردم و همگرایی. تهران: نشر آن، ج2.
مطهری، مرتضی (1358). مجموعه آثار استاد. تهران: موسسه انتشارات صدرا، ج1، 21.
مفید، محمد بن محمد (1414ق). النکت الاعتقادیه. بیروت: دارالمفید، چاپ دوّم.
موثقی، سید احمد (1371). استراتژی وحدت در اندیشه سیاسی اسلام. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، ج1.
نصری مسکینی، قدیر (1377). مولفه‌ها و موانع همگرایی در منطقه خلیج فارس. مطالعات خاورمیانه، شماره 16.