عدالت سیاسی در حکمت متعالیه و عرفان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی؛ عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی دیدگاه ملاصدرا در مورد عدالت در عالم سیاست و اجتماع با رویکرد هستی‌شناسانه حکمت متعالیه و عرفان است. در این پژوهش با رویکرد اسمایی به عدالت سیاسی پرداخته شد و با سه اسم العدل، المقسط و الحلیم مورد مطالعه قرار گرفت، و هر سه اسم با مفاهیم سه‌گانه تعلق، تحقق و تخلق بررسی گردید. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که صدرا بنا بر فلسفه متعالیه خود، عالم هستی را فعل خدا می‌داند که ویژگی‌های آن نشان از صفات و ویژگی‌های فعل خداوند و نظام احسن دارد. می‌بایست به فعل الهی راضی بود؛ چرا که عدل اساس عمل خداوند است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Political Justice in Transcendental Wisdom and Mysticism

نویسنده [English]

  • Bahram Dalir
Assistant Professor, Research Institute of Islamic Culture and Thought; a member of the political studies association of the domain, Qom, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is to review the perspective of Mullā Sadrā about justice in the realm of politics and society with an epistemological approach to transcendental wisdom and mysticism. This research dealt with political justice from the view of names and it studied three names of al-'Adl, al-Moqset, and al-Halim. All three names with triplet concepts of belonging, substantiation, and creation were researched. The research method was descriptive-analytic and the results indicated that Sadrā, according to his transcendental philosophy, considers the universe to be the act of God and that the world qualities indicate attributes and features of the act of God and the excellent system. Therefore, we should be satisfied with the divine act as it is the basis of justice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Politics
  • Justice
  • Transcendental Wisdom
  • Mysticism
  • Mullā Sadrā
قرآن کریم.
ابن عربى، محیى‌الدین (1421ق). مجموعه رسائل ابن عربى‏ (النور الأسنى بمناجاة الله بأسمائه الحسنى‏). بیروت: دارالمحجة البیضاء، ج1.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار صادر، چاپ سوم، ج11.
ابن‌عربی، محمد بن علی (بی‌تا). الفتوحات المکیّه دارالفکر. بیروت: بی‌نا، ج4.
ابن‌عربی، محمدبن‌علی (1420ق). التدبیرات الالهیه فی اصلاح المملکة الانسانیه. بیروت: بی‌نا.
ازهرى، محمد بن احمد (1421ق). تهذیب اللغه. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج2.
حسینى اردکانى، احمد بن محمد (1375). مرآت الاکوان تحریر شرح هدایه ملاصدرا. تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
خمینى، سید روح‌الله (1387). شرح حدیث جنود عقل و جهل. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ دوازدهم.
خمینى، سید روح‌الله (1388). چهل حدیث (اربعین حدیث). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، چاپ چهارم.
داموئی بکری، محمدبن‌محمود (1434ق). النفحات القدسیة فی شرح معانی التدبیرات الالهیه فی اصلاح المملکة الانسانیة. بیروت: کتاب ناشرون.
دلیر، بهرام (1396). الگوی نظام سیاسی در حکمت متعالیه. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
دلیر، بهرام (1397). وجوه سیاسی در اسماء حسنی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
دمشقی میدانی، حسین‌بن‌طعمه (1436ق). الفتوحات الربانیة فی شرح التدبیرات الالهیه فی اصلاح المملکة الانسانیة. بیروت: کتاب ناشرون.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1374ق). ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن. تهران: مرتضوی، چاپ دوم، ج2.
صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم (1354). المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم (1360). أسرار الآیات و أنوار البینات. تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه اسلامی.
صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم (1366). تفسیر القرآن الکریم. قم: بیدار، چاپ دوم.
صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم (1417ق). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی‏، ج1-2.
صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم (1981م). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة (با حاشیه علامه طباطبایى). بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ سوم، ج4، 9.
عسکری، ابی هلال (1412ق). معجم الفروق اللغة. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
فیض‌کاشانی، محمدبن‌شاه مرتضی (1387). رسایل فیض کاشانی (آئینه شاهی). محقق و مصحح جعفری بهراد. تهران: مدرسه عالى شهید مطهرى.
مولوی، جلال‌الدین محمد (بی‌تا). کلیات شمس تبریزی. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر، چاپ هفدهم.