راهکارهای مواجهه با مخالفان سیاسی در حکومت اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، دانشگاه باقرالعلوم(ع)؛ عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران

2 کارشناسی ارشد، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران

10.22034/sm.2022.529541.1697

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی راهکارهای مواجهه با مخالفان سیاسی در حکومت اسلامی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که هنگام مواجهه با مخالفان سیاسی لازم است در مرحله اول از نوع مخالفت مخالفان سیاسی شناخت حاصل نمود که احتمال دارد محارب و یا غیرمحارب باشد. در مرحله دوم برای برخورد با آنان در حکومت اسلامی، باید راهکارهای ارائه شده توسط قرآن کریم و روایات بررسی گردیده و راهکار مناسب با نوع مخالفت آن‌ها انتخاب شود. آن دو منبع پرفیض الهی راهکارهای منحصر به فردی برای برخورد با مخالفان سیاسی بیان کرده‌اند، ازجمله تأکید بر مشترکات، عدالت‌محوری، برخورد مودبانه و شجاعت. برخی دیگر نیز به عنوان راهکار برای برخورد با مخالفان سیاسی غیرمحارب ذکر شده‌اند، مانند صعه صدر و صبر و تحمل، جدال احسن، بخشش، امربه معروف و نهی از منکر، محبت و مهربانی، انذار، نصیحت و اعراض. همچنین بعضی دیگر به عنوان راهکار برای برخورد با مخالفان سیاسی محارب معرفی شده‌اند، مانند: تبعید و مبارزه مسلحانه.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Strategies of Confrontation with Political Opponents in the Islamic Government

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Behroozlak 1
  • Reza Kafili 2
1 Professor, Bagheral Uloom University (A.S.), and member of the Political Studies Association, Qom, Iran.
2 Master's Degree, Bagheral Uloom University, Qom, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is to review strategies of confrontation with political opponents in the Islamic Government. The method of study is descriptive-analytic and the results showed that in confrontation with political opponents, first it should be recognized if their opposition is belligerent or non-belligerent. In the second stage, in order to oppose them in the Islamic government, the guidelines presented in the Noble Qur’an and Rawāyāt should be reviewed to choose suitable strategies appropriate to their type of opposition. These two divine and sacred resources have offered unique guidelines such as emphasis on the commonalities, justice-centeredness, polite opposition and bravery to confront political opponents. Some other strategies such as tolerance, patience, endurance, best war, forgiveness, enjoining good and forbidding evil, kindness and affection, warning, giving advice, and rejection are mentioned to confront non-belligerent political opponents. Moreover, other strategies like exile and armed struggle are introduced to fight against belligerent political enemies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Noble Qur’an
  • Politics
  • Belligerent Political Opponents
  • Islamic Government
  • Non-belligerent Political Opponents
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
آلوسی، محمود بن عبدالله (1427ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. محقق: علی عبدالباری عطیه. بیروت: دارالکتب العلمیة، چاپ سیزدهم، ج7.
ابن‌ابی‌جمهور، محمد بن‌ زین‌الدین (1361). عوالی اللئالی الغریزیه فی الاحادیث الدینیه. تهران: مطبعه سید الشهداء، ج4.
ابن بابویه، محمد بن علی (1387). من‌ لا‌یحضره‌ الفقیه. مصحح: علی‌اکبر غفاری. تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ج4-5.
تمیمی آمُدی، عبدالواحد بن محمد (1410ق). غرر الحکم و درر الکلم. مصحح: مهدی رجایی. قم: دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ج1.
حرّ عاملی، محمد بن‌ حسن (1387). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. قم: اسلامیه، چاپ نهم، ج18.
حرّ عاملی، محمد بن حسن (1425ق). اثبات الهداه. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ج5.
درخشه، جلال (1380). مواضع سیاسی حضرت علی(ع) در قبال مخالفین. تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
دهخدا، علی‌اکبر (1379). لغتنامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران، چاپ سوم.
دیلمی، حسن بن محمد (1371). ارشاد القلوب الی الصواب المنجی من عمل به من الیم العقاب. قم: الشریف الرضی،
ج1-2.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (۱۴۱۶ق). المفردات فی غریب القرآن. محقق: حقیق صفوان عدنان داوودی. بیروت: دارالمعرفه، چاپ سیزدهم.
شریفی، محمود (1383). موسوعه کلمات الامام الحسین علیه السلام. قم: اسوه، چاپ سوم.
طبسی، نجم‌الدین (1391). تبعید و حقوق تبعیدی در اسلام. قم: بوستان کتاب.
غفاری، هدی (1385). حقوق مخالفان سیاسی در حکومت حضرت علی. فقه و حقوق خانواده، شماره 41-42: ‎ ص45-73.
قرائتی، محسن (1390). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، چاپ ششم، ج10.
مجلسی، محمدباقر (1398). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام. قم: دارالکتب الاسلامیه، چاپ هشتم، ج20، 89، 11.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1394). نبرد جمل. ترجمه: محمود مهدوی دامغانی. تهران: نشر نی، چاپ سوم، ج5.
مکارم شیرازی، ناصر (1397). تفسیر نمونه. گردآوری: جمعی از فضلاء. قم: دارالکتب الإسلامیه، چاپ چهل و دوم.
نراقی، مهدی (1390). جامع السعادات. قم: قائم آل محمد(ص)، چاپ سوم، ج1.