انقلاب اسلامی و الگوی پیشرفت فرهنگ پایه (ناظر بر رویکرد فرهنگی الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه انقلاب، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی ماهیت اصلی و سرشت واقعی مفهوم پیشرفت و توسعه در گفتمان انقلاب اسلامی بود تا از رهگذر آن، مختصات مفهومی پیشرفت در الگوی اسلامی- ایرانی معرفی شده تا ضمن اصلاح فرایند تکمیل و تعمیق الگوی موجود، تدابیر مورد نیاز برای حرکت به سمت افق تعیین شده الگو، واقعی‌تر و سازگارتر با ماهیت اصیل فرهنگی انقلاب اسلامی پیش‍‌بینی شود. بنابراین، مقاله حاضر در تلاش برای پاسخگویی به این سوال بود که چه نسبتی بین فرهنگ و انقلاب اسلامی بطور عام، و فرهنگ و الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت بطور خاص برقرار بوده و ماهیت و سرشت واقعی مفهوم پیشرفت در الگوی اسلامی -ایرانی بر چه پایه‌ای استوار است؟. همچنین پژوهش بر این فرضیه استوار بوده است که به تبع زیربنایی بودن مفهوم فرهنگ و اصالت آن در گفتمان انقلاب اسلامی، ماهیت و سرشت الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، فرهنگی است، بگونه‌ای که می‌توان الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت را الگویی برمبنای فرهنگ دانست. در این مطالعه که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شد، الگوی روشی مناسب جهت مطالعه موضوع مقاله حاضر که در ذیل مطالعات اسلام سیاسی است، معرفی شد تا با الگوی روشی سازگار با این تحقیق، یعنی «تحلیل گفتمان» به مطالعه و بررسی موضوعات مورد نظر و تبیین و اثبات فرضیه مورد ادعا پرداخته شود. نتایج این پژوهش بر این نکته تاکید دارد که فرهنگ در گفتمان انقلاب اسلامی از اصالت و جایگاه زیربنایی برخوردار بوده و وجه امتیاز و نقطه‌‌ی قوت آن به شمار می‌‌آید، بگونه‌ای که لازم است در تعیین رویکرد الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت و ترسیم مختصات هویتی آن، به جایگاه و اهمیت زیربنایی فرهنگ بیش از پیش توجه داشت و بدرستی آن را الگوی پیشرفت فرهنگ پایه معرفی کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Islamic Revolution and the Model of Basic Culture Progress (With an emphasis on the cultural approach toward Islamic-Iranian model of progress)

نویسنده [English]

  • Alireza Esmaeili mazgar
Assistant Professor,Revolution Group, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study was to examine the main nature and true nature of the concept of progress and development in the discourse of the Islamic Revolution in order to introduce the conceptual coordinates of progress in the Islamic-Iranian model so that while refining the process of completing and deepening the existing model, the measures needed to move towards the horizon of the projected model, can be predicted in a more realistic way and consistent with original cultural nature of the Islamic Revolution. Therefore, the present study attempts to answer the question of what relation exists between culture and Islamic revolution in general and between culture and Islamic-Iranian model of progress in particular and on what is the basis for true nature of the concept of progress in Islamic-Iranian model? Also the research has been based on the hypothesis that, given the underlying concept of culture and its origin in the discourse of the Islamic Revolution, the nature of the Islamic-Iranian model of progress is cultural, so that the Islamic-Iranian model of progress can be considered a culture-based model. In this descriptive-analytical study, a model of appropriate method for studying the subject of the present study, which is a study of political Islam, was introduced to study the topics with a model consistent with this research, namely “discourse analysis” The results of this study emphasize that determining the approach and movement from the fundamental model to the Islamic-Iranian model of progress has been emphasized, and culture in the Islamic-Iranian model of progress is of such fundamental and central importance that it should be described as the fundamental cultural development model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic revolution of Iran
  • Political Islam
  • Culture
  • Islamic-Iranian Model of Progress. 
  1. استمپل، جان، دی. (1378). درون انقلاب ایران. ترجمه‌ منوچهر شجاعی. تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ دوم.
  2. افروغ، عماد (1391). انقلاب اسلامی و مبانی بازتولید آن. تهران: شرکت انتشارات سوره مهر، چاپ دوم.
  3. آرنت، هانا (1361). انقلاب. ترجمه‌ عزت الله فولادوند. تهران: خوارزمی.
  4. بهروزلک، غلامرضا (1386). جهانی شدن و اسلام سیاسی در ایران. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوم.
  5. بهروزلک، غلامرضا (1388). کاربرد تحلیل‌های گفتمانی در مطالعات سیاسی اسلامی. در: روش‌شناسی در مطالعات سیاسی اسلام. علی‌اکبر علیخانی و همکاران، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق، چاپ دوم.
  6. دریک، مایکل (1388). انقلاب، در راهنمای جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  7. دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1382). تحول نظریه‌های منازعه و همکاری در روابط بین‌الملل. پژوهش حقوق و سیاست، سال 5، شماره 8: ص 116-73.
  8. زرشناس، شهریار (1371). فرهنگ، سیاست، فلسفه. تهران: انتشارات برگ.
  9. سعید، بابی (1379). هراس بنیادین: اروپامداری و ظهور اسلام‌گرایی. ترجمه‌ غلامرضا جمشیدی‌ها، موسی عنبری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

10. شجاعی زند، علیرضا؛ قجری، حسینعلی (1387). قابلیت‌های تحلیل گفتمان در بررسی پدیده‌های فرهنگی- اندیشه‌ای. پژوهشنامه متین، شماره 40: ص 89-63.

11. فوکو، میشل (1392). ایران؛ روح جهان بی‌روح. ترجمه‌ نیکو سرخوش، افشین جهاندیده. تهران: نشر نی، چاپ نهم.

12. کچوئیان، حسین (1391). انقلاب اسلام ایران و انفتاح تاریخ. تهران: انتشارات سوره مهر.

13. گیدنز، آنتونی (1374). جامعه‌شناسی. ترجمه‌ منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.

14. هانتینگتون، ساموئل (1383). فرهنگ، قدرت و دموکراسی. در: جهانی شدن، قدرت و دموکراسی. گردآوری مارک پلانتر، الکساندر اسمولار. ترجمه‌ سیروس فیضی، احمد رشیدی. تهران: انتشارات کویر.

15. هانتینگتون، ساموئل (1374). نظریه برخورد تمدن‌ها. ترجمه‌ مجتبی امیری. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.

16. هوارث، دیوید (1377). نظریه گفتمان. ترجمه‌ سید علی اصغر سلطانی علوم سیاسی، شماره دوم.

17. Dehghani Firoozabadi, Seyed Jalal (2008). Emancipating Foreing Policy: Critical Theory and Islamic Republic of Iran Foreing Policy. The Iranian Journal of International Affairs, Vol.xx, No.3: 1-26.

18. Nye, Joseph (1991).Bound to Lead: The Changing Nature of American Power. New York: Basic Books.

19. Nye, Joseph (2004). Soft Power: The Means to Success in World Politics. New York: Public Affairs.

20. Nye, Joseph (2008). Public Diplomacy and Soft Power. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 616 (1): 94-109.

21. Nye, Joseph (2011). The Future of power. New York: Public Affairs.

22. Skocpol, Theda (1982). Rantier State and Shi’a islam in the Iranian Revolution. Theory and Society, Vol. 11, No. 3: 265-283.