ولایت در گفتمان تصوف عصر ایلخانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری علوم سیاسی، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی زمینه‌ها و ریشه‌های اجتماعی شکل‌گیری تئوری ولایت در اندیشه‌ی متصوفه و تشریح مختصات آن در نگاه عارفان عصر ایلخانان (قرن هفت و هشت هجری) است. در این راستا، با روش توصیفی-تحلیلی مختصات صورت اولیه‌ی اندیشه‌ی ولایت از دیدگاه افرادی چون حکیم ترمذی بررسی شده و نیز تلقی متصوفه‌ی عصر ایلخانان از مفهوم ولایت صوفیانه و فرآیند استحاله‌ی ولایت صوفیانه از وجه باطنی به وجه ظاهری و سیاسی مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Guardianship in the Sufi discourse of Ilkhanid era

نویسنده [English]

  • Vali Mohammad Ahmadvand
Doctor, Political Science, Faculty of Economics and Political Science, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The present study aims to investigate the backgrounds and social roots of formation of Guardianship theory in Sufism and outline its coordinates from the viewpoint of mystics of the Ilkhanid era (fourteenth and fifteenth centuries, BC). In this regard, using a descriptive-analytical method we studied the coordinates of the basic form of Guardianship thought from the perspective of individuals such as Hakim Termizi and also the Sufist perception of Guardianship in Ilkhanid era from the Sufist Gurdianship and the process of transformation of Sufi Guardianship from the esoteric aspect to external and political aspects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sufism
  • Political Power
  • apparent Guardianship
  • Inner Guardianship
  • Hakim Termizi
  • Ilkhanid era
  1. ابن تیمیه، أحمد بن عبدالحلیم (2008م). مجموعة الرسائل والمسائل. تحقیق محمد رشید رضا. بیروت: لجنة التراث العربی.
  2. ابن عربی، محی‌الدین (1392ق). الفتوحات المکیه. ‌ترجمه محمد خواجوی. تهران: انتشارات مولی.
  3. ابن‌بزاز اردبیلی، توکل بن اسماعیل (1373). صفوه الصفا‌. تصحیح غلام‌رضا طباطبایی مجد. اردبیل: انتشارات مصحح.
  4. اسفندریاری، اسکندر (1374). پژوهشی درباره‌ی طوایف غلاه. تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات‌ اسلامی‌.
  5. آملی، سیدحیدر (1386). جامع‌ الاسرار و منبع الانوار. تهران: انتشارات‌ علمی‌ و فرهنگی.
  6. انصاری، عبدالله بن محمد (1371). رسائل جامع. تصحیح حسن وحید دستجردی. تهران: فروغی.
  7. انصاریان، حسین (1386). عرفان اسلامی. قم: دارالعرفان.
  8. باربارو و دیگران (1349). سفرنامه‌های ونیزیان به ایران. ترجمه منوچهر امیری. تهران: نشر خوارزمی.
  9. باهنر، مینا؛ محمودی، ابوالفضل (1394). بررسی وجوه تشابه ترمذی و ابن‌عربی در بحث ولایت. پژوهش‌های فلسفی و کلامی، شماره 65: ص44-29.

10. پازوکی، شهرام (1386). گفتاری در باب انتساب سلاسل صوفیه به حضرت علی(ع): تصوف علوی. اطلاعات حکمت و معرفت، شماره 19: ص74-59.

11. ترمذی، محمد بن علی بن حسن (1412ق). سیره الاولیاء: ثلاثه مصنفات‌ للحکیم‌ الترمذی. به کوشش راتکه. بیروت: دار‌النشر‌ فرانتس‌ اشتاینر.

12. جابری، محمد عابد (1990م). بنیه الفکر العربی. بیروت: مرکز دراسات الوحده العربیه.

13. خنجی، فضل‌الله بن‌ روز‌بهان‌ (1992م). تاریخ عالم‌ آرای امینی. ترجمه مینوررسکی. لندن: ]بی‌نا[.

14. زرین‌کوب، عبدالحسین (1364). سرّ نی. تهران: انتشارات علمی.

15. زرین‌کوب، عبدالحسین (1369). جستجو در تصوف ایران. تهران: امیرکبیر.

16. سروش، عبدالکریم (1378). بسط تجربه نبوی. تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.

17. سلمی، ابوعبدالرحمن (1372ق). طبقات الصوفیه. به کوشش نورالدین شریبه. ]بی‌جا[: مکتب.

18. شمس تبریزی، شمس‌الدین محمد (1391). مقالات شمس تبریزی. ترجمه محمدعلی موحد. تهران: انتشارات خوارزمی.

19. عطار (1379). تذکرة الاولیا. به کوشش محمد استعلامی. تهران: زوار.

20. فرامرز قراملکی، احد و دیگران (1381). امامت ‌پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه، معتزله و اشاعره. ویراستار محمود یزدی مطلق. مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.

21. قشیری، ابوالقاسم (1367). رساله‌ی قشیریه. ترجمه ابوعلی احمد عثمانی. تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.

22. ک‍ارن‍ام‍ه‌‌ی اردش‍ی‍ر ب‍اب‍ک‍ان‌ (1385). ترجمه قاسم هاشمی‌نژاد. ت‍ه‍ران‌‏: م‍رک‍ز.

23. کربن، ‌هانری (1391). اسلام ایرانی. ترجمه انشاء الله رحمتی. تهران: سوفیا، ج1.

24. کلینی، محمد ابن یعقوب (1382). اصول کافی. ترجمه محمد‌باقر کمره‌ای. تهران: انتشارات اسوه.

25. مایل هروی، نجیب (1380). انسان کامل در: دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. سید محمدکاظم موسوی بجنوردی. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج10.

26. موله، ماریژان (1391). ایران باستان. ترجمه ژاله آموزگار. تهران: انتشارات توس.

27. مولوی، جلال‌الدین محمد (1374). مثنوی معنوی مطابق نسخه‌ی نیکلسون. تهران: پژوهش.

28. مولوی، جلال‌الدین‌محمدبن‌محمد (1378). کلیات دیوان شمس. ویراستار محمدحسن فروزانفرزبان. تهران: انتشارات بهزاد.

29. نسفی، عزیزالدین (1344). کشف الحقایق. به اهتمام احمد مهدوی دامغانی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

30. نسفی، عزیزالدین (1379). بیان التنزیل. تصحیح علی‌اصغر میرباقری‌فرد. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

31. نسفی، عزیزالدین (1381). کتاب الانسان الکامل. به کوشش ماریژان موله. تهران: طهوری.

32. نویا، پل (1373). تفسیر قرآنی و زبان عرفانی. ترجمه اسماعیل سعادت. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.