جواز جاسوسی برای نظام سیاسی در فقه شیعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

فقه- علوم سیاسی- حوزه علمیه قم- استاد سطح عالی- پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

جواز جاسوسی آثار فراوانی بر امنیت جامعه دارد و در نظام سیاسی اسلامی یکی از مباحث پردامنه و چالش‌برانگیزی است که در برخی محافل علمی مورد بحث و کنکاش قرار می‌گیرد، و هدف از آن حفظ نظام در برابر دشمنان و پاسداری از دستاوردهای آن است. در راستای فرایند اداره مطلوب جامعه و رفع مشکلات امنیتی حکومت از سوی حاکم اسلامی، جاسوسی به مثابه یک رکن در نظام سیاسی نگریسته می‌شود و همه ادله نقلی و عقلی که می‌تواند پشتوانه جواز آن قرار گیرد، کنکاش می‌شود. البته اصل اولی عقلی عدم جواز تجسس در امور شخصی دیگران است، ولی جاسوسی به دلیل رعایت مصالح نظام سیاسی جایز، و گاهی واجب تلقی شده است. در نوشته حاضر با تجزیه‌وتحلیل ادله و ارزیابی جاسوسی، ضوابط و گستره آن از منظر فقه شیعه روشن می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Espionage Permission for Political Regime in Shiite Jurisprudence

نویسنده [English]

  • seyyed ali asghar alavi
fagh
چکیده [English]

Permission for espionage largely affect security of community and it is one of the challenging and expanded issues in the political system and it is discussed and explored in some scientific corridors. It aims to protect the regime in the face of enemies and safeguard its achievements. Espionage is viewed as basic organ in political regime in line with the process of desirable management of community and removal of security problems on behalf of the Islamic ruler and all rational and traditional evidence that can back up its permission are explored. Of course, the first rational principle is that private affairs of others shall not be permitted to be spied, but due to observation of political regime interests, espionage is given permission and being regarded as mandatory at times. In this paper, the author tries to analyze evidence in order to evaluate espionage and its norms and scope are clarified in the eyes of Shiite jurisprudence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Espionage
  • Permission
  • Shiite Jurisprudence
  • Political Regime
  1. قرآن کریم.

    نهج­البلاغه.

    1. ابن­شعبه حرانى، حسن‌بن‌على (1404). تحف‌العقول. چاپ دوم، قم: جامعه مدرسین.
    2. ابن­هشام الحمیرى، عبدالملک (بی‌تا). السیره النبویه. تحقیق مصطفى السقا، ابراهیم الأبیارى و عبدالحفیظ شلبى، بیروت: دارالمعرفه.
    3. ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب. چاپ سوم، بیروت: دار الفکر.
    4. احمدی میانجی، علی (1381). اطلاعات و تحقیقات در اسلام. تهران: نشر دادگستر.
    5. اردبیلى، احمدبن­محمد (بی‌تا). زبده البیان فی أحکام القرآن. تهران: المکتبه الجعفریه لإحیاء الآثار الجعفریه.
    6. اصفهانى، حسین بن محمد راغب (1412). مفردات ألفاظ القرآن. چاپ اول، لبنان و سوریه: دارالعلم ـ  الدارالشامیه.
    7. انصارى، مرتضى بن محمد امین (1415). کتاب المکاسب. قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
    8. البلاذرى، احمد‌بن یحیی (1974). انساب الأشراف. بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
    9. تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد (1410). غررالحکم و دررالکلم. چاپ دوم، قم: دار الکتاب الإسلامی.
    10. جعفری، یعقوب (1371). مسلمانان در بستر تاریخ. چاپ اول، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    11. جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410). الصحاح. چاپ اول، بیروت: دار‌العلم للملایین.
    12. حمیرى، عبدالله بن جعفر (1413). قرب الإسناد. چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
    13. خرازی، محسن (بی‌تا). کاوشی در حکم فقهی تجسس. مجله فقه اهل‌بیت(ع). شماره 26، صفحات 154-142.
    14. شوکانى، محمد بن على ‏(1414‏). فتح القدیر‏. دمشق، بیروت‏: دار‌ابن‌کثیر، دار‌الکلم الطیب.
    15. طبرسى، فضل بن حسن (1372‏). مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏. تهران‏: انتشارات ناصر خسرو.
    16. طوسى، ابوجعفر محمد بن حسن (1400). النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوى. بیروت: دارالکتاب العربی.
    17. عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن‌على (1412). الروضه البهیه. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
    18. فیض کاشانى، ملامحسن (1418‏). الأصفى فى تفسیرالقرآن‏. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
    19. قرطبى، محمد بن احمد (1364). الجامع لأحکام القرآن‏. چاپ اول، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
    20. القشیری النیشابوری، مسلم (بی‌تا). صحیح مسلم. بیروت: دار‌الفکر.
    21. کلینى، محمد بن یعقوب (1407). الکافی. چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
    22. مروارید، علی اصغر (1410). سلسله الینابیع الفقهیه. چاپ اول، بیروت: مؤسسه فقه الشیعه، الدارالاسلامیه.
    23. مشکینى، میرزاعلى (1386). مصطلحات الفقه. قم: الهادی.
    24. مفید، محمد بن محمد (1413). الإرشاد فی معرفه حجج الله على العباد. چاپ اول: قم: کنگره شیخ مفید.
    25. مکارم شیرازى، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دار‌الکتب الإسلامیه. ‏
    26. مکارم­ شیرازى، ناصر (1422). بحوث فقهیه هامه. قم: انتشارات مدرسه الإمام علی‌بن‌أبی‌طالب(ع).
    27. منتظرى، حسینعلى (1409). مبانى فقهى حکومت اسلامى. چاپ اول، ترجمه محمود صلواتى و ابوالفضل شکورى، قم: مؤسسه کیهان.
    28. موسوی خمینى، سیدروح‌اللّه (1421). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).

    29. نجفى، محمد‌حسن (1404). جواهرالکلام. چاپ اول، بیروت: دار‌إحیاء ‌التراث ‌العربی.