تحلیل گفتمان اقتصادی دولت روحانی: از اقتصاد نئولیبرال تا اقتصاد مقاومتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

2 دانشیار، روابط بین‌الملل، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی گفتمان اقتصادی اجرا شده در دولت روحانی است. سوال اصلی پژوهش این است که تطور از گفتمان اقتصادی تعامل‎گرای نئولیبرال به اقتصاد مقاومتی در دوران حکمرانی آقای روحانی متأثر از چه عواملی رخ داد؟ فرضیه پژوهش این است که چرخش از گفتمان اقتصادی تعامل‎گرای نئولیبرال به اقتصاد مقاومتی، متأثر از ناکامی پرونده برجام و خروج آمریکا از برجام بوده است. روش تحلیل داده‎ها در این پژوهش، براساس نظریه گفتمان فوکویی و پسافوکویی است. در این پژوهش ضمن اشاره به گفتمان‎های اقتصادی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، به زمینه‎های اتخاذ گفتمان تعامل‎گرای نئولیبرال پرداخته می‎شود. نتیجه و دستاورد پژوهش این است که فقدان همراهی نظام بین‎الملل و به ویژه بازیگران عمده آن نظیر آمریکا، اروپا، روسیه، چین، و مجموعه‎های عبری و عربی منطقه‎ای با نوعِ کنش انتخاب شده از سوی ایران، مانع اجرایی شدن ایده‎های دولت روحانی در سیاست خارجی شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Economic Discourse Analysis of Rowhāni’s Government: from Neo-liberal Economy to Resistance Economy

نویسندگان [English]

  • Safialla Darvish 1
  • Alireza Reaei 2
  • Ghasem Torabi 2
1 PhD. Student, Department of Political Science, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
2 Associate Professor, International Relations, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is the analysis of the economic discourse executed in Rohwhani’s government. The main research question is: what factors contributed to the economic discourse turning from a neo-liberal interactionist into a resistance economy during the presidency of Mr. Rowhāni? The research hypothesis is that turning from a neo-liberal interactionist economic discourse into a resistance economy was under the influence of failure in JCPOA and the US withdrawal from the deal. Data analysis method in this research was based on Foucauldian and post-Foucauldian discourse analysis. In addition to referring to Iran’s economic discourses after the Islamic revolution, the causes of adopting a neo-liberal interactionist discourse by Rowhāni’s government was discussed in this research. The results of the study show that since the international system, especially its major actors such as the USA, Europe, Russia, China, and a group of Hebrew and Arabic countries in the region did not accompany with the economic decisions of Iran, the ideas of Rahāni’ cabinet in the foreign policy could not be executed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Discourse Theory
  • Discourse Turn
  • Hasan Rowhāni
  • Neo-liberal Interactionist Economy
  • Resistance Economy
  • JCPOA
آقایی، حسین (1399). دکترین فشار حداکثری ترامپ: چالش پایدار مهار جمهوری اسلامی ایران. ترکیه: مرکز مطالعات ایرانی آنکارا.
بشیریه، حسین (1385). جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: نشر نی.
تاجیک، محمدرضا (1385). گفتمان به‌مثابه نظریه و روش. تهران: مرکز مطالعات استراتژیک.
تاجیک، محمدرضا؛ روزخوش، محمد (1387). بررسی نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران از منظر تحلیل گفتمان. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 16(61).
جدی، حسین (1398). بررسی تاثیر ساختار اقتصادی جمهوری اسلامی ایران بر ساختار سیاسی آن با تأکید بر فرایند مردم‌سالاری. سیاست متعالیه، شماره 25: ص195-212.
دهش‌ور، محمدحسین (1399). دکترین فشار حداکثری ترامپ: چالش پایدار مهار جمهوری اسلامی ایران. ترکیه: مرکز مطالعات ایرانی آنکارا.
رضائی، علیرضا؛ ترابی، قاسم (1392). سیاست خارجی دولت روحانی: تعامل سازنده در چارچوب دولت توسعه‌گرا. تحقیقات سیاسی بینالمللی، شماره 15.
سلطانی، سید علی‌اصغر (1384). قدرت، گفتمان و زبان: سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات نشر نی.
سلطانی، سید علی‌اصغر (1387). تحلیل گفتمان سیاسی. علوم سیاسی، 11(42).
سلیمی، اصغر (1383). گفتمان در اندیشه فوکو. تهران: موسسه کیهان.
طوسی، علی؛ طاهری خسروشاهی، محمدحسین (1397). بررسی انطباق‌‌پذیری سیاست‌‌های کلان اقتصاد مقاومتی در دستگاه معرفتی حکمت سیاسی متعالیه. حکمت متعالیه، شماره 23: ص194-223.
فرکلاف، نورمن (1379). گفتمان و متن: تحلیل زبانشناختی و بینامتنی در چارچوب تحلیل گفتمان. در: ترجمه رامین کریمیان، تحلیل انتقادی گفتمان. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
قائدی، محمدرضا (1399). پیامدهای سیاسی و اقتصادی خروج آمریکا از برجام برای ایران در دوره ترامپ و آغاز دوره بایدن. مطالعات بینالمللی، 17(3).
متقی، ابراهیم (1388). نامه دفاع: آمریکا در برابر ایران. تهران: مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی.
متقی، ابراهیم (1398). ترامپ، جمهوری اسلامی ایران و سیاست بینالملل. تهران: انتشارات دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی.
مرکز مطالعات کمیسیون اقتصادی مجلس (1395). نتایج برنامههای توسعه اقتصادی نئولیبرالی دولت یازدهم. تهران: کارگروه اقتصادی مرکز مطالعات اقتصادی مجلس شورای اسلامی.
نقشبندی، علی (1399). پیامدهای سیاسی و اقتصادی خروج آمریکا از برجام برای ایران در دوره ترامپ و آغاز دوره بایدن. مطالعات بینالمللی، 17(3).
هرسنی، صلاح‌الدین (1395). گفتمان سیاسی دولت روحانی. اندیشه پویا، 4(48).
هرسنی، صلاح‌الدین (1399). شیفت گفتمانی اقتصاد نئولیبرالی به اقتصاد مقاومتی دولت روحانی. تهران: روزنامه جهان صنعتی.
Jorgnsen, M. & Philips, L. (2002). Discourse Ansalysis as Theory Method. London: Sage Publications.