تطوّر اندیشه‌ی سیاسی صدرالمتألهین؛ تحلیل مقایسه‌ای اندیشه‌ی سیاسی صدرالمتألهین در “المبدأ و المعاد” و “الشواهد الربوبیه”

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

پژوهش حاضر به‌منظور نشان‌دادن تحول و تطوّر اندیشه‌ی سیاسی صدرالمتألهین، این سوال اصلی را مطمح نظر قرار می‌دهد که: آیا اندیشه‌ی سیاسی صدرالمتألهین در طول زمان ثابت بوده و دچار تغییر و تحول نشده است؛ یا در طی دوران حیات علمی و عقلی وی، متحول‌شده و تطوّر یافته است؟ روش این نوشتار در پاسخ به سوال یادشده، استفاده از تحلیل مقایسه­ای اندیشه‌ی سیاسیِ صدرالمتألهین در آثار متقدم و متأخر وی خواهد بود. مدعای مقاله این است که در اندیشه‌ی سیاسی صدرالمتألهین، دست­کم می­توان دو مرحله را از یک‌دیگر متمایز ساخت و از دو صدرا، یعنی "صدرای اول" و "صدرای دوم"، سخن گفت؛ با این تمایز که اندیشه‌ی سیاسی صدرای اول در چارچوب فلسفه سیاسی فارابی قرار دارد و اندیشه‌ی سیاسی صدرای دوم، مستند به سهروردی، ابن­عربی، قیصری و اثری منحول از افلاطون است و به عرفان سیاسی متمایل است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Analysis of Political Thought of Mulla-Sadra in Al-Mabda’ va Al-Ma’ad and in Al-Shavahed Al-Robubiah

نویسنده [English]

  • Ahmad-Reza Yazdani Moghadam
چکیده [English]

The goal of the present article is showing change and Altering in Mulla-Sadra’s political thought. The main question of the papers is whether Mulla-Sadra’s thought is unique and has not changed over the time or his political thought has changed during his scientific and intellectual life. The claim of this paper is that at least two stages can be traced in the political thought of Mulla-Sadra; one is the first stage of this political thought which is within Al-Farabi’s political philosophy and intends to develop and extend it and present suitable interpretation with Mulla-Sadra’s first stage of thought and philosophizing, and this extension and interpretation can be observed in Al-Mabda’ va Al-Ma’ad and the other is his stage of political thought. At this stage, he is under the influence of Suhrawardi, Ibn-Arabi and Qaisari and accompanies these interpretations with the text from Plato which he thinks is divine and presents a mystic interpretation of Religion, Nanbbovah, Shariah, Government, The first manager (Raees-Avval), etc. The methodology of this paper is comparative analysis of the political thought of Mulla-Sadra in first and last philosophical and political philosophy of Mulla-Sadra. The article shows that we can, at least, talk about two stages in the political thought of Mulla-Sadra and correctly talk about the first Sadra and the second one with regard to political thought. The political thought of the first Sadra is within Al-Farabi’s framework and the political thought of the second Sadra, which is based on Suhrawardi, Ibn-Arabi and Qaisari and is grounded in Plato’s, orients towards political mysticism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Thought
  • Mulla-Sadra
  • Political Philosophy
  • Political Mysticism
  • Al-Mabda’ va Al-Ma’ad
  • Al-Shavahed Al-Robubiah
  1. ابن‌سینا (بی‌تا). رسالة الفعل و الانفعال. بی‌جا: بی‌نا.
  2. ـــــ (بی‌تا). رسالة فی النفس و بقائها و معادها. بی‌جا: بی‌نا.
  3. ـــــ (بی‌تا). المبدأ و المعاد. بی‌جا: بی‌نا.
  4. ابن عربی، محمد بن علی(1431-1432). الفتوحات المکیه، محمود مطرجی. بیروت: دارالفکر.
  5. خامنه‌ای، سید محمد (بی‌تا). «مقدمه مصحح»، صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، المظاهر الالهیة فی اسرار العلوم الکمالیة.
  6. سهروردی، شهاب­الدین یحیی (2535 شاهنشاهی). حکمة الاشراق، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، هنری کربن، ج2. تهران: انجمن شاهنشاهی فلسفه ایران.
  7. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1375). شواهد الربوبیة، مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین، حامد ناجی اصفهانی. تهران: انتشارات حکمت.
  8. ـــــــــــــــــــــــــــ (1378). المظاهر الالهیة فی اسرار العلوم الکمالیة، محمد خامنه‌ای. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  9. ـــــــــــــــــــــــــــ (1381). رساله سه اصل، سیدحسین نصر. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  10. ـــــــــــــــــــــــــــ (1381). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه، ج6، احمد احمدی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا،1381.
  11. ـــــــــــــــــــــــــــ (1381). “المبدأ و المعاد”، محمد ذبیحی و جعفر شاه‌نظری. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  12. ـــــــــــــــــــــــــــ (1382). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه، ج9، رضا اکبریان. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  13. ـــــــــــــــــــــــــــ (1383). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه، ج3، مقصود محمدی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  14. ـــــــــــــــــــــــــــ (1386). ایقاظ النائمین، محمد خوانساری. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  15. ـــــــــــــــــــــــــــ (1386). “الشواهد الربوبیة” فی المناهج السلوکیه، ویرایش دوم، جلال الدین آشتیانی. قم: بوستان کتاب، چاپ چهارم.
  16. ـــــــــــــــــــــــــــ (1386). مفاتیح الغیب، نجف‌قلی حبیبی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  17. ـــــــــــــــــــــــــــ (1390). اکسیر العارفین، سید یحیی یثربی، مجموعه رسائل فلسفی،3. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  18. ـــــــــــــــــــــــــــ (1390). الواردات القلبیه فی معرفه الربوبیه، احمد شفیعیها، مجموعه رسائل فلسفی، 3. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  19. طباطبایی، سید محمدحسین (1387). «تاریخ حیات و روش فلسفى ملاصدرا» در
    بررسی­های اسلامی؛ به‌کوشش: سید هادی خسروشاهی. قم: موسسه بوستان کتاب.
  20. قیصری، داود (بی‌تا). رسائل قیصری، جلال‌الدین آشتیانی.بی‌جا: بی‌نا.
  21. نصر، سید حسین (1382). صدرالمتألهین شیرازی و حکمت متعالیه. سوزنچی، حسین. تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
  22. نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1372). اخلاق ناصری. تهران: علمیه اسلامیه.
  23. منسوب به افلاطون (بی‌تا). جوامع المقالات الثلاث للافلاطون فی النوامیس، نسخه پی دی اف، بدون مشخصات.
  24. یزدانی‌مقدم، احمدرضا (1392). «عقل و وحی در اندیشه‌ی سیاسی خواجه نصیرالدین طوسی»، سیاست متعالیه، ش 2.