خوانش انتقادی از وضعیت حکمرانی در ایران و راهکارهایی برای حرکت به حکمرانی مطلوب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

2 دانشیار، گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

3 استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

10.22034/sm.2022.552533.1871

چکیده

متد و الگوی حکمرانی خوب از مباحث تازه و کلیدی است که بیش از دو دهه اخیر به ادبیات توسعه وارد شد و به سرعت توجه همگان را به خود معطوف کرد. براساس معیارهای جهانی حکمرانی خوب دارای سه عنصر دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی و دارای شاخص‎ها و ویژگی‎هایی چون: مشارکت، حاکمیت قانون، شفافیت، پاسخگویی و مسئولیت‎پذیری، توجه به آرای عمومی و توافق جمعی یا اجماع، برابری، اثربخشی و کارآیی است. با توجه به آنچه گفته شد، پژوهش حاضر تلاش دارد که به ارزیابی شاخص‎های حکمرانی خوب در جمهوری اسلامی ایران بر اساس معیارهای موجود بپردازد. لذا پرسش ابتدایی مقاله این است: وضعیت حکمرانی خوب از منظر عناصر سه‎گانه و از منظر ویژگی‎های حکمرانی خوب در ایران چگونه است؟ پس از بررسی وضعیت حکمرانی بر اساس معیارهای جهانی، این فرضیه مطرح می‎شود که بهره‎مندی از الگوی جهانی برای سنجش وضعیت حکمرانی برای کشورهایی نظیر ایران راهگشا نبوده و این دسته کشورها نیازمند الگوهایی بومی با استانداردهای تلفیقی می‎باشند. زیرا به علت تمایز در ساحت هستی‎شناختی(وجود عناصر سازنده حکمرانی متفاوت از فضای جهانی) نیازمند دستگاه معرفتی متمایزی می‎باشیم. بر اساس معیارهای جهانی در جمهوری اسلامی ایران به جهت آنکه سیاستگذاری در چهار حوزه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به وسیله دولت (حاکمیت) و به شیوه عمودی صورت می‎گیرد، نتایج این سیاست‎گذاری دولت ناهمسو با شاخص‎های حکمرانی خواهد بود. لذا با توجه به ویژگی‎های منطقه خاورمیانه و بومی کشور ایران نیازمند تعیین برخی شاخص‎های بومی می‎باشیم تا برداشت بهتری از وضعیت حکمرانی در ایران به دست دهیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical Study of the Governance Condition in Iran and Some Strategies to Move towards Favorable Governance

نویسندگان [English]

  • Ahmad Kalhori 1
  • Ali Mohseni 2
  • Mohammad Hassan Elahi mansh 3
1 PhD. Student, Department of Political Science, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
2 Associate Professor, Department of Political Science, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Department of Political Science, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran.
چکیده [English]

The method and model of good governance is a new and key issue that has entered the concept of development and has rapidly attracted the attention of all people since more than 2 decades ago. According to the global indicators, good governance has 3 elements of government, private sector, and civil society. It also includes some indicators and features such as participation, rule of law, transparency, accountability, responsibility, regard for public votes, public agreement or consensus, equality, effectiveness, and efficiency. With respect to the above points, the present study aims to assess good governance indicators in the Islamic Republic of Iran based on the existing indices. The initial question of the article is: How is good governance condition from the view of triplet elements as well as features of good governance in Iran? After reviewing the governance condition based on global indicators, a hypothesis is raised that claims the global model is not useful for the evaluation of the governance condition in some countries like Iran as they need native models with some integrative standards. Due to ontological distinctions (different governance elements compared to global standards), we need a distinctive epistemological system. According to global indicators in the Islamic Republic of Iran, since policy making in political, social, economic, and cultural domains is conducted by the government (governance) through a vertical method, the results of government policy making will be incompatible with governance indicators. Therefore, regarding features of the Middle East as well as native components of Iran, we need to determine some native indicators in order to have a better perception of the governance condition in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Favorable Governance
  • Islamic Republic of Iran
  • Native Model

مراجع

آجودانی، ماشاالله (1382). مشروطه ایرانی. تهران: اختران.
آل سید غفور، سید محمدتقی؛ محمدی، میثم (1399). ظرفیت‌های حقوق ملت در قانون اساسی و پیشگیری از چالش‌های سیاسی و اجتماعی ایران اسلامی. سیاست متعالیه، شماره 29: ص129-146.
ابطحی، سید مصطفی؛ آرایش، حسن؛ سالاری سردری، فرضعلی (1397). بررسی و تبیین حکمرانی شایسته در رویکرد حکمرانی نظام جمهوری اسلامی ایران. راهبرد سیاسی، 2(5): ص93-134.
ابوالحسنی، الهه (1391). حکمرانی مردم‌سالارانه. سیاست، 42(1): ص1-20.
احمدی، فیروزه؛ مشهدی، علی؛ عطریان، فرامرز (1400). تحول در مفهوم حکمرانی؛ گذار از حکمرانی سنّتی به حکمرانی مدرن الکترونیک. پژوهش‌های حقوقی میان رشته‌ای، 2(6): ص32-47.
اندیشکده شفافیت برای ایران (1396). شفافیت چیست؟ قابل دسترسی در:
https://iranthinktanks.com/tt/transparency-for-iran/
ایزدی‌فرد، علی‎اکبر؛ کاویار، حسین (1389). مسئولیت‎پذیری کارگزاران و مدیران از دیدگاه امام علی(ع) با تأکید بر مؤلفه‎های اخلاق حرفه‎ای. پژوهش‎نامه علوی، 1(2): ص1-20.
بابادی عکاشه، زهرا؛ شریف، مصطفی؛ جمشیدیان، عبدالرسول (1389). تأمین و گسترش برابری فرصت‎ها و عدالت آموزشی در آموزش و پرورش استان اصفهان. رفاه اجتماعی، 10(37): ص287-306.
بابایی، محمدرضا؛ سلطان‎زاده، حسین؛ شریک‎زاده، مسعود (1390). مقدمه‌ای بر مفهوم و انواع شفافیت در هنر و معماری معاصر غرب. معماری و شهرسازی ایران، 3(4): ص5-16.
بردبار، غلامرضا؛ ضرابی‌زاده، شیما؛ صالحی، طاهر (1394). ارائه الگوی حکمرانی خدامدار. مدیریت اسلامی، 23(2): ص9-41.
چمنی، ساسان؛ دوستی مطلق، نصیب‌الله (1399). حکمرانی سایبری و ویروس کرونا. حکمرانی متعالی، 1(2): ص77-94.
خسرو نجدی، فاطمه (30/5/1395). شفافیت سازمانی، تضمین اعتماد و مشارکت بیشتر ذی‌نفعان. روزنامه دنیای اقتصادی، شماره 3842.
دهخدا، علی‌اکبر (1372). لغت‌نامه. تهران: بنیاد دائره‌المعارف فارسی، ج4.
راسخ، محمد؛ بخشی‌زاده، فاطمه (1392). پیش‌زمینه قانون در عصر مشروطه: از مالک الرقابی تا تنظیمات. حقوقی دادگستری، شماره 83: ص37-63.
زارعی، بهادر؛ احمدی، سید عباس؛ عابدی درچه، محسن (1400). الگویابی حکمرانی متعالی برای ارتقای اقتدار ملی در حکمرانی‌های اسلامی. حکومت اسلامی، 26(99): ص107-134.
زارعی، محمدحسین؛ حسنوند، محمد؛ سلمانی سیبنی، مرضیه (1396). مفهوم حکمرانی تنظیمی. جستارهای حقوق عمومی، 1(1): ص124-147.
عالم، عبدالرحمن (1382). بنیادهای علم سیاست. تهران: نشر نی.
عبدالحسین‌زاده، محمد (1392). تبیین مفهوم و کاربرد شفافیت در عرصه حکمرانی و اداره امور دولتی. سیاست‎های راهبردی و کلان، 1(1): ص179-206.
عیوضی، محمدرحیم؛ مرزبان، نازنین؛ صالحی، معصومه (1396). از بررسی حکمرانی خوب تا الگوی حکمرانی پایدار. راهبرد، 26(85): ص55-86.
قزلسفلی، محمدتقی (1397). مؤلفه‌‌‌‌‌های حکمرانی عادلانه در چارچوب نظریه‌‌ زیست‌‌جها‌‌‌‌‌‌‌ن. سیاست متعالیه، شماره 22: ص113-130.
مبارک، اصغر؛ آذرپیوند، زیبا (1389). نگاهی به شاخص‌های حکمرانی خوب از منظر اسلام و تأثیر آن بر رشد اقتصادی. اقتصاد اسلامی، شماره 36، ص179-208.
محسنی، رضا علی (1391). تحلیل جامعه‎شناختی قانون‌گریزی و راهکار‎هایی برای قانون‎گرایی و نظم عمومی. نظم و امنیت اجتماعی، 5(1): ص83-108.
مزینانی، مهدی (1399). حکمرانی جهادی (درآمدی بر تحلیل سیره سردار سلیمانی از منظر آموزه‌های حکمرانی. حکمرانی متعالی، 1(1): ص109-128.
مستقیمی، بهرام (1392). تلاش برای شناختن سکانداری خوب. سیاست، 2(7): ص241-264.
موذن زادگان، حسنعلی (1397). اصل شفافیت قانون و جایگاه آن در رویه قضایی دیوان اروپایی حقوق بشر و حقوق کیفری ایران. دیدگاه‎های حقوق قضایی، شماره 81: ص193-220.
میدری، احمد؛ خیرخواهان، جعفر (1392). حکمرانی خوب: بنیان توسعه. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس.
نادری، محمدمهدی (1390). حکمرانی خوب: معرفی و نقد اجمالی اسلام و پژوهش‌های مدیریتی. مدیریت دولتی، 4(1): ص69-94.
نوری نشاط، سعید (1388). مقدمه‌ای بر اصول و روش‌های توانمندسازی محلی. تهران: برگ زیتون.
واعظی، احمد (1393). نقد و بررسی نظریه‌های عدالت. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی- پژوهشی امام خمینی.
واقفی، الهام؛ حقیقتیان، منصور (1394). نقش سرمایه فرهنگی در رفتار‎های اجتماعی زیست محیطی، مطالعه تجربی: شهر شیراز. مجلس و راهبرد، 22(4): ص371-393.
Saly, J. (2005). The theory and practice of community participation: engagement the first step. Paper presented to Australian Social Policy Conference, University of New South Wales, Sydney.
سیاست متعالیه
دوره 10، شماره 36
فروردین 1401
صفحه 195-214

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار