سیره سیاسی امام رضا(ع) در مواجهه با عوام‌فریبی معاندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سیستان و بلوچستان، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سیستان و بلوچستان، ایران.

3 استادیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سیستان و بلوچستان، ایران

10.22034/sm.2022.120681.1505

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی سیره سیاسی امام رضا(ع) در مواجهه با عوام‌فریبی معاندان است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است اگرچه گزاره‌های ﺗﺎرﻳﺨﻲ نسبت به تبانی این دو جریان در زمان امام رضا(ع) ﺳﺎﻛﺖ اﺳﺖ. اما قاﺑﻞ ﺣﺪس اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﭘﺎﻳﮕﺎه- قدرت و واقفیه- ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺴﺘﻘﻞ در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻣﺎم رﺿﺎ(ع)، هم‌افزایی نموده‌ و هر کدام به گونه‌ای عوام‌فریبی نمودند. ﺣﺎﺻﻞ ﺑﺮرﺳﻲ تکنیکﻫﺎی اﻣﺎم رضا(ع) نیز ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﺻﻮل اﺳﺎﺳﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺟﻨﮓ ﻧﺮم، ﺑﻪﺧﺼﻮص ﻋﻮامﻓﺮﻳﺒﻲ معاندان، ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻫﺪاف ﺣﺮﻳﻒ از ﻋﻮامﻓﺮﻳﺒﻲ اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، راﻫﺒﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﻳﺪ در راﺳﺘﺎی ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺟﺎﻳﮕﺎه و روﺷﻦ ﻧﻤﻮدن اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. افشاءگری، روشن‌گری، بیان حقیقت، نخبه‌پروری و... از جمله تکنیک‌هایی هستند ﻛﻪ اﻣﺎم رﺿﺎ(ع) در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ با عوام‌فریبی مأمون و ﻓﺮﻗﻪ واقفیه بکار گرفتند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Political Seerah of Imam Rezā(AS) in his Encounter with the Demagogy of Antagonists

نویسندگان [English]

  • Hossain Khakpour 1
  • Fatemeh Masome Dahmarde 2
  • Hadi Zeini Malek Abad 3
1 Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, University of Sistan and Baluchistan, Sistan and Baluchistan, Iran
2 Master's student, Department of Quran and Hadith Sciences, University of Sistan and Baluchistan, Sistan and Baluchistan, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, University of Sistan and Baluchistan, Sistan and Baluchistan, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is to review the political seerah of Imam Rezā (AS) in his encounter with the demagogy of antagonists. The method of study is descriptive-analytic and results indicate that although historical propositions are silent about the conspiracy of these 2 movements during the time of Imam Rezā (AS), it is reckoned that both bases -power and Vāqefiyah- synergized against Imam Rezā (AS) with their independent interests and each of them tried to deceive people in a way. The analysis of Imam Rezā (AS)’s techniques shows that one of the basic principles against soft war, especially the demagogy of antagonists, is to recognize their goals. Therefore, the suitable strategy should be in line with the fortification of status and enlightenment of public thought. Disclosure, enlightenment, telling the truth, training the elites, … are among techniques used by Imam Rezā (AS) against the demagogy of Ma’moun and the sect of Vāqefiyah.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soft War
  • Imam Rezā (AS)
  • Political Seerah
  • Vāqefiyah
  • Demagogy
  • Ma’moun
قرآن کریم.
آشوری، داریوش (1376). دانش‌نامه سیاسی. تهران: مروارید، چاپ چهارم.
ابن‌بابویه، محمد بن علی (1372). عیون اخبار الرضا(ع). ترجمه علی‌اکبر غفاری و حمیدرضا مستفید. تهران: نشر صدوق، ج2.
ابن‌بابویه، محمد بن علی (1378). عیون اخبار الرضا(ع). تهران: جهان، ج1.
اسکندری، حمید (1390). جنگ روانی و جنگ رسانه. تهران: بوستان حمید.
امین، محسن (1376). سیره معصومان.‏ تهران: سروش (انتشارات صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران)، ج5، 10.
برزگر، ابراهیم (1393). سیره سیاسی امام رضا(ع) در قبال مأمون. فرهنگ رضوی، 2(7): ص31-7.
پاک‌نیا، عبدالکریم (1384). ویژگی‌های امام رضا(ع). قم: نسیم کوثر.
ترکمنی آذر، پروین (1390). تاریخ سیاسی اثناء عشری در ایران (از ورود مسلمانان به ایران تا تشکیل حکومت صفویه). قم: شیعه‌شناسی.
تقی‌زاده داوری، محمود (1385). تصویر امامان شیعه در دایره‌المعارف اسلام: ترجمه و نقد. قم: موسسه شیعه‌شناسی.
جباری، محمدرضا (1382). سازمان وکالت و نقش آن در عصر ائمه(ع). قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ج1.
جعفریان، رسول (1383). حیات فکری و سیاسی امام شیعه(ع). قم: انصاریان.
جلالی فراهانی، غلامرضا (1390). پدافند غیرعامل و تهدیدات نوین. تهران: بوستان حمید.
جمال‌زاده، ناصر و همکاران (1398). قدرت نرم در سیره رضوی. فرهنگ رضوی، 7(4): ص187-217.
جنیدی، رضا (1388). تکنیک‌های عملیات روانی و شیوه مقابله. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
حسینی میلانی، علی (بی‌تا). التحقیق فی نفی التحریف عن القرآن الشریف. قم: الحقایق، ج2.
حق‌شناسی، محمدرضا (1392). راهبرد مقابله با جنگ نرم با تکیه بر سیره امام رضا(ع). عملیات روانی، 37: ص84-71.
خوئی، ابوالقاسم (1372). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه. قم: مرکز نشر الثقافه الاسلامیه، ج12.
دهمرده، فاطمه معصومه (1396). مقابله با جنگ نرم در سیره سیاسی امام رضا(ع). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. استاد راهنما حسین خاکپور؛ استاد مشاور هادی زینی ملک آباد. دانشگاه سیستان و بلوچستان.
رفیعی، علی (بی‌تا). زندگانی امام رضا(ع). تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نمایندگی ولی‌فقیه، مرکز تحقیقات اسلامی.
سلیمی، عبدالحکیم (1394). درس‌نامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام. قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص).
شایگان‌فر، حمیدرضا (بی‌تا). نقد ادبی. تهران: انتشارات دستان.
صفری فروشانی، نعمت‌الله (1391). رفتارشناسی امام رضا(ع) و فرقه‌های درون شیعی. مشهد: چاپ و انتشارات قدس رضوی.
طبسی، محمدحسین (1388). امام رضا(ع) به روایت اهل سنّت. قم: انتشارات دلیل ما.
طوسی، محمد بن حسن (1404ق). اختیار معرفه الرجال. قم: موسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث، ج2.
غلامعلی، مهدی (1395). امام رضا(ع) و زندگی. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
فضل‌الله، محمد حسین (1366). گفتگو و تفاهم در قرآن کریم. تهران: هرمس.
قمی، عباس (1350). مشاهیر دانشمندان اسلام. ترجمه محمدجواد نجفی. تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه، ج1.
قندوزی، سلیمان بن ابراهیم (بی‌تا). ینابیع الموده لذوی القربی. قم: منظمه الاوقات و الشوون الخیریه، دارالاسوه للطباعه و النشر، ج3.
مامقانی، عبدالله (بی‌تا). تنقیح المقال فی علم الرجال. نجف: مطبعه المرتضویه، ج2.
مجلسى، محمدباقر ‏(1382). جلاء العیون: تاریخ چهارده معصوم. قم: سرور.
مجلسى، محمدباقر (بی‌تا)‏. بحار الأنوار: الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(ع). بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ج49-48.
محمدی ری‌شهری، محمد (1388). منتخب میزان الحکمه با ترجمه فارسی. ترجمه حمیدرضا شیخی. قم: موسسه علمی- فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر، ج1.
مرتضوی، محمد (1386). ولایتعهدی امام رضا(ع). مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
مرتضی عاملی، سید جعفر (۱۳۷۳). زندگی سیاسی هشتمین امام، حضرت علی بن موسی الرضا(ع). ترجمه خلیل خلیلیان. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
معین، محمد (1383). فرهنگ فارسی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
مغنیه، محمدجواد (1392). تشیع از پیدایش تا بالندگی. ترجمه احمد ناظم. قم: دارالکتاب الاسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر (1388). مناظرات تاریخی امام رضا(ع) با پیروان مذاهب و مکاتب دیگر. ﻣﺸﻬﺪ: آﺳﺘﺎن ﻗﺪس رﺿﻮی.
منصورنژاد، محمود (1386). تحلیلی بر جنگ روانی: با تاکید بر کتاب و سنّت. مطالعات عملیات روانی، شماره 16.
موسی‌پور، مرتضی (1400). جنگ نرم مقدم بر جنگ سخت؛ چرا و چگونه؟. سپهر سیاست، شماره 29: ص118 - 136.
مهدی‌پور، علی‌اکبر (1415ق). چهل حدیث از غیبت فضل بن شاذان. قم: نشر حاذق.
میراحمدی، عبدالله (1387). گونه‌های مقابله با فرقه‌های کج‌اندیش در سیره امام رضا(ع). شیعه‌شناسی، شماره 23.
نوبختی، حسن بن موسی (بی‌تا). فرق الشیعه. بیروت: دارالاضواء.
Bernays, E.L. (1969). Engineering of Consent. University of Oklahoma Press.
Bernhardt, D., Krasa, S. & Shadmehr, M. (2021). Demagogues and the Fragility of Democracy. University of Warwick, Coventry, United Kingdom.
Gross, M.L. (2017). Soft War:The Ethics of Unarmed Conflict. University of Haifa, IsraelTamar Meisels, Tel-Aviv University.
Merritt, E. (2021). Keep Demagogues Out of Democracy (Visiting Scholar at Vanderbilt University). Available at:   
https://www.vanderbilt.edu/unity/2021/04/07/civics-101-keep-demagogues-out-of-democracy/
Nye, J.S. (1990). Soft Power. Foreign Policy, No. 80: P.153-171
Roberts-Miller, P. & et al. (2005). Democracy, Demagoguery, and Critical Rhetoric. The Journal of the Kenneth Burke Society, 8(3): P.859-876. DOI: 10.1353/rap.2005.0069