تحلیل انتقادی مبانی نظریه آزادی در دیدگاه آیزایا برلین (با تاکید بر آراء علامه جوادی آملی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

10.22034/sm.2021.130004.1551

چکیده

پژوهش حاضر با روش کیفی از نوع هرمنوتیک متن‌گرا درصدد پاسخ به این سوال است که «نقدهای وارده بر مبانی اندیشه آزادی در دیدگاه آیزایا برلین براساس دیدگاه و آراء علامه جوادی آملی چیست؟». یافته‌ها نشان داد که اندیشه آزادی در دیدگاه آیزایا برلین ریشه در تفکر اومانیستی و پلورالیستی دارد و نقطه عزیمت دیدگاه علامه جوادی آملی در نقد مذکور، بر اصل «مبدأشناسی» استوار است. بر این اساس، انسان به عنوان موجود متناهی، در امر تکوین و تشریع به موجود نامتناهی- خداوند- نیازمند بوده و دامنه نیازمندی انسان به خداوند به امر ارزش‌گذاری ارزش‌ها و اولویت‌بخشی به ارزش‌ها تسرّی یافته و انسان برای هدایت، ناگزیر به اطاعت از خداوند و دنبال کردن اوامر و نواهی دین است. امری که مخالف تفکر اومانیستی و پلورالیستی در دیدگاه برلین می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Critical Analysis of Principles in the Theory of Freedom fom the View of Isaiah Berlin (With Emphasis on the Ideas of Allāma Javādi ‘Amoli)

نویسنده [English]

  • Mahdi Naderi
Assistant Professor, Political Science, Shahed University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Using a qualitative method based on textual hermeneutics, the present study aims to answer “what are the criticisms to the principles of the theory of freedom in the view of Isiah Berlin based on the idea of Allāma Javādi ‘Amoli?” The results showed that the idea of freedom in the perspective of Isiah Berlin has a root in humanistic and pluralistic thinking and that Allāma Javādi ‘Amoli’s return point in the above criticism relies on the principle of “the recognition of origin”. Accordingly, a human as a finite being, in Takwin (creation) and Tashri’ (legislation), needs an infinite being that is God. The spread of human needs to God involves the evaluation and prioritization of values too so a human has no choice but to obey God and follow the commands and prohibitions of the religion. This issue is in contrast with humanistic and pluralistic ideas in Berlin’s view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Isiah Berlin
  • Allāma Javādi ‘Amoli
  • Humanism
  • Pluralism
  • Freedom
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
آدمی، علی؛ حاجی‌زاده، عبدالله (1393). منطق ساختاری مفهوم آزادی عقیده در نظام اندیشه آیت‌الله جوادی آملی. انسان‌پژوهی دینی، 31.
اسپریگنز، توماس (1380). فهم نظریه‌های سیاسی. ترجمه فرهنگ رجایی. تهران: آگاه.
اشلیزنگر، آرثر (1387). آیزایا برلین: مردی بزرگ در روزگاری دهشتناک. در: فلسفه و جامعه و سیاست. گزیده، نوشته و ترجمه عزت‌الله فولادوند. تهران: ماهی.
برلین، آیزایا (1368). چهار مقاله درباره آزادی. ترجمه محمدعلی موحد. تهران: خوارزمی.
برلین، آیزایا (1377). خط سیر فکری من. ترجمه محمدعلی حمید رفیعی. نامه فلسفه، 4.
برلین، آیزایا (1387). آزادی و خیانت به آزادی. ترجمه عزت‌الله فولادوند. تهران: ماهی.
برلین، آیزایا (1387ب). راه فکری من. در: فلسفه و جامعه و سیاست. گزیده، نوشته و ترجمه عزت‌الله فولادوند. تهران: ماهی.
جبارنژاد، محسن؛ لک‌زایی، شریف (1397). رابطه‌‌ی دین و سیاست در نگاه تطبیقی به آرای ملاصدرا و هگل. سیاست متعالیه، 6(23): ص173-192.
جوادی آملی، عبدالله (1384). وحی و نبوت در قرآن. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1385). سیره رسول اکرم(ص) در قرآن. قم: اسراء، ج8.
جوادی آملی، عبدالله (1387ب). دین‌شناسی. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1387ج). نسبت دین و دنیا. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1388). حق و تکلیف در اسلام. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389الف). انتظار بشر از دین. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389ب). تفسیر انسان به انسان. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389ج). فلسفه حقوق بشر. قم: اسراء.
جوانمرد فرخانی، ابراهیم؛ نوری، علی (1397). آزادی عقیده و بیان در اندیشه‌های آیت‌الله جوادی آملی با نگاهی به حقوق غرب. پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، 15.
رجایی، فرهنگ (1376). در آزادی، به بهانه درگذشت ایزایا برلین. مطالعات سیاسی و اقتصادی، ش 125-126.
سیدباقری، سید کاظم؛ حسنی باقری، مهدی (1398). حق انتخاب و آزادی سیاسی از منظر قرآن کریم. سیاست متعالیه، دوره هفتم، ش26.
فاضلی، محسن؛ مشکات، محمد (1395). بررسی مفهوم آزادی از نگاه آیزایا برلین. پژوهش‌های علوم انسانی نقش جهان، 11.
گری، جان (1379). فلسفه سیاسی آیزایا برلین. ترجمه خشایار دیهیمی. تهران: طرح نو.
لک‌زایی، شریف (1390). مسئله آزادی در فلسفه سیاسی آیت‌الله جوادی آملی. حکمت اسراء، 9.
میراحمدی، منصور (1391). مبانی فلسفی اندیشه‌های سیاسی در اسلام. سیاست متعالیه، دوره یک، ش1.