ارزیابی میدانی اهمیت شاخص‌های تحقق الگوی تمدن نوین اسلامی مبتنی بر اندیشه‌های امام خمینی در میان جامعه دانشگاهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، ارزیابی میدانی اهمیت شاخص‌های تحقق الگوی تمدن نوین اسلامی مبتنی بر اندیشه‌های امام خمینی در میان جامعه دانشگاهی می‌باشد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی است و با روش میدانی درصدد ارزیابی میدانی جامعه دانشگاهی ایران براساس الگوی تمدن نوین اسلامی مبتنی بر اندیشه‌های امام خمینی می‌باشد. با مطالعه وصیت‌نامه الهی- سیاسی امام خمینی، 116 جمله کلیدی و به‌تبع آن 92 مضمون پایه و 4 مضمون سازمان‌دهنده، به روش تحلیل مضمون از آن استخراج شد. این مضامین با استفاده از راهبرد تحلیل مضمون دسته‌بندی شده‌ و نهایتا الگوی تمدن نوین اسلامی مبتنی بر اندیشه‌های امام خمینی ارائه شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر دانشجویان تحصیلات تکمیلی و طلاب سطح 3 و 4 حوزه‌های علمیه شهرهای تهران، قم و مازندران (به دلیل سهولت دسترسی به ایشان) هستند که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. پژوهش بر این فرض استوار است که ارتباط معناداری میان شاخص‌ها و متغیر تمدن نوین اسلامی در میان جامعه دانشگاهی وجود دارد. نتایج نشان داد که شاخص‌های تمدن نوین اسلامی از وضعیت مناسبی در کشور برخوردار هستند. وحدت اسلامی با میانگین 4.54 درصد مناسب‌ترین وضعیت را در میان شاخص‌های تمدن نوین اسلامی دارد، اقتدار اسلامی با میانگین 4.2917، بصیرت اسلامی با میانگین 4.125 و استقلال و آزادی اسلامی با میانگین 3.9583 در رتبه‌های بعدی قرار دارند. علاوه بر این، نتایج معادلات ساختاری پژوهش حاکی از آن است که وحدت اسلامی به میزان 0.92 درصد با تمدن نوین اسلامی ارتباط دارد. نتایج مدل ساختاری نشان می‍‌دهد که وحدت اسلامی بیشترین تأثیر را بر شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی دارد. اقتدار اسلامی با 0.89، بصیرت اسلامی با 0.80 و استقلال و آزادی اسلامی با 0.68 درصد در رتبه‌های بعدی هستند. با توجه به بالا بودن میزان ارتباط تمام شاخص‌ها با تمدن نوین اسلامی، کوچک‌ترین تغییری در مقدار هر یک از شاخص‌ها، شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Field Assessment of the Significant Criteria in the Substantiation of the Model of New Islamic Civilization in the Academic Society Based on the Ideas of Imam Khomeini

نویسنده [English]

  • Mohammad Hussein Mokhtari
Associate Professor, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran.
چکیده [English]

The purpose of the present study is the field assessment of the significant criteria in the substantiation of the model of new Islamic civilization in the academic society based on the ideas of Imam Khomeini. This research has a practical objective and using a field method it aims to assess the Iranian academic society in terms of new Islamic civilization relying on the ideas of Imam Khomeini. By the study the divine-political will of Imam Khomeini, 116 key sentences and consequently 92 basic and 4 organizing themes were extracted using thematic analysis. They were classified by the method of thematic analysis to present the model of new Islamic civilization based on the ideas of Imam Khomeini. The statistical population of the present research includes higher education and clerical students of grade 3 and 4 in the seminary schools of Tehran, Qom, and Mazandaran (due to convenient access to the) that were chosen by convenience sampling. The research relies on the hypothesis that there is a significant relationship between the criteria and variables of new Islamic civilization in academic society. The results showed that Iran has a suitable condition in terms of new Islamic civilization criteria. Islamic unity with the average of 4.54% has the most suitable condition among the criteria of new Islamic civilization, and Islamic authority with the average of 4.2917%, Islamic insight with average of 4.125%, and Islamic sovereignty and freedom with the average of 3.9583% are in the next levels respectively. Furthermore, the results of structural equations of the research convey that Islamic unity has as much as 92% relationship with new Islamic civilization. The results of structural model show that Islamic unity has the most effect on the formation of new Islamic civilization. Islamic authority with 89%, Islamic insight with 80%, and Islamic sovereignty and freedom with 68% are in the next levels respectively. With respect to the high relationship between all the criteria and new Islamic civilization, the smallest change in each of the criteria can influence the formation of new Islamic civilization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • New Islamic Civilization
  • The Youth and Academics
  • Imam Khomeini
  • Islamic Unity
  • Islamic Insight
  • Islamic Authority
  • Islamic Sovereignty and Freedom
  • Academic Society
قرآن کریم.
پهلوان، چنگیز (1388). فرهنگ و تمدن. تهران: نشر نی.
توسی، موریزیو (1377). تنوع‌های فرهنگی و منشاء تمدن‌های اولیه. تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
خامنه‌ای، سید علی (09/02/1392). بیانات در اجلاس جهانی علما و بیداری اسلامی. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22405
خامنه‌ای، سید علی (26/06/1390). بیانات در نخستین اجلاس بیداری اسلامی. مهرنیوز. قابل دسترس در:
https://www.mehrnews.com/news/1410339/
رضائی، فریدون؛ اکبری، مرتضی (1394). واکاوی شاخصه‌های تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری. الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، 3(5): ص85-108.
روح الامینی، محمود (1365). زمینه فرهنگ‌شناسی. تهران: انتشارات عطار.
زمانی محجوب، حبیب (1395). بایسته‌های سیاسی تمدن نوین اسلامی از دیدگاه امام خمینی. سیاست اسلامی، 4(9): ص135-152.
قاسمی، زهرا؛ حسینی، سید محمدامین (1392). جایگاه وحدت و انسجام در اسلام با تأکید بر دیدگاه مقام معظم رهبری. اسلام و علوم اجتماعی، 5(9): ص129-144.
قائدی، محمدرضا؛ گلشنی، علیرضا (1394). آینده‌پژوهی روند هم‌گرایی و وحدت دنیای اسلام. تحقیقات سیاسی بین‌المللی، 23(2): ص1-34.
مختاری، محمدحسین (1397 الف). نقش استراتژی تقریب در تحقق وحدت اسلامی. در: دومین همایش بین‌المللی و سومین همایش ملی اسلام و ارزش‌های متعالی. تهران: دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
مختاری، محمدحسین (1397ب). درآمدی بر مبانی وحدت اسلامی، چالش‌ها و فرصت‌ها. تهران: انتشارات دانشگاه مذاهب اسلامی.
مختاری، محمدحسین (1399). شناسایی و تبیین الگوی تمدن نوین اسلامی براساس وصیت‌نامه الهی-سیاسی امام خمینی. طرح پژوهشی، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ملک محمدی، مهدی (1389). تمدن: دستاوردهای مادی بشر ضمن نظم اجتماعی در دایره‌المعارف قرآن کریم. قم: بوستان کتاب.
موسوی داودی، سید مهدی؛ ابراهیمیان، حجت‌الله (1398). ارائه و تبیین الگوی منابع قدرت سیاسی در جامعه اسلامی مبتنی بر وصیت‌نامه الهی- سیاسی امام خمینی. پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، ۹(۳): ص۱۲۵-۱۵۵.
مومنی‌ها، محمدعلی؛ نجف علیزاده، مجید (1398). نقش نخبگان در شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی. تهران: نشر کهکشان علم.
نجفی، موسی (1391). تفکر و تمدن: تاملی در تمدن نوین اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
Ben Nabi, M. (2002). On the origins of human society: The social relations network. Kuala Lumpur: Islamic Book Trust.
Fukuzawa, Y. (2009). An Outline of a Theory of Civilization. New York: Columbia University Press.
Glyn, D. (1968). The First Civilizations Archaeology of Origins. Thomas Y Crowell.
Herskovits M. (1929). The civilization of prehistory, in man and his world. B. Brownell(ed.). New York: Van Nostrand Co.
Huntington, S. (2011). The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order. Simon & Schuste.
Joreskong, K.G. & Sorbom, D. (1989). LISREL 7: A guide to the program and application. 2Ed. Chicago: SPSS Software.
Linton, R. (1958). The tree of culture. New York: Vintage Books.
Outhwaite, W. & Bottomore, T. (1994). Blackwell Dictionary of Twentieth-Century Social Thought. Wiley-Blackwell.