سیر تحول سلفی‌گری از خلوص‌گرایی در فکر تا خشونت‌‌ورزی در عمل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار،گروه سیاست جهانی و منطقه‌ای، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری رشته روابط بین‌الملل، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی سیر تحول سلفی­گری است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و به این مساله اصلی پرداخته شده است که چگونه این اندیشه نضج گرفت و به مرور زمان در دوران معاصر به نیرویی عملیاتی که توسل به خشونت ویژگی تمایزبخش آن در جهان اسلام است، تبدیل گردید. همچنین با اتکاء به رویکرد روندکاوی تاریخی، با تمایزگذاری بین دو مفهوم سلفیه و سلفی‌گرایی، چارچوب کلامی شکل‌د‌هنده به سلفیه صدر اسلام نزد اهل سنت در تقابل با فرق دیگر به‌عنوان پس‌زمینه فکری تشریح گردید. در پرتوی همین تمایزگذاری، سلفی‌گری قدیم و جدید بازشناسی شده و با بررسی بازتاب‌های اندیشگی سلفی‌گری قدیم در سلفی‌گری جدید، پژواک‌های عملی آن در سه دهه اخیر تشریح شده است. نتایج نشان داد که دگرگون‌سازی این روند از طریق اشاعه آموزه‌های واقعیِ دین اسلام که می‌تواند نقش چشمگیری در به حاشیه راندن اندیشه و عمل خشونت‌ورزانۀ سلفی‌گری وهابیت‌بنیان در جهان پرتلاطم امروز داشته باشد، ضروری است. هرچه از زمان صدر اسلام به دوران معاصر نزدیک‌تر می‌شویم، رفتار مدعیان سلفی‌گری از آموزه‌های سلف صالح دورتر شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Transformation Course of Salafism From Purity in Thought to Violence in Practice

نویسندگان [English]

  • Roohollah Talebi Arani 1
  • Jamal Gavili Kilaneh 2
1 Assistant Professor, Department of Global and Regional Politics, Faculty of Economics and Political Science, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 PhD Student in International Relations, Faculty of Economics and Political Science, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The purpose of the present study is to explore transformations in the course of Salafism. The method of study is descriptive analysis and it deals with how this ideology grew within the contemporary era gradually turning into an operational force making use of violence as its distinctive feature in the Islamic world. Furthermore, relying on the approach of historical process mining and making a distinction between two concepts of Salafia and Salafism, it was attempted to explain the theological framework of Salafia in the early history of Islam from the view of Sunnis versus intellectual background differences. In the light of the above distinction, old Salafism was distinguished from new Salafism and by surveying the intellectual impacts of old Salafism on new Salafism, the practical reflections of this movement were studied within the past 3 decades. The results showed that the transformation of this process is essential by spreading the genuine instructions of Islam having a conspicuous effect in forcing out the violent ideology and practices of Salafis in today’s chaotic world. As we move from the early history of Islam towards the contemporary era, the behavior of those who claim Salafism has distanced from the instructions of the pious predecessors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Salafia
  • Salafism
  • Sunni
  • Intellectual Purity
  • Violence
  • Jihad
  • ISIS
  • al-Qaeda

مراجع

ابراهیم‌نژاد، محمد (1393). داعش؛ دولت اسلامی عراق و شام، تحلیل و بررسی تاریخ و افکار. قم: انتشارات دارالاعلام لمدرسه اهل بیت(ع).
احمدوند، شجاع (1386). دو قرائت مختلف از سنت اسلامی. رهیافت‌های سیاسی و بین‌‎المللی، شماره 58.
احمدیان، عبدالله (1391). سیر تحلیل کلام اهل سنت. تهران: احسان، چاپ چهارم.
ایران و جهان در آستانه ایجاد جبهه علیه داعش. روزنامه ایران، 27/8/1394، شماره 6081.
آشوری، داریوش (1393). دانشنامه سیاسی. تهران: انتشارات مروارید.
توانا، محمدعلی؛ روشن، امیر؛ بیگلری، منیژه (1390).آینده اسلام سیاسی در عصر جهانی شدن: دیدگاه‌های مختلف. پژوهش‌های روابط بین‌الملل، شماره 1.
جهان‌تیغ، حسین (1393). تاثیر علمای دیوبند بر سلفیت. سیاست متعالیه، سال2، شماره 4: ص6.
خانی، حسین (1397). نوسلفی‌گری و روندپژوهی الگوی تهدیدهای امنیت منطقه‌ای ایران. سیاست، دوره 48، شماره 4: ص126.
خنجی، امیرحسین (1395). بازخوانی اندیشه اعتزالی. قم: موسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان.
دریفوس، رابرت (2007). بازی شیطان. ترجمه فریدون گیلانی. کلن: فروغ کتاب.
الرشید، مضاوی (1393). عربستان سعودی و جریان‌های اسلامی جدید. ترجمه رضا نجف‌زاده. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
زارعی، غفار؛ موسوی، سید محمد؛ غلامپور، مجید (1397). بازکاوی شکل‌گیری داعش از منظر تروریسم پسامدرن.پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال هشتم، شماره 4: ص 1-8..
زنگنه، پیمان؛ حمیدی، سمیه (1395). بازکاوی روانشناختی کنش گروه‌های سلفی‌ـ‌تکفیری: مطالعه موردی داعش. پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال ششم، شماره3: ص 1-5.
طاهری، سیدمهدی؛ احمدوند، شجاع (1394). وهابیت و استمرار حاکمیت آل‌سعود. پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال پنجم، شماره 4: ص 88..
عبدالعزیز هه رته لی، عبدالله (2009م/ الف). گولزاری ئیسلام. چاپخانه وزارت روشنفکری، هه ولیر(اربیل).
عبدالعزیز هه رته لی، عبدالله(2009م/ ب). شرح العقیدة الطحاویه. وزارت په روه رده(آموزش و پرورش)، هه ولیر(اربیل).
عبدالعزیز هه رته لی، عبدالله(2009م/ ج). شرح الاربعین النواویه. چاپخانه وزارت روشنفکری، هه ولیر(اربیل).
عبدالوهاب، محمد (2008). کتاب التوحید. مصر: مکتبه العلوم و الحکم.
عبدالوهاب، محمد (2014). عقیده اسلامی. ترجمه ابوالفضل برقعی. بی‌جا: دارالعقیده.
علی عبید، سعید (2008). تنظیم القاعده النشاه، الخلفیه الفکریه، الامتداد. القاهره: مکتبه مدبولی.
علیپور گرجی، محمود؛ شعبانی‌کیا، شادی (1398). داعش: خشونت هویتی و کشتار غیرنظامیان در کنش‌گری سلفی. سیاست متعالیه، سال7، شماره 24: ص 2-6.
علیپور گرجی، محمود؛ شعبانی‌کیا، شادی (1398). داعش: خشونت هویتی و کشتار غیرنظامیان در کنش‌گری سلفی. سیاست متعالیه، سال 7، شماره 24: ص 303-322.
فرمانیان، مهدی (1388). فرق تسنن. قم: نشر ادیان.
فوزان، صالح (2005). دروس فی شرح نواقض الاسلام. بالمملکه العربیه السعودیه: مکتبه الرشد، طبعه ثانیه.
فیرحی، داوود (1392). سلفی‌گری از پیدایش تا گسترش. قابل دسترس در: http://www.jomhourieslami.com/1392/13920417/13920417_15_jomhori_islami_hozeh_0002.html 
کاروانی، ابوبکر علی (2015). داعش له نیوان توندره ویی ئاینی و شکستی دوله تدا. چاپ خانه روژ هه لات.
گریفیتس، مارتین (1394) دانشنامه روابط بین‌الملل و سیاست جهان. ترجمه علیرضا طیب. تهران: نشر نی.
محمدیان خراسانی، حامد (بی‌تا). اجتهاد از دیدگاه وهابیون. سراج منیر، دوره2، شماره3: ص198-205.
  مشیرزاده، حمیرا؛ عین الهی معصوم، بهرام (1397). رندال شوئلر و چالش‌های واقع‌گرایی. رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، سال10، شماره 3: ص136-155.
میراحمدی، منصور (1393). جریان‌های سلفی: از انقیاد تا افراط‌گرایی. جستارهای سیاسی معاصر، سال پنجم، شماره 2: ص 8-10.
میرعلی، محمدعلی؛ شفائی، امان‌الله (1397). تحلیل گفتمان اسلام خلافت‌محور در افغانستان. پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال هشتم، شماره 2: ص 1-7.
نبوی، سید عبدالامیر؛ نجات، سیدعلی (1393). جریان‌شناسی گروه‌های نوسلفی سوریه براساس تحلیل گفتمان.پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام،سال چهار، شماره 4: ص 144-145.
واعظی، محمود؛ شبانی، سکینه؛ یاری القار، علی‌اکبر (1395). واکاوی خاستگاه جهاد ابتدایی و نقش آن در پدیده اسلام‌هراسی با مطالعه موردی داعش.پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال ششم، شماره 4: ص 1-7.
 
 
Adamson, J.C. (2011). Global Jihad: Al‐Qaeda and Its Implications for the Global System. An Undergraduate Honors Thesis Presented  to                               the Department of International Studies. Available at: https://cpb-us-e1.wpmucdn.com/blogs.uoregon.edu/dist/e/13135/files/2012/12/INTL-UG-Thesis-Adamson-vy63ay.pdf.
Bin Ali, M. (2015). The Roots of Religious of Religious Extremism: Understanding the Salafi Doctrine of Al-Wala Wal Bara, Imperial College Press. Insurgency and Terrorism Series, Vol.9.
Moussalli, A. (2009). Wahhabism, Salafism and Islamism: Who is the enemy? A Conflict Forum Monograph.
Smith, B. (2015). ISIS and the sectarian conflict in the Middle East. Economic Indicators, 3: P. 15.
Lauziere, H. (2010). The construction of salafiyya. International  Journal of Middle East Studies, 42(3): P. 369-389. doi:10.1017/S0020743810000401.
Wiktorowicz, Q. (2006). Anatomy of the Salafi movement. Studies in Conflict & Terrorism,29:P.207-239.
سیاست متعالیه
دوره 8، شماره 30
آذر 1399
صفحه 313-336

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار