سرشت دولت در عصر غیبت از منظر سیدجعفرکشفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

2 استادیار، گروه تاریخ ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی سرشت دولت در عصر غیبت از دیدگاه سیدجعفر کشفی، یکی از علمای شیعه عصر فتحعلی شاه قاجار می‌باشد. در این راستا و با روش توصیفی- تحلیلی، ارکان تفکر سیاسی، روابط سیدجعفر کشفی با فتحعلی شاه قاجار، ضرورت وجود دولت و انواع دولت و ویژگی‌های حاکم از منظر وی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد، سید جعفر کشفی با طرح شرایط سخت‌گیرانه‌ای پیرامون اوصاف فقیه حاکم، هیچ یک از فقیهان عصر خود را نامزد چنین منصبی نمی‌داند. همین نگاه کافی است تا کشفی از نظریه ریاست افاضل یا ریاست دو حاکمی بر عرفیات و شرعیات دفاع کند. از دیدگاه او سلطان عادل بر امور دنیوی حکومت می‌کند و اعتبار و مشروعیت را به طور خاص از عهدنامه مالک اشتر می‌گیرد و فقیه نیز بر امور شرعی مانند امور حسبیه و قضاوت و اداره موقوفات و غیره تصرف دارد. این نظریه که با عناوین متعددی در دوره‌های بعد مورد توجه قرار گرفت، به نوعی بنیان نظریه مشروطه نیز به حساب می‌آید، چرا که مشروطیت از زعامت سلطان بر حوزه غیرمنصوصات و تصرفات فقیه در حوزه منصوصات دفاع می کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Destiny of Government during the Occultation from the Perspective of Seyed Ja’far Kashfi

نویسندگان [English]

  • Sadegh karimi 1
  • Alireza Abtahi 2
1 PhD.Student, Department of history, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
2 Assistan Professor, Department of history, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is to review the essence of government during occultation from the perspective of Seyed Ja’far Kashfi, one of the Shi’ite scholars in the Fath Ali Shah Qajar dynasty. In this regard descriptive analysis was used to survey the principles of political thinking, relationship between Seyed Ja’far Kashfi and Fath Ali Shah Qajar, necessity of government, various forms of government, and the characteristics of a ruler from his viewpoint. The results showed that Seyed Ja’far Kashfi, setting some strict conditions for the characteristics of a ruler jurist, did not acknowledge any of the jurists in his age as a qualified candidate for this position. This viewpoint is enough for him to defend the theory of simultaneous chairmanship of 2 learned scholars or twin rulers for the matter of norms and religious issues in society. In his view, a fair king would govern the worldly affairs as his validity and legitimacy exclusively comes from the Treaty of Malek Ashtar; and a jurist would govern religious affairs such as Hesbi issues (charity), judgement, mortmain property and so on. This theory that was also considered in later periods, is somehow a foundation for constitutionalism because it defends the authority of a king to govern the civil affairs not definitely mentioned in the Qur’anic verses (Gheyr-Mansusat) and the authority of a jurist to implement the definite rules in the Qur’an (Mansusat).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Seyed Ja’far Kashfi
  • Qajar Dynasty
  • Occultation
  • Islamic Ruler
  • Religious Scholars
اعتماد السلطنه، محمدحسن خان (1307). المآثر و الآثار. تهران(نسخه چاپ سنگی).
اعتماد السلطنه، محمدحسن خان (1346). روزنامه خاطرات اعتماد السلطنه. تهران: انتشارات امیرکبیر.
آبراهامیان، یرواند (1383). ایران بین دو انقلاب. ترجمه احمد گل‌محمدی، محمدابراهیم فتّاحی لیلایی. تهران: نشر نی.
پیرنیا، عباس اقبال (1370). تاریخ ایران. تهران: کتابفروشی خیام.
حائری، عبدالهادی (1367). نخستین رویارویی اندیشه‌گران ایران با دو رویه تمدن بورژوازی غرب. تهران: امیرکبیر.
حقیقت، عبدالرفیع (1389). دانشمندان ایرانی، از کهن‌ترین زمان تاپایان دوره قاجار. تهران: نشر کومش، ج1. 
رحمانیان، داریوش (1388). تاریخ تفکر سیاسی در دوره قاجاریه. تهران: نشر پیام نور.
زارعی، سعدالله (1384). حکمت کشفی. کیهان فرهنگی، شماره 230: ص40 – 43.
ژوبر، پ. آمده (1347). مسافرت در ارمنستان و ایران. ترجمه علی قلی اعتماد مقدم. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
شمیم، علی­اصغر (1371). ایران در دوره سلطنت قاجار. تهران: انتشارات علمی.
طباطبایی، سید جواد (1380). دیباچه­ای بر نظریه انحطاط ایران. تهران: نگاه معاصر.
فراتی، عبدالوهاب (1378). اندیشه سیاسی سید جعفر کشفی. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
فسایی، حسن ­بن حسن (1382). فارسنامه ناصری. به تصحیح منصور رستگار فسایی. تهران: امیرکبیر، ج2.
کرزن، جرج (1373). ایران و قضیه ایران. ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی. تهران: نشر علمی فرهنگی، ج2.
کشفی، جعفر بن ابی اسحاق (1375) میزان الملوک و الطوائف و صراط المستقیم فی سلوک الخلائف. به کوشش عبدالوهاب فراتی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ج1.
کشفی، جعفر بن ابی اسحاق (1381). تحفه الملوک (گفتارهایی در باب حکمت سیاسی). به کوشش عبدالوهاب فراتی. قم: انتشارات بوستان کتاب، ج2.
کشفی، جعفر بن ابی اسحاق (بی‌تا). اجابه المظطرین. بی‌جا: مطبعه حیدری.
ملکم، سرجان (1380). تاریخ کامل ایران. ترجمه میرزا اسماعیل حیرت؛ به کوشش علی اصغر عبدالهی. تهران: انتشارات افسون.