تدابیر پیشگیری اجتماعی اسلام در صیانت از آزادی عقیده و اظهار آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، عضو هیات علمی گروه حقوق، مجتمع آموزش عالی علوم انسانی -اسلامی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

2 دانشیار، گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه ‌قم، قم، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی راهبردهای پیشگیری اجتماعی جمهوری اسلامی در صیانت از آزادی عقیده و اظهار آن براساس آموزه‌های اسلامی است. روش پژوهش توصیفی– تحلیلی بوده و نتایج نشان داد، اسلام تدابیر ویژه‌ای برای پیشگیری اجتماعی در راستای صیانت از آزادی عقیده و اظهار آن ارائه کرده و پیشگیری اجتماعی از منظر وسیعی در متون اسلامی مورد توجه قرار گرفته است. همچنین اسلام تدابیری همچون ترویج تعقل‌گرایی، جلوگیری از فقر و احساس فقر، گسترش آزاداندیشی و نقادی و ترویج مباحثات دینی و نصیحت کارگزاران و مصونیت منتقدین جهت کاهش بزه‌کاری احتمالی در این حوزه را مطرح می‌کند که باید مورد نظر قرار گیرد و قبل از استفاده از اقدامات قهری و کیفری در راستای صیانت از آزادی عقیده و اظهار آن، از این تدابیر بهره برد و در جامعه پیاده‌سازی نمود و نباید غفلت کرد که سخن از تدابیر پیشگیرانه به منزله حذف اقدامات قهری و کیفری نیست و از مجازات به عنوان آخرین اقدام برای کسانی که به تدابیر پیشگیرانه بی­توجهی کرده و راه انحرافی خود را طی می‌کنند، نمی­توان تردید کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Social Preventive Measures of Islam to Protect the freedom of thought and Speech

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammad Mostafa Hosseini Kashani 1
  • Mohammad Ali Hajidehabadi 2
1 PhD. Student, Faculty Member of Law Department, Higher Education Complex of Humanities-Islamic, Al-Mustafa International University, Qom, Iran
2 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Qom University, Qom, Iran.
چکیده [English]

The purpose of the present study is to review some social preventive measures in the Islamic Republic of Iran to protect freedom of thought and speech based on the Islamic instructions. The method of study is descriptive analysis and the results showed that Islam has offered special social preventives measures to protect freedom of thought and speech as this subject has widely been taken into consideration in Islamic texts. Furthermore, Islam has also offered some other measures such as rationalism, poverty prevention, extension of free and critical thinking, spread of religious arguments, giving advice to the officials, and the protection of critics in order to decrease likely crimes in this field. Therefore, the above measures should be taken into account before any disciplinary or penal measure in order to protect freedom of thought and speech. It should be noted that the implementation of the preventive measures does not intend to omit penal and disciplinary measures, but rather they should also be definitely used as the last step for those who refuse preventive measures and just follow their own deviated way.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rationalism
  • Free Thinking
  • Social Prevention
  • Criticism
  • Freedom of Thought
قرآن کریم
نهج‌البلاغه
 
ابن ابی الحدید (1378ق). شرح نهج‌البلاغه. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. قم: نشر اسماعیلیان، ج 17.
ابن فارس، احمد (بی‌تا). معجم مقائیس اللغه. تحقیق محمد هارون. قم: دارالکتب العلمیه، ج5.
ابن منظور (1405ق). لسان العرب. قم: نشر ادب حوزه، ج2.
اسحاقی، حسین (1382). آزادی بیان در اسلام. رواق اندیشه، شماره 24.
آمدی، عبدالرحمن بن محمد (1407ق). غرر الحکم و درر الکلم. قم: دارالکتاب الاسلامی، ج2.
جوهری، اسماعیل بن حماد (1407ق). تاج اللغه و صحاح العربیه. بیروت: دارالعام للملائین، ج2.
حاجی ده‌آبادی، محمدعلی (1397). جرم‌شناسی کاربردی. قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.
حرانی، ابن شعبه (1384ق). تحف العقول.تصحیح علی اکبر غفاری. تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامیه .
حرعاملی، محمد بن حسن (1416ق). وسایل الشیعه. قم: موسسه آل‌البیت(ع)، ج17.
دهخدا، علی اکبر (1372). لغت‌نامه. تصحیح محمد معین و جعفر شهیدی. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ج2.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. تحقیق صفوان عدنان داوودی. بیروت: دارالقلم.
سی، ولش براندون؛ پی، فارینگتون دیوید (1394). پیشگیری از جرم و سیاست عمومی. در: دانشنامه پیشگیری از جرم آکسفورد. به کوشش حمیدرضا نیکوکار؛ با دیباچه حسین نجفی ابرندآبادی. تهران: میزان.
شیخ طوسی (1412ق). النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی. بیروت: دارالکتب العربیه.
شیخ طوسی (1417ق). العده فی الاصول الفقه. قم: ستاره، ج2.
صفا تاج، مجید (1383). آزادی اندیشه. تهران: انتشارات آرون.
طباطبایی، سید محمدحسین (1374). تفسیر المیزان. ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ج2،10.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تصحیح علی اکبر غفاری و محمد آخوندی. تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ج1-2.
کیخا، نجمه؛ کثیری ماهوری، میترا (1399). نحوه مواجهه با مخالفان در قرآن. سیاست متعالیه، 8(29).
گسن، ریمون(1370). جرم‌شناسی کاربردی. ترجمه مهدی کی­نیا. تهران: چاپ علامه طباطبایی.
لیثی واسطی، علی بن محمد (1376). عیون الحکم و المواعظ. قم: دارالحدیث.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الانوار. مصحح جمعى از محققان. بیروت: موسسه الوفاء، ج75.
 مردانی نوکنده، محمّدحسین (1394). سالم‌سازی جامعه از آلودگی‌های اخلاقی در حکایات قرآن. پژوهشنامه معارف قرآنی، دوره 6، شماره 22.
مطهری، مرتضى(1390). فقه و حقوق (مجموعه آثار). قم: انتشارات صدرا، ج2، 24، 20.
مطهری، مرتضی (1364). پیرامون جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات صدرا.
معلوف، لویس (1386). المنجد. ترجمه محمد بندر ریگی. تهران: انتشارات ایران، ج2.
موحدی ساوجی، محمدحسن (1397 ). مناسبات قرآنی. قم: نشر دانشگاه مفید.
موحدی ساوجی، محمدحسن (1398). دین و جمهوریت. تهران: انتشارات سرایی.
نجفی، محمدحسن (بی‌تا). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. بیروت: داراحیاء التراث العربی.