نسبت عرفان و سیاست

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

دو مقوله عرفان و سیاست در زندگی فردی و اجتماعی انسانها و جوامع مهم و مؤثرند و هرکدام از این دو طرفداران و مخالفان خاص خویش را دارد. با عنایت به اینکه در اذهان، عرفان بیشتر بعد معنوی و اخروی تلقی میشود و سیاست قدرتخواهی و دنیاطلبی را متبادر میسازد این سؤال مطرح است که چه ارتباط و نسبتی بین عرفان به معنای روش شهودی برای وصول به حقیقت از طریق مجاهده و ریاضت و سیاست به معنای کسب قدرت برای اداره و تدبیر جامعه و حکومت وجود دارد؟ در پاسخ نظریات تباین، هم پوشانی وحدت عرفان و سیاست ارائه شده است. در این مقاله سعی شده تا با مطالعه و توصیف و تحلیل منابع مربوطه به بررسی و ارزیابی هر یک از دیدگاههای مذکور پرداخته و نظریه صحیح ارائه گردد. به نظر میرسد صاحبان نظریات تباین و همپوشی دچار خلط بین تصوف فرقهای و خانقاهی با عرفان ناب ثقلینی گشته و با چنین فرضهای اشتباهی به بحث و نتیجهگیری آن پرداختهاند، درحالیکه عرفان برآمده از جهانبینی خالص توحیدی منافاتی با شریعت و سیاست الهی نداشته همه آنها تحت تکلیف بندگی برای وصول به حقیقت و کمال قابل جمع میباشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The relationship between mysticism and politics

نویسندگان [English]

  • Dadkhoda Khodayar
  • Ahmad Rahdar
چکیده [English]

Since there two common conceptions of mysticism and politics, the question arising here is what kind of relationship exists between mysticism, referring to an intuitive approach to attain the truth through endeavor and effort, and politics, meaning obtaining power to run and manage society and government. There are three possible relationships: contradiction, overlap, or unity of mysticism and politics. The paper, after describing and analyzing the literature, evaluates each of the above approaches to arrive at the best one. It seems that the proponents of the contradiction and overhap approaches have confused sectarian Sufism with the pure Thaghalayn-based mysticism, deducing conclusions on the basis of such wrong presuppositions, whereas the mysticism based on a monotheistic worldview has no contradiction with the divine sharia and politics all of which can congruently be combined together to help us attain the truth and perfection.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mysticism
  • Politics
  • Sufism
  • democracy
  • Government
  • Fiqahat
  1. اسلام ناب در کلام و پیام امام خمینی(ره)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1374.
  2. اقبال لاهوری، محمد (بی‌تا)، احیای فکر دینی در اسلام، ترجمه احمد آرام، بی‌جا، نشر و پژوهش اسلامی.
  3. امام خمینی، روح­الله (1373ش)، مصباح الهدایه الی الخلافه و الولایه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ دوم.
  4. ــــــــــــ (1378ش)، صحیفه نور، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) (دوره 22 جلدی).
  5. بنتون، تد و کرایب، یان (1384ش)، فلسفه علوم اجتماعی، ترجمه شهناز مسمی پرست و محمود متحد، تهران، آگاه، چاپ اول.
  6. پارسانیا، حمید (1380ش)، عرفان و سیاست، تهران، مرکز آموزش و پژوهش سازمان تبلیغات.
  7. جعفری، محمدتقی (1373ش)، عرفان اسلامی، تهران، دانشگاه شریف.
  8. جوادی آملی، عبدالله (1380ش)، ولایت فقیه، ولایت عدالت و فقاهت، قم، اسرا.
  9. ــــــــــــ (1384ش)، بنیان مرصوص امام خمینی(ره) در بیان و بنان، قم، اسراء، چاپ هشتم.

10. ــــــــــــ (1391ش)، عمل عرفانی در پرتو علم وحیانی، قم، اسراء.

11. حافظ شیرازی، شمس­الدین محمد (1373ش)، دیوان غزلیات، بی‌جا، صفی علیشاه.

12. درویش، محمدرضا (1378ش)، عرفان و دموکراسی، تهران، قصیده، چاپ اول.

13. دشتی، علی (بی‌تا)، عقلا بر خلاف عقل، تهران، جاویدان.

14. زرشناس، شهریار (1386ش)، نگاهی کوتاه به تاریخچه روشن فکری در ایران، ج1، تهران، کتاب صبح، چاپ دوم.

15. سروش، عبدالکریم (1370ش)، «بحث تطبیقی درباره ادراکات اعتباری»، تفرج صنع، تهران، سروش، چاپ دوم.

16. ــــــــــــ (1373ش)، قصه ارباب معرفت، تهران، صراط.

17. ــــــــــــ (1377ش)، رازدانی و روشنفکری و دینداری، تهران، صراط.

18. ــــــــــــ (1378ش)، بسط تجربه نبوی، تهران، صراط.

19. طباطبایی، جواد (1372ش)، درآمدی فلسفی بر تاریخ اندیشه سیاسی در ایران، تهران، کویر، چاپ سوم.

20. عطار نیشابوری، فریدالدین(1372ش)، تذکرة­الاولیاء، تصحیح محمد استعلامی، تهران، زوار، چاپ هفتم.

21. فاضلی، قادر (1392ش)، درآمدی بر سیاست و حکومت در عرفان اسلامی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.

22. فیض کاشانی، محمد بن مرتضی (1365ش)، الوافی، جلد اول، اصفهان، مکتبه امیرالمومنین(ع).

23. قرآن کریم.

24. کاظمی، علی (1370ش)، خاطرات مستر همفر، قم، اندیشه­های اسلامی، چاپ چهارم.

25. مصباح­یزدی، محمدتقی(1386ش)، در جستجوی عرفان اسلامی،قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، چاپ اول.

26. مطهری، مرتضی (1371ش)، مجموعه آثار، تهران، صدرا، چاپ اول.

27. مولوی، جلال­الدین­محمد(1372ش)، مثنوی­معنوی، دفتر اول، شرح: کریم زمانی، تهران، اطلاعات.

28. ــــــــــــ (1375ش)، مثنوی معنوی، دفتر چهارم، شرح: کریم زمانی، تهران، اطلاعات.

29. نهج البلاغه.

30. یوسفیان، حسن و احمدحسین شریفی (1385ش)، عقل و وحی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ چهارم.

31. سروش، عبدالکریم (1377ش)، «دیانت مدارا، و مدنیت»، مجله کیان، ش 45.

32. ــــــــــــ (شهریور و مهر1375)، «تحلیل مفهوم حکومت دینی»، تهران، مجله کیان، ش 32.

33. متولی، سیدمحمدحسین (دی1390)، وحدت فقه و عرفان در عصر صفوی، پگاه حوزه، ش 316.

34. مجاهدی، محمدمهدی (1383ش)، بررسی تحلیلی نسبت عرفان و سیاست، قم، نامه مفید، ش44.