متدلوژی آیت‌‌الله نائینی در بومی‌‌سازی مفاهیم مدرن سیاسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری، گروه علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار، مرکز پژوهشی تمدن اسلامی، قم، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر واکاوی متدلوژی آیت‌‌الله نائینی در بومی‌‌سازی مفاهیم مدرن سیاسی است. در این راستا، اولویت‌بخشی معنای مدرن حکومت مشروطه بر حکومت سنتی مشروعه، از سوی علامه نائینی به مورد بررسی قرار گرفت. در واقع، علامه نائینی، آنچه از مفاهیم مدرن سیاسی به میان آورده، ظاهری تازه و مدرن بدان داده، در حالی‌که بر آن بود که محتوای آن در سنّت اسلامی وجود داشته است. ابهام و عدم شفافیت در این محصولات مدرن و نسبت آن با محتوای سنّت اسلامی و شیوه حصول بدان در متدلوژی علامه، مسأله اصلی پژوهش حاضر است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که از یک‌سو، متدلوژی بومی‌سازی آیت‌الله نائینی، با استدلال عدم تغایر مفاهیم مدرن با اسلام، ناظر بر اولویت معانی مدرن بر مفاهیم سنتی بوده است. از سوی دیگر، این موضوع مؤید آن است که مواجهه عالمان دینی با مفاهیم مدرن سیاسی، تنها در چارچوب اجتهاد و از زاویه شریعت صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Methodology of Ayatollah Naini in Indigenizing Modern Political Concepts

نویسندگان [English]

  • Mohammad Sajad Shirodi 1
  • Morteza Shirody 2
1 Ph.D., Department of Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Islamic Civilization Research Center, Qom, Iran
چکیده [English]

This research aims to explore Ayatollah Naini's methodology in indigenizing modern political concepts. In this regard, the prioritization of the meaning of modern constitutional government over traditional legitimate government by Ayatollah Naini is under consideration. In fact, Ayatollah Naini considers what he brings from modern political concepts as something new and modern, while its content exists in Islamic tradition. The ambiguity and lack of clarity in these modern products and their relation to the content of Islamic tradition, along with the methodology of Ayatollah, are the main issues of this research. The research method is descriptive-analytical, and the results show that, on the one hand, Ayatollah Naini's methodology in indigenizing is based on arguing the non-variation of modern concepts with Islam, emphasizing the priority of modern meanings over traditional concepts. On the other hand, this indicates that the confrontation of religious scholars with modern political concepts has taken place only within the framework of Ijtihad and from the perspective of Sharia.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Naini
  • Legitimacy
  • Constitutionalism
  • Politics
  • Political Concepts
  • Modern Concepts

مراجع

قرآن کریم.
آبادیان، حسین (1388). مفاهیم قدیم و اندیشه جدید: درآمدی بر مشروطه ایران. تهران: کویر.
آجودانی، ماشاء‌الله (1387). مشروطه ایرانی. تهران: نشر اختران.
آزاد ارمکی، تقی (1389). بومی‌گرایی علوم اجتماعی، ضرورتی علمی یا سیاسی. در: علم بومی، علم جهانی: امکان یا امتناع. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم؛ با همکاری انجمن جامعه‌شناسی ایران.
اشتریان، کیومرث (1379). بومی کردن علوم سیاسی در ایران. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 47.
بشیریه، حسین (1381). فرهنگ اسلامی و سیاسی شدن اسلام. بازتاب اندیشه، شماره 29: ص50-44.
حائری، عبدالهادی (1364). تشیع و مشروطیت در ایران. تهران: امیرکبیر.
حائری، عبدالهادی (1367). نخستین رویارویی اندیشه‌گران ایران با دو رویه تمدن بورژوازی غرب. تهران: امیرکبیر.
حقیقت، صادق (1385). ظرفیت‌سنجی مفاهیم سیاسی مدرن. علوم سیاسی، شماره 38.
حکمت‌نیا، محمود (1381). تبیین نظریه منطقه الفراغ. اقتصاد اسلامی، 2(8).
رجایی، فرهنگ (1380). روش در اندیشه سیاسی اسلام. علوم سیاسی، شماره 16.
سعید، ادوارد (1386). شرق‌‌شناسی. ترجمه لطفعلی خنجی. تهران: امیرکبیر.
طباطبایی، جواد (1380). دیباچه‌ای بر نظریه انحطاط ایران. تهران: نشر نگاه معاصر.
طهطاوی، رفاعه رافع (1958م). تلخیص الا بریزالی تلخیص الباریز. قاهره: بی‌نا.
عامل جبائی، زین‌الدین (1339). روضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. تهران: بی‌نا، ج2.
عمید، حسن (1364). فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیرکبیر، ج2.
عنایت، حمید (1365). اندیشه‏هاى سیاسى در اسلام معاصر. ترجمه بهاء‌الدین خرمشاهى. تهران: خوارزمى.
فاضلی، نعمت‌الله (1388). انسان‌شناسی مدرن در ایران معاصر: تاریخچه، تحولات، مسائل و چالش‌ها. تهران: نسل آفتاب.
فراست‌خواه، مقصود (1389). مقایسه سه گذرگاه معرفتی درباره دانش بومی در ایران، با تأکید بر تحولات مفهومی، ساختی و کارکردی علم. در: علم بومی، علم جهانی: امکان یا امتناع. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم؛ با همکاری انجمن جامعه‌شناسی ایران.
فکوهی، حسین (1389). دایاسپورای علمی ایرانی و نقش آن در بومی‌سازی علوم اجتماعی در ایران. در: علم بومی، علم جهانی: امکان یا امتناع. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم؛ با همکاری انجمن جامعه‌شناسی ایران.
فیرحی، داود (1384). شیعه و دموکراسی مشورتی در ایران. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 67: ص141-154.
کسروی تبریزی، احمد (1334). مشروطه بهترین شکل حکومت و آخرین نتیجه نژاد آدمی است. تهران: بی‌نا.
کمال، نامق (1909م). کلیات کمال: مقالات سیاسیه و ادبیه. استانبول: بی‌نا.
مجتهد شبستری، محمد (8 بهمن 1377). دین و تجدد در ایران امروز. روزنامه همشهری.
ملک‌زاده، مهدی (1358). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران. تهران: انتشارات علمی، ج2.
میلانی، عباس (1381). تجدد و تجددستیزی در ایران. تهران: نشر اختران.
نائینی، محمدحسین (1334). تنبیه الامه و تنزیه المله یا حکومت از نظر اسلام. با پاورقی و مقدمه سیدمحمود طالقانی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
نائینی، میرزا محمدحسین (1382). تنبیه الامه و تنزیه المله. تصحیح و تحقیق سیدجواد ورعی. قم: موسسه بوستان کتاب.
نراقی، احسان (1378). ما و جهان امروز. به کوشش علی دهباشی. تهران: شهاب و سخن.
هدایت، مهدی قلی (1344). خاطرات و خطرات. تهران: بی‌نا.
Ernest, A. (1961). Principles of Iran 1921-1941. Stanford.
Kohn, H. (1955). Nationalism: Its Meaning and History. Princeton.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار