مؤلفه‌ها و راهکارهای بحران مشروعیت از منظر فلسفه سیاسی اسلامی با تطبیق بر جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران

2 استاد، گروه علوم سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)؛ عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران.

10.22034/sm.2022.534663.1731

چکیده

هدف پژوهش حاضر واکاوی مؤلفه‌ها و راهکارهای بحران مشروعیت در حکومت‌های فضیلت‌گرا است. با روش توصیفی- تحلیلی، گزاره‌های فلسفه سیاسی از آثار حکیمانی مانند فارابی و نصیرالدین طوسی و گزاره‌های مربوط به نمونه مطالعه (جمهوری اسلامی ایران) نیز از قانون اساسی و بیانات امام خمینی و همچنین تجربه سیاسی جمهوری اسلامی ایران استنباط شده است. فرضیه این پژوهش تک‌بُعدی نبودن مؤلفه‌ها و راهکاری بحران مشروعیت است؛ چراکه فلسفه سیاسی اسلامی افزون بر ابعاد مادی زمامداری، ابعاد گفتمانی و انگاره‌ای را نیز در مشروعیت اثرگذار می‌داند. بحران مشروعیت در ناحیه منابع مشروعیت پدید می‌آید؛ منابع مشروعیت از منظر فلسفه سیاسی اسلامی، استحقاق فردی و رضایت مردمی است. دستاورد پژوهش حاضر شناسایی «چندپاره‌گی مشروعیت سیاسی»، «گسست عقیدتی حاکم و مردم» و «رکود معیشت» به‌عنوان مؤلفه‌ها و «تربیت سیاسی»، «اقناع فکری»، «تقویت تولید داخلی، تأمین اجتماعی و تجارت خارجی» به‌عنوان راهکارهای تقویت مشروعیت است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Components and Strategies of Legitimacy Crisis from the View of Islamic Political Philosophy in the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Seyyed Mohamad hadi Moqadasi 1
  • Najaf Lakzaee 2
1 Ph.D., Student, Department of Political Science, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran
2 Professor, Department of Political Science, Baghir Al Olum University (AS); Member of the political studies association of the field, Qom, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present research is to investigate the components and strategies of legitimacy crises in virtuous governments. Using descriptive analysis, propositions of political philosophy have been inferred from the works of some philosophers such as Fārābi and Nasir al-Din Tousi, and the propositions related to the study sample (the Islamic Republic of Iran), have also been deduced from the constitution, the statements of Imām Khomaini, as well as the political experience of the Islamic Republic of Iran. The research hypothesis is the non-unidimensionality of the components and strategies of legitimacy crisis; because Islamic political philosophy in addition to material dimensions of the government, considers discourse and conceptual dimensions effective on legitimacy. Legitimation crisis arises in the realm of legitimacy sources; from the perspective of Islamic political philosophy, the sources of legitimacy are individualentitlement and public satisfaction. The finding of the present research is identification of “political legitimacy fragmentation”, “ideological gap between the ruler and the people”, and “economic recession” as components and “political training”, “intellectual persuasion”, and “enforcement of domestic production, social provision, and foreign commerce” as strategies to strengthen legitimacy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Legitimacy
  • Islamic Political Philosophy
  • Islamic Republic of Iran
ابن رشد، محمد بن احمد (1998م). الضروری فی السیاسة: مختصر کتاب السیاسة لافلاطون. بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1376). الالهیات من کتاب الشفاء. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1377). الخطابه. در: الشفاء: المنطق. تحقیق محمد سلیم سالم. قاهره: وزارة التربیة و التعلیم.
ایزدهی، سید سجاد (1384). اندیشه سیاسی ملا احمد نراقی. قم: بوستان کتاب.
بهشتی، سید محمد (1381). آزادی، هرج‌ومرج و زورمداری. تهران: بقعه.
خمینی، سید روح‌الله (1378). صحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج12.
خمینی، سید روح‌الله (بی‌تا). کشف الاسرار. بی‎جا: بی‌نا.
سهروردی، یحیی بن حبش (شیخ اشراق) (1380). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ج2.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1366). شرح الاصول الکافی. تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1381). کسر اصنام الجاهلیه. تصحیح و تحقیق محسن جهانگیری؛ تحت اشراف محمد خامنه‌ای. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (1346). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد.
فارابی، (ابونصر) محمد بن محمد (1405ق). فصول منتزعة. تصحیح فوزی متری نجار. تهران: المکتبة الزهراء.
فارابی، (ابونصر) محمد بن محمد (1991م). کتاب الملة و نصوص اخری. تصحیح محسن مهدی. بیروت: دارالمشرق.
فارابی، (ابونصر) محمد بن محمد (1995م. ب). کتاب تحصیل السعادة. مقدمه و شرح علی بوملحم. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
فارابی، (ابونصر) محمد بن محمد (1996). السیاسة المدنیة. تصحیح علی بوملحم. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
فارابی، (ابونصر) محمد بن محمد 1995م. الف). آراء اهل المدینه الفاضله و مضاداتها. تصحیح علی بوملحم. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
مسکویه، (ابوعلی) احمد بن محمد (1370). الهوامل و الشوامل. تصحیح احمد امین و احمد صفر. قاهره: لجنة التألیف و الترجمة و النشر.
مسکویه، (ابوعلی) احمد بن محمد (1426ق). تهذیب الأخلاق و تطهیر الأعراق. تصحیح عماد الهلالی. قم: طلیعة النور.
مصباح یزدی، محمدتقی (1388). مشکات: نظریه حقوقی اسلام. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ج2
مصباح یزدی، محمدتقی (1389). مشکات: حقوق و سیاست در قرآن. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1390الف). مشکات: نظریه سیاسی اسلام. نگارش کریم سبحانی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ج2.
مصباح یزدی، محمدتقی (1390ب). نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه. تدوین و نگارش محمدمهدی نادری قمی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهری، مرتضی (1368). مجموعه آثار استاد شهید مطهری. تهران: صدرا.
ملکی، علی (1397). مبانی مشروعیت نظام جمهوری اسلامی ایران؛ تعدد تفسیرها؛ چالش‌ها و راهکارها. سیاست متعالیه، 21: ص77-94.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1380). بازنگاری اساس الاقتباس. تدوین توسط مصطفی بروجردی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1387). اخلاق ناصری. تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری. تهران: خوارزمی.
هیوود، اندرو (1389). سیاست. ترجمه عبدالرحمن عالم. تهران: نشر نی.
Habermas, J. (1992). Legitimation Crisis. Translated by Thomas McCarthy. Cambridge: Polity Press.
Vatanka, A. (2016). Iran Abroad. In: Authoritarianism Goes Global: The Challenge to Democracy, by Larry Jay Diamond, Marc F. Plattner & Christopher Walker: p.67-77. Baltimore: Johns Hopkins University Press.