مبانی مشروعیت نظام جمهوری اسلامی ایران:تعدّد تفسیرها؛ چالشها و راهکارها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیئت علمی

چکیده

مسیر توسعه‌ی هر کشوری، الزاماً از بحران‌های متعددی همچون بحران مشروعیت عبور می‌کند. خلأ در مبانی نظری مشروعیت یک نظام سیاسی، فراهم‌آورنده‌ی عدم اطاعت‌پذیری مردم بوده و فرآیند توسعه را مختل میسازد. تعدد تفسیرها از مشروعیت و تجزیه‌ی جامعه به وفاداری‌های متضاد، یکی از انواع این بحرانهاست. در مورد مطالعاتی نظام جمهوری اسلامی ایران نیز این سوال قابل طرح است که مبنای مشروعیت و اطاعت‌پذیری چیست؟ فرض ما این است که از اندیشه‌های سیاسی امام خمینی(ره) می‌توان دو نوع مشروعیت شرعی بر اساس نصب یا مردمی بر اساس انتخاب را تلقی کرد. عدم اجماع نظری در این‌زمینه باعث تعدد تفسیرها از مشروعیت شده و در صحنهی عمل سیاسی چالشها و بحرانهایی را ایجاد نموده است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، دیدگاه گفتمان اصول‌گرایی و اصلاح‌طلبی را بررسی کرده و راهحلهایی مانند گفتوگو در فضای آزاد و بازی در محیط دموکراتیک را پیشنهاد نموده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Legitimacy Principles of the Islamic Republic of Iran’s Regime: Multiple Interpretations; Challenges and Approaches

نویسنده [English]

  • ali maleki
قرآن کریم.
نهجالبلاغه (1351). تهران: فیضالاسلام.
1. آذری قمی، احمد (1371). ولایت فقیه از دیدگاه قرآن کریم. قم: دارالعلم.
2. امام خمینی، سید روحالله (1378). صحیفهی امام. تهران: مؤسسه نشر آثار امام خمینی.
3. ـــــــــــــــــــ (1369). صحیفهی نور. تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
4. ـــــــــــــــــــ (بیتا). کتابالبیع(ج2). قم: اسماعیلیان.
5. آمدی، عبدالواحد (1378). غرر الحکم و درر الکلم. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
6. ایازی، علیمحمد (1385). «موانع نظری اندیشهی جمهوریت در فرهنگ دینی» در: مردمسالاری(ج2)، کاظم قاضیزاده. تهران: عروج.
7. بدیع، برتران (1376). توسعهی سیاسی. ترجمه: احمد نقیبزاده. تهران: قومس.
8. پورفرد، مسعود (1396). ثبات سیاسی در نظام مردمسالاری دینی، فصلنامهی سیاست متعالیه، سال پنجم، شماره 19.
9. جعفری، محمدتقی (1377). پلورالیسم دینی، مجلهی طب و تزکیه، شماره30.
10. ــــــــــــــ (1370). حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام و غرب. تهران: دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران.
11. جنتی، احمد (1363). مجموعهی سخنرانی‌های پیرامون ولایت فقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
12. جوادی آملی، عبدالله (1368). پیرامون وحی و رهبری. قم: اسراء.
13. حسینی بهشتی، سید محمد (1364). مشروح مذاکرات مجلس نهایی قانون اساسی ج.ا (ج1). تهران: مجلس شورای اسلامی.
14. حسینیزاده، علیمحمد (1379). علما و مشروعیت دولت صفویه. قم: انجمن معارف اسلامی.
15. خاتمی، سید محمد (1380الف). احزاب و شوراها. تهران: طرح نو.
16. ـــــــــــــــ (1380ب). مردمسالاری. تهران: طرح نو.
17. ـــــــــــــــ (1379). اسلام، روحانیت و انقلاب اسلامی. تهران: طرح نو.
18. ـــــــــــــــ (1378ب). متفکران معاصر و اندیشهی سیاسی اسلام. بهکوشش: مسعود رضوی. تهران: فرزان.
19. ـــــــــــــــ (1378الف). احیاگر حقیقت دین. گردآورنده: امیررضا ستوده. تهران: ذکر.
20. رجایی، فرهنگ (1372). تحول اندیشه سیاسی در شرق باستان. تهران: قومس.
21. رواسانی، شاپور (1372). دولت و حکومت در ایران. تهران: نشر سمع.
22. سیفزاده، حسین (1375). نوسازی و دگرگونی سیاسی. تهران: قومس.
23. شعبانی، رضا (1371). مبانی تاریخ اجتماعی ایران. تهران: قومس (چاپ دوم).
24. عالم ، عبدالرحمن (1387). بنیادهای علم سیاست. تهران: نشر نی.
25. کواکبیان، مصطفی (1378). مبانی مشروعیت در نظام ولایت فقیه. تهران: عروج.
26. مصباح، محمدتقی (1370). آذرخشی دیگر از آسمان کربلا. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
27. ـــــــــــــ (1373). حکومت اسلامی و ولایت فقیه. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
28. ـــــــــــــ (1378). نظریهی سیاسی اسلام (ج2). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
29. ـــــــــــــ (1377). پرسشها و پاسخها (ج1و2). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
30. ـــــــــــــ (1377). حقوق و سیاست در قرآن. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
31. ـــــــــــــ (1378). سلسله مباحث اسلام، سیاست و حکومت. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
32. مطهری، مرتضی (1366). ده گفتار. تهران: انتشارات صدرا.
33. ــــــــــــ (1366). امامت و رهبری. تهران: انتشارات صدرا.
34. ـــــــــــــ (1368). پیرامون جمهوری اسلامی. تهران: انتشارات صدرا (چاپ پنجم).
35. ــــــــــــ (1362). اسلام و مقتضیات زمان. تهران: انتشارات صدرا.
36. ــــــــــــ (1385). انقلاب اسلامی ایران. تهران: انتشارات صدرا.
37. ــــــــــــ (1385). آینده انقلاب اسلامی ایران. تهران: انتشارات صدرا.
38. ــــــــــــ (1365). حماسه حسینی (ج3). تهران: انتشارات صدرا.
39. ــــــــــــ (1369). سیری در نهجالبلاغه. تهران: انتشارات صدرا (چاپ هفتم).
40. ــــــــــــ (1372). علل گرایش به مادیگری. تهران: انتشارات صدرا.
41. ــــــــــــ (1370). مجموعهی آثار (ج1). تهران: انتشارات صدرا.
42. منتظری، حسینعلی (1370). مبانی فقهی حکومت اسلامی (ج2). ترجمه: محمود صلواتی. تهران: تفکر.
43. صالحی نجفآبادی، نعمت‌الله (1363). ولایت فقیه، حکومت صالحان. تهران: رسا.
44. نقیبزاده، احمد (1380). درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: سمت.