اسباب و عوامل سعادت در آرای فارابی، ابن سینا و خواجه نصیرالدین طوسی

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

فارابی، ابن سینا و خواجه نصیرالدین طوسی در چارچوب علل اربعه و در پرسش از اینکه سعادت چگونه تحصیل می‌شود، آیا تحصیل آن متوقف بر وجود زمینه‌ها و علل و اسباب بیرونی (بیرون از نفس انسان) است، یا با وجود زمینه‌های درونی مثل تهذیب نفس به اسباب بیرونی نیاز نمی‌شود؟ در پاسخ، آنان تحصیل آن را متوقف بر وجود علل و اسباب بیرون از نفس آدمی یعنی اسباب مدنی می‌کنند. آنان سعادت را با ابعاد اجتماعی انسان و نظام سیاسی گره می‌زنند و تحصیل آن را از طریق نظام سیاسی مطلوب فاضله و با همکاری و تعامل افراد مدنی با یکدیگر بر مبنای حکمت و شریعت ممکن و دست‌یافتنی می‌دانند و از فلسفه‌های سیاسی درونگرا که سعادت انسان را از طریق اسباب و عوامل صرفاً فردی یا معنوی و اُخروی دنبال می‌کنند، فاصله می‌گیرند و با هدف رسیدن به آن به تجویز نوعی از نظام سیاسی با عنوان «مدینه فاضله» برمی‌آیند که مهندسی و معماری آن بر دستیابی و تحصیل سعادت فردی ـ جمعی، مادی ـ معنوی و دنیایی ـ اُخروی طراحی شده باشد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابن­سینا، حسین ابن عبدالله (1364). النجاه.  ویرایش و دیباچه محمدتقی دانش­پژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  2. ـــــــــــــــــــــ (1370). تسع رسائل فی الحکمه و الطبیعیات. شرح مصطفی نورانی، چاپ اول، قم: انتشارات مکتب اهل بیت(ع).
  3. ــــــــــــــــــــ (1375). الاشارات و التنبیهات. چاپ اول، قم: نشر البلاغه.
  4. ــــــــــــــــــــ (1379). التعلیقات. چاچ چهارم، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
  5. ــــــــــــــــــــ (1388). مجموعه رسائل. تصحیح سید محمود طاهرى؛ چاپ اول، تهران: نشر آیت اشراق.
  6. ــــــــــــــــــــ (1404).  الالهیات الشفا. قم: منشورات مکتبه آیت‏اللّه‏ العظمى المرعشى النجفى.
  7. ارسطو (1385). اخلاق نیکوماخوس. ترجمه محمدحسن لطفى، چاپ دوم، تهران: طرح نو.
  8. افلاطون (1367). دوره آثار افلاطون. ترجمه محمدحسن لطفى و رضا کاویانى، جلد دوم، تهران: انتشارات خوارزمى.
  9. بلوم، تی. ویلیام (1373). نظریه‌های نظام سیاسی. ترجمه احمد تدین، تهران: نشر آران.
  10. داوری اردکانی، رضا (1382). فارابی، فیلسوف فرهنگ. چاپ اول، تهران: نشر ساقی.
  11. سجادی، سید جعفر (1362). فرهنگ معارف اسلام. جلد چهارم، تهران: شرکت سهامی مؤلفان و مترجمان.
  12. سهروردی، شهاب‌الدین (1377). حکمت الاشراق. ترجمه سید جعفر سجادی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  13. شیرازی، قطب­الدین (1369). دره التاج. تصحیح ماهدخت بانو همایی، جلد اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  14. صدرالمتألهین (1366). تفسیر القرآن‌الکریم. جلد اول، چاپ دوم، قم: انتشارات بیدار.
  15. ـــــــــــ (1366). شرح اصول کافی. جلد اول، به تصحیح محمد خواجوی، تهران،: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  16. صلیبا، جمیل (1366). فرهنگ فلسفی. ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی، چاپ اول، تهران: انتشارات حکمت.
  17. طوسی، خواجه نصیرالدین (1341). رساله گشایش‏نامه. به کوشش محمدتقى دانش‏پژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  18. ــــــــــــــــــــ (1359). رساله فى‏العلم والعالم والمعلوم (ضمیمه تلخیص المحصل). تهران: مؤسسه مطالعات اسلامى شعبه تهران دانشگاه مک‌گیل کانادا.
  19. ــــــــــــــــــــ (1373). اخلاق ناصری. تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران: خوارزمی.
  20. فارابی، ابونصر (1325هـ ق الف). ماینبغى ان یقدم قبل تعلم الفلسفه. تحقیق محمدامین الخانجى. مصر: مطبعه السعاده.
  21. ـــــــــــ (1325هـ ق ب). معانى العقل. تصحیح محمدامین الخانجى، مصر: مطبعه السعاده.
  22. ـــــــــــ (1348). احصاءالعلوم. ترجمه خدیو جم، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
  23. ـــــــــــ (1384). التنبیه علی سبیل السعاده. ترجمه علی اکبر جابری مقدم، چاپ اول، تهران: دارالهدی.
  24. ـــــــــــ (1964). السیاسه المدنیه. تحقیق دکتر فوزی متری نجار، چاپ اول، بیروت: کاتولیکیه.
  25. ـــــــــــ (1971). فصول منتزعه. تحقیق فوزی متری نجار، بیروت: دارالمشرق.
  26. ـــــــــــ (1984). الجدل. تحقیق رفیق المعجم، بیروت: دارالمشرق.
  27. ـــــــــــ (1986). الملّه. تحقیق محسن مهدی، بیروت: دارالمشرق.
  28. ــــــــــــ (1991). آراء اهل المدنیه الفاضله. تحقیق دکتر البیر نصری نادر، بیروت: دارالمشرق.
  29. گالستون، ماریام (1386). سیاست و فضیلت. ترجمه حاتم قادری، چاپ اول، تهران: بقعه.
  30. لک‌زایی، شریف (1395). فلسفه سیاسی صدرالمتالهین. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  31. لک‌زایی، نجف (1381). اندیشه سیاسی صدرالمتالهین. قم: بوستان کتاب.
  32. مدکور، ابراهیم (1361). درباره فلسفه اسلامی، روش تطبیق آن. ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
  33. مسکویه، احمد بن محمد (2535). جاویدان خرد. ترجمه تقی‌الدین محمد شوشتری، چاپ اول، تبریز: چاپخانه شفق.
  34. یوسفی‌راد، مرتضی (1380). اندیشه سیاسی خواجه نصیرالدین طوسی. قم: بوستان کتاب قم.
  35. ـــــــــــــــ (1387). مفهوم‌شناسی فلسفه سیاسی مشاء. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  36. ـــــــــــــــ (1394). مبانی فلسفه سیاسی مشاء. چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
37. Strauss, L. (1988). What is political philosophy? And other studies. Chicago: University of Chicago Press.

سیاست متعالیه

دوره 6، شماره 20
بهار 1397
صفحه 25-42

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار