1
دانشجوی کارشناسی ارشد پردیس فارابی دانشگاه تهران
2
استادیار پردیس فارابی دانشگاه تهران
چکیده
مصونیت پارلمانی نمایندگان مجلس در قوانین اکثر کشورها، امر پذیرفته شده‌ای است. این مصونیت به دو شکل تجلی می‌یابد: شکل اول به‌صورت "عدم مسئولیت" و به این معناست که نماینده در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهار نظر، کاملاً آزاد است و به سبب آن تعقیب و توقیف نمی‌شود. شکل دوم به‌صورت "تعرضناپذیری" است؛ بدین معنا که اگر نماینده مرتکب جرمی شود، تعقیب او با اجازه و تصویب مجلس ممکن خواهد بود. در ایرانِ بعد از انقلاب، در جریان تصویب قانون اساسی، اکثر اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی با اصل "تعرضناپذیری" مخالف بودند و آن را مخالف اصل "تساوی افراد در برابر قانون" و معارض با "احکام اسلام" می‌دانستند. بدین ترتیب در اصل 86 قانون اساسی، فقط "عدم مسئولیت" نمایندگان منعکس شد. درباره‌ی حدود "عدم مسئولیت" نیز بین حقوقدانان اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی معتقدند که عدم مسئولیت، جرایم را دربر نمی‌گیرد. شورای نگهبان در نظریه‌ی تفسیری خود، نظریه‌ی اخیر را پذیرفته است. برخی دیگر معتقدند که "عدم مسئولیت" شامل جرایمی که در راستای ایفای وظایف نمایندگی است، می‌شود. ما در این مقاله این نظر اخیر را با توجه به قاعده‌ی تناسب حکم و موضوع پذیرفته‌ایم.
آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی با اصلاحات سال 1391.
آیین نامه داخلی مجلس شورای ملی.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1373). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
جمعی از تدوینکنندگان (بیتا) مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی. تهران: بینا.
جمعی از محققان (1389). فرهنگنامهی اصول فقه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
دفتر بررسی های حقوقی (1380). نظرات حقوقدانان کشور در خصوص مصونیت پارلمانی نمایندگان. تهران: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
سایت شورای نگهبان.
شیخ‌الاسلامی، سیدمحسن (1384). مصونیت پارلمانی در ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
صدر، جواد (1355). حقوق دیپلماتیک و کنسولی. تهران: انتشارات مرکز مطالعات عالی بینالمللی دانشگاه تهران.
ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1391). حقوق بینالملل عمومی. تهران: گنج دانش.
قاضی (شریعت پناهی)، سیدابوالفضل (1390). بایستههای حقوق اساسی. تهران: میزان.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
قانون اساسی مشروطیت.
معین، محمد (1371). فرهنگ فارسی. تهران: امیر کبیر.
ورعی، سیدجواد (زمستان 1390). گزیدهای از مجموعه اسناد و مدارک تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از سال 1358ش، فصلنامه پیام بهارستان، شماره 114: 868- 928.
ــــــــــــــ (1386). مبانی و مستندات قانون اساسی. قم: دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
ورعی، سیدجواد و همکاران (1391). مجموعه اسناد و مدارک تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. قم: بینا.
هاشمی، سیدمحمد (1383). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: میزان.
)