بررسی جواز یا عدم جواز اعتصاب در حکومت اسلامی

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه المصطفی

2 کارشناس ارشد فقه سیاسی و دانشجوی دکترای فقه و حقوق جزا دانشگاه آیت الله حائری میبد

چکیده

اعتصاب امری است که در هر جامعه‌ای از دیرباز تاکنون به عنوان ابزاری برای نیل به حقوق بیشتر در برابر حکومتها به کار برده می‌شود. عکس‌العمل حکومت‌ها در برابر این پدیده‌ی اجتماعی در طول تاریخ، بیشتر نگرشی توام با واهمه و نارضایتی است و به این دلیل در قوانین فعلی کشورها جواز آن دارای ابعاد ضد و نقیض و اجمال و ابهام است. در حکومت اسلامی نیز از نظر فقهی باید مشروعیت اعتصاب یا عدم آن را تعیین تکلیف نمود تا مبنایی برای سیاستگذاری و تدوین قوانین در این زمینه بهدست آید. به نظر می‌رسد اعتصاب در حکومت اسلامی بر اساس اصل حلیت، اصل برائت، اصل آزادی و در مواردی به استناد قواعدی چون نصح‌الائمه، اهتمام به امور مسلمین و امر به معروف و نهی از منکر جایز باشد؛ ولیکن برخی شرایط بنابر برخی ادله این جواز را تحدید می‌نمایند. این ادله در اصل به "اصل حفظ نظام" بازمیگردد؛ همچنین به کیفیت معاهدات بین حکومت و اعتصاب‌کنندگان که به نوعی از ادله‌ی حقوق خصوصی است. در این نوشتار با رجوع به منابع کتابخانه‌ای و با روش توصیفی-تحلیلی به این مهم پرداخته خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

قرآن کریم.

  1. ابن بابویه، محمدبن علی (1413ق). من لایحضره‌الفقیه. تصحیح: علی‌اکبر غفاری. قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین قم(چاپ دوم).
  2. ابن‌منظور، محمدبن مکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت: دارصادر (چاپ سوم).
  3. اصفهانی، شیخ‌محمدحسین (1409ق). الإجارة. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
  4. امام خمینی، سیدروح‌الله (1378). صحیفه امام. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  5. ــــــــــــــــــ (بی‌تا). تحریرالوسیلة. قم: دارالعلم (نرم‌افزار جامع فقه 1و2).
  6. انصاری، شیخ‌مرتضی (1415ق). مکاسب. قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
  7. بجنوردی، سیدمحمد (1379). قواعد فقهیه. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (عروج).
  8. بجنوردی، محمدحسن (1419ق). القواعد الفقهیه. قم: نشر الهادی.
  9. پیمانی، عبدالرسول (1384). نهج‌الفصاحه؛ سخنان و پندهای رسول گرامی اسلام. اصفهان: بی‌نا (چاپ دوم).
  10. جزایری، شمس‌الدین (1342). اقتصاد اجتماعی. تهران: دانشگاه تهران.
  11. حر عاملی، محمدبن حسن (1409ق). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسـائل الشـریعۀ. قم: مؤسسۀ آل البیت لإحیاء التراث.
  12. حسینی مراغی، میرعبدالفتاح (1418ق). العناوین. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
  13. حلی، جعفربن حسن [محقق] (1409ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحرام. تهران: استقلال.
  14. حلی، حسن بن یوسف [علامه] (1420ق). تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه. قم: مؤسسه امام صادق.
  15. خوانساری نجفی، موسی (1418). منیة الطّالب فی شرح المکاسب؛ تقریرات درس آیت‌اللّه نائینی. قم: اسلامی.
  16. خوئی، ابوالقاسم (1371). مصباح الفقاهه. بی‌جا: وجدانی.
  17. دهخدا، علی‌اکبر (1385). لغت‌نامه. زیر نظر: سیدجعفر شهیدی. تهران: دانشگاه تهران.
  18. رشتی، میرزاحبیب‌الله (1401ق). کتاب القضاء(ج1). تحقیق: سیداحمد حسینی. قم: دارالقرآن الکریم.
  19. رضایی، مجید (1384). آثار برخی قواعد فقهی بر بازار کار. قم: فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال پنجم، شماره 18.
  20. سازمان بسیج (1386). اتحاد ملی از دیدگاه امام علی(ع). تهران: ماهنامه امید انقلاب، مرداد، شماره 381.
  21. سجادی، سید عبدالقیوم (1380). اصول سیاست خارجی در قرآن. مجله علوم سیاسی، فصلنامه تخصصی مؤسسه آموزش عالی باقرالعلوم، ش15.
  22. سیدرضی، محمدبن حسین (1414ق). نهج‌البلاغه. تصحیح: صبحی‌الصالح. قم: هجرت.
  23. شهیدثانی (۱۴۰۳ق). ألروضةُ البهیة فی شرح اللُّمعة الدّمشقیة. قم: دار الهادی للمطبوعات.
  24. الطباطبائی الحکیم، سیدمحسن (بی‌تا). نهج‌الفقاهة. قم: انتشارات ۲۲ بهمن.
  25. طباطبائی‌یزدی، محمدکاظم‌ بن عبدالعظیم (۱۳۷۸). حاشیة المکاسب. تصحیح: ع‍ل‍ی‌ ی‍زدی‌. ت‍ه‍ران‌: ق‍م‌.
  26. فاضل لنکرانی، محمّد (1416ق). القواعد الفقهیه. قم: بی‌نا.
  27. قوام، سیدعبدالعلی (1389). اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل. تهران: سمت (چاپ شانزدهم).
  28. کلینی، محمدبن یعقوب (1429ق). کافی. قم: دارالحدیث.
  29. ﻣﺠﻠﺴﻲ، ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ (1404ق). بحارالانوار. بیروت: موسسه الوفاء.
  30. مرعشی، مهدی (1415ق). منهاج‌المتقین. بی‌جا: مهدی مرعشی.
  31. مظفر، محمدرضا (1387). اصول الفقه. ترجمه: عباس زراعت و حمید مسجدسرایی. قم: حقوق اسلامی(پیام نوآور) (چاپ دوم).
  32. معرفت، محمدهادی (1380). امام علی (ع) و حقوق متقابل مردم و حکومت. مجله کتاب نقد، شماره 18.
  33. مکارم الشیرازی، ناصر (1411ق). القواعد الفقهیه. قم: مدرسة الامام أمیرالمؤمنین (الطبعة الثالثه).
  34. ملک‌افضلی اردکانی، محسن (1389). آثار قاعده‌ی حفظ نظام. قم: فصلنامه حکومت اسلامی، شماره4.
  35. موحد، محمدعلی (1381). در هوای حق و عدالت. تهران، نشر کارنامه.
  36. مهیار، رضا (بی‌تا). فرهنگ ابجدی عربی-فارسی. نرم افزار نور جامع فقه 1و2.
  37. میرمحمدی، سیدمحمد (1387). بررسی نقش تشکل‌های کارگری در تحولات بازار کار و اعتصاب کارگری. تهران: موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد.
  38. نبویان، سیدمحمود (1393). معنا و لوازم حق تکوینی و حق اعتباری. فصلنامه آیین حکمت، سال ششم، شماره 21.
  39. هاشمی، سیدمحمد (1384). حقوق بشر و آزادی‌های اساسی. تهران: نشر میزان یاوری.
  40. یاوری، اسدالله و تنگستانی، محمدقاسم (1393). درآمدی بر نظام حقوقی اعتصاب در بخش خصوصی (فرانسه، انگلستان و ایران). فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، دوره 16، شماره 43.
  41. پایگاه حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای: www.khamenei.ir
  42. قانون رسیدگی به تخلفات اداری مصوب: 1372 www. rc.majlis.ir  
    1. François Daumas, (1969). Ägyptische Kultur im Zeitalter der Pharaonen, Knaur Verlag, Munich.
سیاست متعالیه

دوره 5، شماره 18
پاییز 1396
صفحه 125-144

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار