2
کارشناس ارشد فقه سیاسی و دانشجوی دکترای فقه و حقوق جزا دانشگاه آیت الله حائری میبد
چکیده
اعتصاب امری است که در هر جامعهای از دیرباز تاکنون به عنوان ابزاری برای نیل به حقوق بیشتر در برابر حکومتها به کار برده میشود. عکسالعمل حکومتها در برابر این پدیدهی اجتماعی در طول تاریخ، بیشتر نگرشی توام با واهمه و نارضایتی است و به این دلیل در قوانین فعلی کشورها جواز آن دارای ابعاد ضد و نقیض و اجمال و ابهام است. در حکومت اسلامی نیز از نظر فقهی باید مشروعیت اعتصاب یا عدم آن را تعیین تکلیف نمود تا مبنایی برای سیاستگذاری و تدوین قوانین در این زمینه بهدست آید. به نظر میرسد اعتصاب در حکومت اسلامی بر اساس اصل حلیت، اصل برائت، اصل آزادی و در مواردی به استناد قواعدی چون نصحالائمه، اهتمام به امور مسلمین و امر به معروف و نهی از منکر جایز باشد؛ ولیکن برخی شرایط بنابر برخی ادله این جواز را تحدید مینمایند. این ادله در اصل به "اصل حفظ نظام" بازمیگردد؛ همچنین به کیفیت معاهدات بین حکومت و اعتصابکنندگان که به نوعی از ادلهی حقوق خصوصی است. در این نوشتار با رجوع به منابع کتابخانهای و با روش توصیفی-تحلیلی به این مهم پرداخته خواهد شد.
مظفر، محمدرضا (1387). اصول الفقه. ترجمه: عباس زراعت و حمید مسجدسرایی. قم: حقوق اسلامی(پیام نوآور) (چاپ دوم).
معرفت، محمدهادی (1380). امام علی (ع) و حقوق متقابل مردم و حکومت. مجله کتاب نقد، شماره 18.
مکارم الشیرازی، ناصر (1411ق). القواعد الفقهیه. قم: مدرسة الامام أمیرالمؤمنین (الطبعة الثالثه).
ملکافضلی اردکانی، محسن (1389). آثار قاعدهی حفظ نظام. قم: فصلنامه حکومت اسلامی، شماره4.
موحد، محمدعلی (1381). در هوای حق و عدالت. تهران، نشر کارنامه.
مهیار، رضا (بیتا). فرهنگ ابجدی عربی-فارسی. نرم افزار نور جامع فقه 1و2.
میرمحمدی، سیدمحمد (1387). بررسی نقش تشکلهای کارگری در تحولات بازار کار و اعتصاب کارگری. تهران: موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد.
نبویان، سیدمحمود (1393). معنا و لوازم حق تکوینی و حق اعتباری. فصلنامه آیین حکمت، سال ششم، شماره 21.
هاشمی، سیدمحمد (1384). حقوق بشر و آزادیهای اساسی. تهران: نشر میزان یاوری.
یاوری، اسدالله و تنگستانی، محمدقاسم (1393). درآمدی بر نظام حقوقی اعتصاب در بخش خصوصی (فرانسه، انگلستان و ایران). فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، دوره 16، شماره 43.
پایگاه حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای: www.khamenei.ir
قانون رسیدگی به تخلفات اداری مصوب: 1372 www. rc.majlis.ir
François Daumas, (1969). Ägyptische Kultur im Zeitalter der Pharaonen, Knaur Verlag, Munich.