قانون الهی؛ منطق زندگی اجتماعی از منظر کلام سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی؛ عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران.

10.22034/sm.2021.520625.1641

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش قانون الهی در حیات سیاسی انسان‌ها در کلام سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای است.روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که قانون الهی در سه ساحت تکوینی، تشریعی و قراردادی مبنای شکل‌گیری و تداوم نظام اجتماعی و نظم سیاسی است. در حالی که قوانین تکوینی و فطری تحت اراده و ربوبیت الهی بوده و از طریق عقل و وحی قابل فهم و استنباط است. قوانین قراردادی هم در سایه شریعت قابل حصول می‌باشد. قانون الهی از منظر کلام سیاسی با رعایت مصالح و مفاسد واقعی بشر، در یک قوس نزولی از مبدأ آفرینش و خالق انسان‌ها، معطوف به واقعیت‌های اجتماعی و مناسبات سیاسی، جعل و انشاء می‎‌شود. ویژگی برجسته چنین قوانینی در «فلسفه قانون» است که معطوف به نظم‌بخشی، عدل‌گستری، توجه به مصالح و مفاسد اجتماعی و جهت‌دهی به ارزش‌های معنوی می‌باشد که در راستای اهداف آفرینش انسان و تنظیم تعاملات و پیوندهای انسانی، تأمین حقوق، آزادی‌ها و سعادت انسان در سایه حاکمیت الهی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Divine Law; the Rationale of Social Life From the View of Political Words of Āyatullāh Khāminiyī

نویسنده [English]

  • Mohsen Mohajernia
Assistant Professor, Institute of Islamic Culture and Thought; Member of the Association for Political Studies, Qom, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is to explore the role of divine law in the political life of humans based on the political words of Āyatullāh Khāminiyī. The method of study is descriptive analysis and the results showed that the divine law in Takwīnī (evolutionary), Tashrī’ī (legislative), and conventional domains is the basis for the formation and sustenance of social system and political order while Takwīnī (evolutionary) and Fitrī (natural) laws are under the control of Godly will and divinity and can be perceived by ration and revelation. Conventional laws are also obtainable in the light of religion. The divine law from political perspective and with respect to human’s true interests and corruptions, is written in a hierarchy from the source of creation and humans’ creator to social realities and political relations. The salient feature of laws is in the “philosophy of law” that has the tendency to order, justice, paying attention to social interests and corruptions, and directing spiritual values in line with the purpose of human creation, and arrangement of human transactions and relations as well as providing their rights, freedom, and prosperity in the light of divine governance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divine Law
  • Āyatullāh Khāminiyī
  • Social Life
  • Political Words
قرآن کریم.
نهج البلاغه
اشتراوس، لئو (1373). فلسفه سیاسی چیست؟. ترجمه فرهنگ رجایی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
بهروزلک، غلامرضا (1382). چیستی کلام سیاسی. قبسات، دوره 8، شماره 28: ص79-104.
جوادی آملی، عبدالله (1369). ولایت در قرآن. قم: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
خامنه‌ای، سیدعلی (01/12/1374). بیانات در خطبه‌های نماز عید فطر. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2785‌
خامنه‌ای، سیدعلی (04/06/1373). بیانات در دیدار با کارگزاران نظام. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2721
خامنه‌ای، سیدعلی (06/06/1392). بیانات در دیدار با رئیس جمهور و اعضای هیأت دولت. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=23715
خامنه‌ای، سیدعلی (07/03/1371). پیام به چهارمین دوره‌ی مجلس شورای اسلامی. قابل دسترس در:
خامنه‌ای، سیدعلی (07/04/1380). بیانات در دیدار با مسئولان قضایی.قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3072
خامنه‌ای، سیدعلی (08/03/ 1384). بیانات در دیدار نمایندگان مجلس. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3293
خامنه‌ای، سیدعلی (12/06/1377). بیانات در دانشگاه تربیت مدرّس. قابل دسترس در
‌https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2900
خامنه‌ای، سیدعلی (1354). طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
خامنه‌ای، سیدعلی (1356). طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
خامنه‌ای، سیدعلی (1368). قبسات‌النور، گزیده‌ای از سخنان حضرت آیت‌الله خامنه‌ای پیرامون اهل بیت(ع). تهران: کنفرانس جهانی اهل ‌بیت(ع).
خامنه‌ای، سیدعلی (14/03/1392). بیانات در مراسم سالگرد امام خمینی. قابل دسترس در:
خامنه‌ای، سیدعلی (16/02/1392). بیانات در دیدار دست‌اندرکاران برگزاری انتخابات. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22494
خامنه‌ای، سیدعلی (18/07/1375). بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم. قابل دسترس در:
‌https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2815
خامنه‌ای، سیدعلی (18/08/1363) تفسیر سوره ملک. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=24584
خامنه‌ای، سیدعلی (20/04/1369). بیانات در دیدار کارگزاران نظام. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2335
خامنه‌ای، سیدعلی (22/10/1382). بیانات در دیدار استانداران سراسر کشور. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3215
خامنه‌ای، سیدعلی (24/10/1382). بیانات در دیدار اعضای شورای نگهبان‌. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3216
خامنه‌ای، سیدعلی (25/02/1392). بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22566
خامنه‌ای، سیدعلی (26/9/1382). بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان قزوین. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=5703
خامنه‌ای، سیدعلی (29/09/1368). بیانات در دیدار جمعى از دانشجویان و طلّاب به‌مناسبت روز وحدت حوزه و دانشگاه. قابل دسترس در:                                                          https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2234
خامنه‌ای، سیدعلی (1380). اخلاق و معنویت در آینه نگاه مقام معظم رهبری. تهران: موسسه فرهنگی قدر ولایت.
خامنه‌ای، سیدعلی (1390). انسان دویست و پنجاه ساله. قم: انتشارات مؤسسه ایمان جهادی.
خامنه‌ای، سیدعلی (7/4/1388). بیانات در دیدار رئیس و مسئولان قوه‌ی قضائیه‌. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=7276
خسروپناه، عبدالحسین (1382). انتظارات بشر از دین. تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
سبحانی، جعفر (1371). منشور جاوید. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
سبحانی، جعفر(1411ق).الالهیات علی هدی القرآن و العقل و السنه. قم: المرکز العلمی للدراسات الاسلامیه.
شهرابی، محمد (1377). حقوق و سیاست در قرآن: سلسله درس‌های استاد محمدتقی مصباح یزدی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ج1.
کاتوزیان، ناصر (1365). فلسفه حقوق. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مطهری، مرتضی (1377). آشنایی با علوم اسلامی. تهران: انتشارات صدرا، ج2.
مطهری، مرتضی (1394). مجموعه آثار. تهران: انتشارات صدرا، ج3.
مهاجرنیا، محسن (1388). فلسفه عدالت در اندیشه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای. قبسات، شماره 51: ص5-35.
مهاجرنیا، محسن (1394). فلسفه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای.قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
مهاجرنیا، محسن (1400). درآمدی بر کلام سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی (در دست انتشار).