شاخص‌های موضوع ولایت فقیه (با تاکید بر اندیشه سیاسی امام خمینی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر تبیین و شاخص­بندی موضوع ولایت فقیه با تأکید بر اندیشه سیاسی امام خمینی است. در این راستا و با روش توصیفی-تحلیلی ماهیت و ادلّه ولایت فقیه، وجوب تشکیل حکومت اسلامی بر فقها، فضایل و رذایل اخلاق سیاسی ولی فقیه، شرایط، وظایف و اختیارات ولی فقیه مورد بررسی قرار گرفت. براساس الگوی تقسیم سه بُعدی اسلام و چهارچوب اندیشه سیاسی امام خمینی، موضوع ولایت فقیه به سه قسم فلسفه سیاسی، اخلاق سیاسی و فقه سیاسی تقسیم شد. در مجموع، سی و سه شاخص در ابعاد مختلف موضوع ولایت فقیه استخراج گردید. نُه شاخص در بُعد فلسفه سیاسی، پانزده شاخص در بُعد اخلاق سیاسی و نُه شاخص در بُعد فقه سیاسی ولایت فقیه است. همچنین وجود رابطه منطقی میان سه قسم مذکور از دیگر یافته‌های پژوهش حاضر می‌باشد، یعنی نقص و کمال هر بُعد در ابعاد دیگر مؤثر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Criteria for the Guardianship of the Islamic Jurist (With an Emphasis on the Ideas of Imam Khomeini)

نویسنده [English]

  • Ali Akbari Moallem
Assistant Professor, Institute of Islamic Sciences and Culture, Qom, Iran.
چکیده [English]

The purpose of the present study is to explain the criteria for the guardianship of the Islamic Jurist with an emphasis on the political ideas of Imam Khomeini. To this aim, descriptive analysis was used in this study to make an enquiry about the essence and arguments of the guardianship of the Islamic jurist, the jurists’ obligation to establish an Islamic state, the virtues and vices of the Islamic jurist’s political ethics, as well as the responsibility and authority of the Islamic jurist. Based on the triplet classification model in Islam and the framework of Imam Khomeini’s political ideology, the subject under study that is the guardianship of the Islamic jurist was classified into 3 aspects of political philosophy, political ethics, and political jurisprudence. In general, 33 criteria for different aspects of the guardianship of the Islamic jurist were extracted including 9 criteria about political philosophy, 15 criteria about political ethics, and 9 criteria about political jurisprudence. Furthermore, the results showed that there is a logical relationship between the 3 above-mentioned classified aspects, that is to say the imperfection and perfection of each aspect is effective on the others as well.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wilayat-e Faqih (Guardianship of the Islamic Jurist)
  • Political Philosophy
  • Political Ethics
  • Political Jurisprudence
  • Imam Khomeini
  • Islamic Jurist (Wali-e Faqih)
ارسطا، محمدجواد (1394). نگاهی به مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران. قم: موسسه بوستان کتاب، چاپ چهارم.
اسلامی، سید حسن (1388). امام، اخلاق، سیاست. تهران: موسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی، چاپ سوم.
اکبری معلم، علی (1393الف). اندیشه سیاسی امام خمینی و نسل سوم انقلاب اسلامی ایران. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
اکبری معلم، علی (1393ب). اخلاق سیاسی امام خمینی و نسل سوم انقلاب اسلامی ایران. سیاست متعالیه، 2(5): ص103.
اکبری، محمدرضا (1377). تحلیلی نو و عملی از ولایت فقیه. بی­جا: انتشارات پیام عترت.
جوادی آملی، عبدالله (1383). ولایت فقیه: ولایت، فقاهت و عدالت. قم: مرکز نشر اسراء، چاپ چهاردهم.
خمینی، سید روح‌الله (1365). شؤون و اختیارات ولی فقیه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خمینی، سید روح‌الله (1371). شرح چهل حدیث. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ چهارم.
خمینی، سید روح‌الله (1378الف). صحیفه امام، مجموعه آثار امام خمینی. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج9،10،4، 13-14، 16- 18، 21-20، 7.
خمینی، سید روح‌الله (1378ب). ولایت فقیه. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ نهم.
خمینی، سید روح‌الله (1391). شرح حدیث جنود عقل و جهل. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ چهاردهم. 
دهخدا، علی اکبر (1373). لغت‌نامه دهخدا. زیر نظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ اول از دوره جدید، ج13.
رجالی­تهرانی، علیرضا (1379). ولایت فقیه در عصر غیبت. قم: انتشارات نبوغ.
روزنامه جمهوری اسلامی(سه شنبه 17 فروردین 1378).
عمید زنجانی، عباس‌علی (1373). فقه سیاسی، نظام سیاسی و رهبری در اسلام. تهران: امیرکبیر، ج2.
لک­زایی، نجف (1386). درآمدی بر مستندات قرآنی فلسفه سیاسی امام. قم: موسسه بوستان کتاب.
لک­زایی، نجف (1394). اندیشه سیاسی امام خمینی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
محمدی اشتهاردی، محمد (1379). ولایت فقیه ستون خیمه انقلاب اسلامی. تهران: نشر مطهر.
معرفت، محمدهادی (1377). ولایت فقیه. قم: موسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
منتظری، حسینعلی (1369). مبانی فقهی حکومت اسلامی (امامت و رهبری). ترجمه محمود صلواتی. قم: نشر تفکر، ج2.
واعظی، احمد (1386). حکومت اسلامی؛ درس­نامه اندیشه سیاسی اسلام. قم: مرکز تألیف متون درسی حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
الهامی‌نیا، علی اصغر (1385). اخلاق سیاسی. قم: زمزم هدایت.
هزاوه­ئی همدانی، سید محمدمهدی (1378). قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، به همراه نظرات شورای نگهبان. تهران: انتشارات محسن.