تبیین مؤلفه‌‌های سازنده هویت سیاسی از منظر نهج‌‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران

10.22034/sm.2024.553393.1880

چکیده

هدف پژوهش حاضر تبیین مؤلفه‌‌های سازنده هویت سیاسی از منظر نهج‌‌البلاغه است. هویت سیاسی یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌‌های تشکیل نظام سیاسی و فصل تمایز کنشگری سیاسی «ما» در برابر «دیگران» است. از نظر فلاسفه، هویت اساساً وجود خارجی ندارد، بلکه امری است که ساخته می‌‌شود و سپس مبنای عمل و رفتار قرار می‌‌گیرد، اما از نگاه سیاسی هویت امری است که «ما» را از «دیگران» متفاوت می‌‌کند. در واقع هویت سیاسی شامل پاسخ به دو سوال مهم است: من که هستم؟ و من که نیستم؟ پاسخ به این سوال‌‌ها موجب تمایز بین «ما» و «دیگر» هویت‌‌های موجود در اطراف ما می‌‌شود. با رحلت پیامبر(ص) و آغاز دوران خلافت خلفای سه‌‌گانه، مبانی هویت سیاسی الهی به حاشیه رانده شد و پس از آغاز دوران حکومت حضرت علی(ع)، با مجاهدت آن حضرت، مبانی هویت سیاسی الهی مجدداً در متن روش سیاسی و حکومتی ایشان قرار گرفت. بنابراین، مطالعه هویت سیاسی الهی نیازمند شناخت مؤلفه‌‌های آن از منظر نهج‌‌البلاغه است. این پژوهش با تمرکز بر اهمیت هویت سیاسی به دنبال پاسخ به این پرسش است که مؤلفه‌‌های سازنده هویت سیاسی از منظر نهج‌‌البلاغه کدامند؟ روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی، با تکیه بر تحلیل محتوای مضامین نهج‌‌البلاغه است. نتایج نشان داد که خدامحوری، تکلیف‌‌گرایی، ظلم‌ستیزی، مشارکت مردم و عدالت‌‌ورزی، مؤلفه‌‌های مد نظر نهج‌‌البلاغه هستند که پیامدهای به‌‌کارگیری آنها در نظام سیاسی علوی، تأکید بر سرچشمه گرفتن قدرت از منبع لایزال الهی، توأم بودن حق و تکلیف در نظام سیاسی، مقابله با هرگونه آثار ظلم، اتکاء به رأی و نظر مردم و اجرای کامل عدالت در عالی‌‌ترین مراتب آن می‌‌باشد. بنابراین، حاکمان جامعه اسلامی باید در راستای حفظ هویت اسلامی جامعه ضمن تأکید بر مؤلفه‌‌های فوق، در راستای آگاهی‌بخشی و گسترش آن در سطح جامعه جدیت لازم را داشته باشند، تا جامعه به آرمان‌‌های مطلوب و مورد نظر ارزش‌‌های اسلامی هرچه بیشتر نزدیک شود. این مسیر به وسیله فراگرد جامعه‌پذیری سیاسی صحیح و در یک فرایند گام به گام، با طراحی چارچوبی روشن و دقیق توسط نخبگان و متخصصان متعهد، در دسترس قرار خواهد گرفت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Exposition of the Constituent Elements of Political Identity from the Perspective of Nahj al-Balagha

نویسنده [English]

  • Hossein Fattahi ardakani
Assistant Professor, Department of Political Science, Faculty of Humanities and Social Sciences, Ardakan University, Ardakan, Iran
چکیده [English]

The aim of the present study is to elucidate the constituent elements of political identity from the perspective of Nahj al-Balagha. Political identity is one of the most important components of forming a political system and distinguishing the political agency of "us" from "others." Philosophically, identity does not inherently exist but is constructed as the basis for action and behavior. However, politically, identity distinguishes "us" from "others." Political identity involves answering two critical questions: Who am I? and Who am I not? The answers to these questions lead to the differentiation between our identities. With the passing of the Prophet (PBUH) and the beginning of the era of the three caliphs, the foundations of divine political identity were marginalized. However, with the advent of the rule of Imam Ali (AS), through his struggles, the foundations of divine political identity were once again incorporated into his political and governmental framework. Therefore, the study of divine political identity necessitates understanding its constituent elements from the perspective of Nahj al-Balagha. This research, focusing on the importance of political identity, seeks to answer the question: What are the constituent elements of political identity from the perspective of Nahj al-Balagha? The research method is descriptive-analytical, analyzing the content of Nahj al-Balagha's themes. The results indicate that selflessness, duty orientation, opposition to oppression, people's participation, and justice are the main elements considered by Nahj al-Balagha. The implications of employing these elements in the Alawi political system include emphasizing the derivation of power from the eternal divine source, the inseparability of rights and duties in the political system, confronting any form of oppression, relying on the votes and opinions of the people, and implementing complete justice at its highest levels. Therefore, the rulers of the Islamic community must, in line with preserving the Islamic identity of society, emphasize these elements and earnestly endeavor to raise awareness and expand them throughout society so that society becomes increasingly closer to the desired ideals and Islamic values. This path will be accessible through proper political inclusiveness and a step-by-step process, with the design of a clear and precise framework by committed elites and experts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Identity
  • Imam Ali (AS)
  • Nahj al-Balagha
  • People's Participation
  • Justice
  • Opposition to Oppression

مراجع

قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
پورعزت، علی‌‌اصغر؛ الوانی، سیدمهدی؛ خنیفر، حسین؛ هاشمی، صدیقه‌‌السادات (1394). تدوین الگوی رفتاری کارگزاران در حکمرانی مطلوب از دیدگاه امام علی(ع) براساس متن نهج‌‌البلاغه. مدیریت منابع در نیروی انتظامی، 4(1): ص65-102.
تاجیک، محمدرضا (1383). جهانی شدن و هویت. تهران: مؤسسه تحقیقات و علوم انسانی.
تمیمی آمدی، عبدالواحد (1426ق). غرر الحکم و درر الکلم. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
جعفری، محمدتقی (1379). حکمت سیاسی اسلام. تهران: بنیاد نهج‌‌البلاغه.
جوادی آملی، عبدالله (1379). تفسیر موضوعی قرآن کریم. قم: مرکز نشر اسراء، ج6.
جوادی آملی، عبدالله (1392). امام مهدی(عج) موجود موعود. تحقیق: سیدمحمدحسن مخبر. قم: مرکز نشر اسراء؛ چاپ یازدهم.
حسین، طه (1354). علی و فرزندانش. ترجمه محمدعلی شیرازی. تهران: گنجینه، چاپ چهارم.
حلیمی جلودار، حبیب‌الله (1392). آسیب‌های سیاسی و اجتماعی در نهج‌البلاغه. پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 1(1): ص1-9.
خسروی، علیرضا (1397). رابطه متقابل هویت سیاسی جمهوری اسلامی ایران و آمریکای دشمن. مطالعات راهبردی، 21(80): ص55-74.
سردارنیا، خلیل‌الله (1391). شاخص‌‌های حکمرانی خوب شهری در چارچوب نظریه سیستمی. در: مجموعه مقالات همایش حکمروایی خوب شهری. تهران: انتشارات صدرا، ج1.
سردارنیا، خلیل‌الله (1392). شاخص‌‌ها و نسبت مشروعیت مردمی و دینی حکومت در نهج‌‌البلاغه. پژوهشنامه نهج‌‌البلاغه، 1(1): ص39-50.
سردارنیا، خلیل‌الله؛ شاکری، حمید (1393). تبیین حکمرانی خوب در نهج‌‌البلاغه با رویکرد روشی زمینه‌‌گرا. مطالعات حقوقی، 6(4): ص27-53.
طباطبایی، محمدحسین (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ج 4.
کلینی، محمدیعقوب (1407ق). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج1.
مجلسی، محمدباقر (1381ق). بحار الانوار. بیروت: موسسه الوفاء، ج 75.
محمدی ری‌‌شهری، محمد (1374). سیاست‌نامه امام علی(ع). ترجمه مهدی مهریزی. تهران: انتشارات دارالحدیث.
محمودی، محمدباقر (1385ق). نهج‌السعاده فی مستدرک نهج‌البلاغه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مطهری، مرتضی (1371). سیری در نهج‌‌البلاغه. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1376). جاذبه و دافعه علی(ع). قم: صدرا، چاپ بیست و پنجم.
مکارم شیرازی، ناصر (1375). پیام امام: شرح تازه و جامعی بر نهج‌‌البلاغه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
نظری، علی اشرف (1385 الف). پست مدرنیسم و هویت سیاسی. مطالعات ملی، 7(27): ص115-136.
نظری، علی اشرف (1385 ب). غرب، هویت و اسلام سیاسی: تصورات و پنداشت‌‌های غرب از اسلام. سیاست، 38(1): ص317-334.
هانتینگتون، ساموئل (1384). چالش‌‌های هویت در آمریکا. ترجمه محمدرضا گلشن پژوه. تهران: ابرار معاصر.
Ashforth, B.E., Rogers, K.M. & Corley, K.G. (2011). Identity in organizations: Exploring cross-level dynamics. Organization science, 22(5): p.1144-1156.
Brown, R. (1999). Social Identity. In: A. Kuper & J. Kuper (eds). The Science Encyclopedia. London: Routledge.
Giddens, A. (2001). Culture and society. Fourth edition. Polity Press, Cambridge.
Gioia, D.A., Schultz, M. & Corley, K.G. (2000). Organizational identity, image, and adaptive instability. Academy of management Review, 25(1): p.63-81.
Grove, D.J., Remy, R.C. & Harmon Zeigler, L. (1974). The Effects ofPolitical Ideology and Educational Climates on Student Dissent. AmericanPolitics Quarterly, 2(3): p.259–75.
Henry, B. (2001). The Role of Symbols for European Political Identity. In: F. Cerutti & E. Rudolph (ed.). A Soul for Europe. Vol. 2. An Essay Collection: p. 49-70.
Heyes, C. (2007). Identity Politic. Amerika Serikat: Stanford Encyclopedia of Philosophy.
Nasrudin, J. (2018). Politik identitas dan representasi politik (Studi kasus pada Pilkada DKI periode 2018-2022). Hanifiya: Jurnal Studi Agama-Agama, 1(1): p. 34-47.
Schmittm, C. (1996). The Concept of the Political. Chicago: University of Chicago Press.
Syaifuddin, A.C.I. (2020). Political Identity: The Bargaining of Center Politic Party Spectrum on the Selection of Indonesian vice President in 2019 General Election (Literature Study: The Candidacy of Jokowi’s vice President Candidate). International Journal of English Literature and Social Sciences (IJELS), 5(1).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار