جایگاه طب متعالیه در فلسفه سیاسی اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه معارف اسلامی و مرکز تحقیقات قرآن، حدیث و طب، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران

2 استاد، گروه اخلاق پزشکی- پاتولوژی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران

10.22034/sm.2024.543354.1781

چکیده

توجه به امر سیاست و سلامت بر مبنای حکمت متعالیه، در راستای بهبود نظام سلامت و آموزش پزشکی کشور، جایگاه بنیادین داشته و امکان تلفیق و پیوند تعالیم دینی و پزشکی مدرن توسط دولت متعالیه جهت نگرش همه‌جانبه به سلامت، از امور ضروری است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه طب متعالیه در فلسفه سیاسی اسلام بوده و با روش توصیفی- تحلیلی نشان داده شد که در چارچوب نگرش فلسفه سیاسی، و با بهره‌گیری عمیق از مبانی تفکر اسلامی (قرآن و سنّت) می‌توان شالوده‌ای محکم برای تعالی ابعاد وجودی انسان‌ها ایجاد نمود و چالش‌های نظام سلامت را با یاری گرفتن از طب متعالیه، اصلاح کرد. چراکه در نظام اسلامی انتظار بر این است که به سلامت و بهداشت از جنبه متعالی و اسلامی نیز توجه شود. از این‌رو توجه به امر سیاست و سلامت بر مبنای حکمت متعالیه، در راستای بهبود نظام سلامت و آموزش پزشکی و تلفیق و پیوند تعالیم دینی و پزشکی مدرن توسط دولت متعالیه، جهت نگرش همه‌جانبه به سلامت از امور ضروری است. طب متعالیه از آنجایی که علمی ذوساحتین بوده دارای ابعاد مادی و معنوی است و متشکل از بینش‌ها و ارزش‌هاست، که می‌تواند جایگزین سلامت مدرن که نگاهی تک ساحتی و پوزیتیویستی به انسان دارد، گردد. از شاخصه‌های فلسفه اسلامی سلامت و سیاست این است که از لحاظ ظاهری دارای ابعاد کنشی و رفتاری و از آثار معنوی آن، تعالی در سلامت نفسانی، روحانی و قلبی است؛ که در سلامت افراد و دولت نقش بسزایی دارد. از این‌رو فلسفه اسلامی سلامت و سیاست دربرگیرنده سلامت جسمی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... می‌باشد که نشان از ملازم و مکمّل بودن آنهاست که حضور فعال، دوراندیشی و حزم دولتمردان را در راستای توجه اساسی و پیاده نمودن طب متعالیه را در جامعه، می‌طلبد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Position of Transcendent Medicine in Islamic Political Philosophy

نویسندگان [English]

  • Maryam Shamsaei 1
  • Seyed Ziaeddin Tabei 2
1 Associate Professor, Islamic Studies Department and Quran, Hadith and Medicine Research Center, Shiraz University of Medical Sciences, Shiraz, Iran
2 Professor, Department of Medical Ethics-Pathology, Shiraz University of Medical Sciences, Shiraz, Iran
چکیده [English]

The attention to politics and health based on transcendent wisdom, aimed at improving the country's healthcare system and medical education, holds a fundamental position. The possibility of integrating and linking religious teachings and modern medicine by the transcendent government for a comprehensive approach to health is essential. The present study investigates transcendent medicine's position in Islamic political philosophy. It demonstrates through a descriptive-analytical method that within the framework of political philosophy and with a deep understanding of Islamic thought foundations (Quran and Sunnah), a strong foundation can be laid for enhancing the existential dimensions of individuals and addressing the challenges of the healthcare system with the assistance of transcendent medicine. In the Islamic system, attention is expected to be paid to health and well-being from a transcendent and Islamic perspective. Therefore, focusing on politics and health based on transcendent wisdom for improving the healthcare system and medical education and integrating religious teachings and modern medicine by the transcendent government is essential for a holistic approach to health. Transcendent medicine, a dual-dimensional science consisting of material and spiritual dimensions composed of insights and values, can replace modern healthcare, which has a one-dimensional and positivist view of human beings. One of the characteristics of the Islamic philosophy of health and politics is that, outwardly, it encompasses behavioral and practical dimensions, and spiritually, it encompasses the transcendence in mental, spiritual, and emotional health, which plays a significant role in individual and governmental health. Therefore, the Islamic philosophy of health and politics encompasses physical, social, political, cultural, and other dimensions, indicating their inherent complementarity and interdependence. This necessitates politicians' active presence, foresight, and determination to focus on and fundamentally implement transcendent medicine in society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Political Philosophy
  • Transcendent Medicine
  • Healthcare
  • Medicine
  • Healthcare System

مراجع

ابوالحسنی، حسن (1389). مقدمه‌ای بر حکمت سیاسی متعالیه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
تابعی سید ضیاءالدین؛ نبی‌پور، ایرج (1399). طب متعالیه و پارادایم پزشکی ژرف. طب جنوب، 23(1).
تابعی، سید ضیاء‌الدین؛ غلامی، احمد (1400). در جستجوی سلامت گمشده. شیراز: نوید.
تومیز، اس.کی. (1398). معنای بیماری: شرحی پدیدارشناختی از دیدگاه‌های متفاوت پزشک و بیمار. تهران: فرهامه.
دکارت، رنه (1376). اصول فلسفه. ترجمه منوچهر صانعی درهبیدی. تهران: نشر آگاه.
رضایی، مصطفی؛ بهشتی، سیداحمد؛ تابعی، سید ضیاءالدین (1397). نظریه طب متعالیه. فرهنگ و ارتقای سلامت، 2(1).
شعاری‌نژاد، علی‌اکبر (1395). فلسفه آموزش و پرورش. انتشارات امیرکبیر.
شمسایی، مریم (1399). ضرورت توجه به حوزه علم و پژوهش در پیشرفت تمدن اسلامی. پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه، 10(2).
شیرازی، قطب‌الدین محمود بن مسعود (1382). درة التاج. به کوشش محمد مشکات. تهران: نشر حکمت.
صدرا، علیرضا (1389). مفهوم‌شناسی حکمت متعالی سیاسی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
عامری نیشابوری، ابوالحسن (1336). السعادة و الإسعاد فی السیرة الإنسانیة. تهران: دانشگاه تهران.
گلیچر، دیوید؛ کیکبوش، ایلونا (1394). دولت سلامت. ترجمه: محمد کیاسالار و شهرام رفیعی‌فر. تهران: مجسمه.
نقشه تحول نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت. شورای سیاست‌گذاری وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، (1390).
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (1389). نقشه جامع علمی سلامت. قابل دسترس در:
https://shmu.ac.ir/file/download/page/1484459777-s-t-map-20-pp-final-89-10-14-.pdf
ولف، هنریک؛ آندرپدرسون، استیگ؛ روزنبرگ، ریبن (1393). درآمدی بر فلسفه طب. ترجمه همایون مصلحی. تهران: انتشارات طرح نو.
Furth, L.S. (2009). Foresight and anticipatory governance. Foresight, 11(4).      
https://doi.org/10.1108/14636680910982412
Schramm, T. (1982). Plan of action for implementing the global strategy for health for all; and, Index to the "Health for all". World Health Organization.
Reinhardt, U. & Cheng, T. (2000). The World Health Report 2000- Health systems: improving performance. Bull World Health Organ, 78(8).
WHO and Government of South Australia, 2010. Adelaide Statement on Health in all Policies. World Health Organization. Available at:          
https://www.who.int/publications/i/item/adelaide-statement-ii-on-health-in-all-policies, 5 March 2019

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار