نظام قانون‌گذاری مطلوب در اندیشه سیاسی علامه محمدتقی جعفری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 استادیار، دانشکده حقوق، دانشگاه یزد، یزد، ایران

10.22034/sm.2024.543824.1780

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی‌های یک نظام قانونگذاری مطلوب از منظر علامه محمدتقی جعفری است. سوال اصلی این است که هدف این نظام، واضعان و در نهایت، ضمانت اجرایی که استفاده می‌کند، چه باشند تا منافع و مصالح همه رعایت شود. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که یک نظام قانونگذاری خوب از نگاه علامه جعفری نیازمند هدف والا، واضع آگاه و ضمانت اجرای موثر است. در خصوص هدف والا، ایشان معتقد است که برقراری نظم و فقدان نزاع اگرچه خوب است، اما کافی نیست. حقوق باید تلاش کند تا اهداف بزرگ‌تری را برآورده کند. تعالی و رشد استعدادهای انسانی به همراه تلاش برای وحدت در حقوق برای همگان، در این قسمت مطرح می‌شود. به عبارت بهتر، اولاً یک نظام قانونی مطلوب باید در تلاش باشد تا علاوه‌بر فراهم آوردن نظم و امنیت، قابلیت‌های انسان‌ها را نیز شکوفا کند. ثانیاً، نه‌تنها تمام حوزه‌های زندگی فرد باید تحت مدیریت یک اندیشۀ قانونی واحد باشد، بلکه در سراسر جهان نیز تنها یک اندیشه بر همه حاکم باشد، تا تعارض‌ها کمتر شود. در مورد ویژگی‌هایی که واضع قانون باید دارا باشد، ایشان ابتدا به آگاهی جامع او نسبت به مشخصات و نیازهای تابعان خود اشاره می‌کند و سپس بر دور بودن او از پیوندهای شخصی، جناحی، قومی و... تاکید می‌نماید. در نهایت، ایشان به هنگام بحث در مورد ضمانت اجرا معتقد است که تعلیم و تربیت جامعه در راستای ارتقای فرهنگ قانون‌پذیری از یک طرف، و توجه کافی به تقویت بازدارندگی در درون هر فرد از طرف دیگر، نقش بسیار موثری در موفقیت یک نظام قانونی دارد. از این رهگذر، احتیاج کمتری به ضمانت اجراهای بیرونی خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Desirable Legislation System in the Political Thought of Allameh Mohammad Taghi Ja'fari

نویسندگان [English]

  • Aliakbar Jafari Nadoushan 1
  • Mohsen HekmatiMoghadam 2
1 Associate Prof, Department of Law and Political Science, Yazd University, Yazd, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Law, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

The present research aims to examine the characteristics of a desirable legislation system from the perspective of Allameh Mohammad Taghi Ja'fari. The main question is what the purpose of this system is and ultimately, what executable guarantee it uses to ensure the fulfillment of everyone's interests and benefits. The research method is descriptive-analytical, and the results indicate that a sound legislation system, according to Allameh Ja'fari, requires lofty goals, clear awareness, and adequate enforcement guarantees. Regarding lofty goals, he believes that while establishing order and eliminating conflict is commendable, it is not sufficient. Rights should strive to fulfill larger objectives. Human excellence and the growth of human potential, along with efforts for unity in rights for all, are addressed in this section. In other words, firstly, a desirable legal system must endeavor to not only provide order and security but also to foster the capabilities of individuals. Secondly, not only should all aspects of individual life be under the administration of a unified legal mindset, but also there should be a single mindset governing the entire world to minimize conflicts. Concerning the characteristics that the legislator must possess, he first refers to his comprehensive knowledge of the characteristics and needs of his subjects. Then, he emphasizes his distance from personal, partisan, ethnic, etc., biases. Finally, when discussing enforcement guarantees, he believes that societal education aimed at promoting a culture of lawfulness on the one hand and sufficient attention to strengthening self-restraint within each individual, on the other hand, play a very influential role in the success of a legal system. Consequently, there will be less need for external enforcement guarantees.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Allameh Mohammad Taghi Ja'fari
  • Legislation System
  • People's Rights
  • Sharia Politics
پورجعفر، اسماعیل (1387). سیری در اندیشه سیاسی و اجتماعی علامه محمدتقی جعفری. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
جعفری، محمدتقی (1373). حکمت اصول سیاسی اسلام. تهران: بنیاد نهج‌البلاغه.
جعفری، محمدتقی (1376). ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
جعفری، محمدتقی (1379الف). ایده‌آل زندگی و زندگی ایده‌آل. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جعفری، محمدتقی (1379ب). فلسفه و هدف زندگی. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جعفری، محمدتقی (1391). عرفان اسلامی. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جعفری، محمدتقی (1392). تکاپوی اندیشه‌ها. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جعفری، محمدتقی (1393الف). بررسی افکار هیوم و راسل. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جعفری، محمدتقی (1393ب). حقوق بشر و کاوش‌های فقهی. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جعفری، محمدتقی (1393ج). معرفت‌شناسی. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جعفری، محمدتقی (1397الف). جبر و اختیار. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جعفری، محمدتقی (1397ب). قرآن؛ نماد حیات معقول. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جمعی از نویسندگان (1386). اندیشه سیاسی در گفتمان علوی. قم: نشر بوستان کتاب.
حسن، عباس‌حسن (1383). ساختار منطقی اندیشه سیاسی در اسلام. ترجمه مصطفی فضائلی. قم: نشر بوستان کتاب.
حقیقت، سیدصادق (1393). مبانی اندیشه سیاسی در اسلام. قم: انتشارات دانشگاه مفید.
رعایت جهرمی، محمد (1397). نگرشی به مبانی دینی و اخلاقی مفهوم حق در دیدگاه کانت و علامه جعفری. حکمت و فلسفه، 14(55): ص7-28.
سازمند، محمدرضا (1398). جستاری در سیمای انسان کامل از منظر قرآن کریم. تهران: نشر شهر علم.
عابدی، محمد (1399). امکان تفسیر سیاسی قرآن کریم. سیاست متعالیه، 8(31): ص7-26.
فراتی، عبدالوهاب (1398). علامه جعفری و معیار آزادی. قبسات، 24(94): ص147-162.
کاتوزیان، ناصر (1397). مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران. تهران: نشر گنج دانش.
لک‌زایی، شریف (1383). آزادی و حیات معقول در اندیشه آیت‌الله محمدتقی جعفری. علوم سیاسی، 26: ص117-140.
محمصانی، صبحی‌رجب (1386). فلسفه قانونگذاری در اسلام. ترجمه اسماعیل گلستانی. تهران: نشر آثار اندیشه.
هیدن، پاتریک (1392). فلسفه حقوق بشر. ترجمه و تحقیق مهدی یوسفی و رضا علی‌میرزایی. تهران: نشر مخاطب، ج1.
یثربی، یحیی (1390). ارزیابی دیدگاه علامه جعفری درباره حقوق بشر. حکمت معاصر، 2(2): ص107-122.