حکمرانی خوب و نقش عاملیت جمعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی؛ و عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران.

2 دانشجوی دکتری، گروه ادبیات عرب، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

چکیده

هدف تحقیق حاضر واکاوی نقش مردم در توانمندسازی یک نظام سیاسی است. بر این اساس، پرسش اساسی در این پژوهش آن است که تشکّل‌های مردم‌نهاد و مستقل از ساختار دولت، چگونه می‌توانند حکمرانی را کارآمد سازند؟ برای رسیدن به نقش عاملیت جمعی در حکمرانی مردم‌سالار، روش ساختار- کارگزار انتخاب شده است تا پیامدهای تعامل میان تشکّل‌های مردم‌نهاد و ساختارها نشان داده شود. با استفاده از فرهنگ دینی در حوزه‌های اجتماعی- سیاسی می‌توان اثبات کرد که عاملیت جمعی در ایجاد کارآمدی و سبک زندگی اجتماعی-سیاسی تاثیر بسزایی دارد. شایان ذکر است که در حوزه سیاست، تاکنون به اهمیت عاملیت جمعی در تعامل با حکمرانی کمتر توجه شده و بیشتر به نقش مدیریت فردی و کارگزار فردی اشاره بوده است و از ویژگی عاملیت جمعی از منظر دینی و قدرت بی‌نظیر آن، کمتر سخن به میان آمده است. عاملیت جمعی در یک پروسه و فرایند خاص، رویکردی فراگیر و فراکنشی در جامعه و نظام سیاسی می‌یابد و با اجماع‌سازی و مشارکت جمعی خود، نظام حکمرانی را تقویت می‌کند. در مجموع در عاملیت جمعی، ظرفیت مشارکت جمعی مردم بالا است، توزیع قدرت گردشی و چرخشی است، رضایت عامه از شروط اصلی و قوام‌بخش تعامل عاملیت جمعی و حکمرانی خوب است، نقش تشکیلات و تشکّل‌های مردمی در همه عرصه‌ها شفاف است، دولت حداقلی، و بخش خصوصی مردمی، اکثریتی است، عدالت و آزادی‌های اجتماعی- سیاسی پایه‌های عاملیت جمعی است، این رویکرد توحیدی‌محور، در زمینه‌های مختلف حاکم است، دولت تابع تشکل‌های مردمی می‌شود، در واقع، حکمرانی مشارکتی مردم‌سالاری دینی حاکم خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Good Governance and the Role of Collective Agency

نویسندگان [English]

  • Masoud Pourfard 1
  • Shahnaz Pournaseri 2
1 Associate Professor, Research Institute of Islamic Culture and Thought; a member of the Political Studies Association, Qom, Iran.
2 Ph.D., Student, Department of Arabic Literature, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
چکیده [English]

This research aims to explore the people's role in empowering a political system. Accordingly, the central question in this study is how independent people-centric organizations, detached from governmental structures, can make governance effective. To achieve the role of collective agency in participatory governance, a structure-agent approach has been chosen to demonstrate the consequences of the interaction between people-centric organizations and structures. Using religious culture in the social-political spheres, collective agency significantly impacts creating effectiveness and the socio-political lifestyle. In politics, less attention has been paid to the importance of collective agency in interacting with governance, with more emphasis on individual management and personal agency. The remarkable power of collective agency and its religious dimension have yet to be discussed. Collective agency in a specific process and transactional approach finds a widespread and interactive role in society and the political system, strengthening the governance system through consensus-building and collective participation. Overall, in collective agency, the capacity for public participation is high, power is distributed rotationally and cyclically, public satisfaction is a fundamental condition for the effectiveness of collective agency and good governance, the role of people's organizations in all areas is transparent, the minimal state and people's private sector are the majority, justice, and socio-political freedoms are the foundations of collective agency, this mono-centric approach dominates in various fields, the government becomes dependent on people-centric organizations. In reality, religious participatory governance will prevail.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Collective Agency
  • Good Governance
  • People's Organizations
  • Governance System
  • Political System
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
بدیع، برتران (1393). توسعه سیاسى. ترجمه احمد نقیب‏زاده. تهران: قومس.
بشیریه، حسین (1381). درس‏هاى دموکراسى براى همه. تهران: نگاه معاصر.
بندورا، آلبرت (1372). نظریه یادگیری اجتماعی. ترجمه فرهاد ماهر. شیراز: راهگشا.
پورفرد، مسعود (۱۵/۱۱/۱۳۹۹). درآمدی بر نظریه عاملیّت جمعی از منظر حکمای حکمت متعالیه. سومین کرسی ترویجی کنگره حکمت سیاسی متعالیه. قم: پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
پیترز، آندره (1360). مارکس و مارکسیسم. ترجمه شجاع دین ضیائیان. تهران: دانشگاه تهران.
تیلی، چارلز (1385). از بسیج تا انقلاب. علی مرشدی‌زاد. تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
جعفری، محمدتقی (1344). جبر و اختیار. قم: شرکت انتشارات.
جعفری، محمدتقی (1369). حکمت اصول سیاسی اسلام. بنیاد نهج‌البلاغه.
جعفری، محمدتقی (1376). ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه. قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ج18، 22.
جوادی آملی، عبدالله (1395). ولایت فقیه. قم: نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1397). تفسیر موضوعی قرآن کریم. قم: نشر اسراء، ج17.
خمینى، سید روح‌الله (1368). صحیفه نور. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج3-4.
دال، رابرت (1389). درباره دموکراسى. ترجمه حسن فشارکى. تهران: شیرازه.
صدر، محمدباقر (1359). همراه با تحوّل اجتهاد. تهران: انتشارات روزبه.
صدر، محمدباقر (1381). سنّت‌های تاریخ در قرآن. ترجمه جمال‌الدین موسوی. تهران: تفاهم.
صدر، محمدباقر (1399ق). اقتصادنا. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
صدر، محمدباقر (1981م). المدرسه القرآنیه. تهران: دارالکتب.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1360). شواهد الربوبیة. قم: مطبوعات دینی، چاپ دوم.
طباطبایی، محمدحسین (1366). تفسیر المیزان. ترجمه سید محمّدباقر موسوی همدانی. تهران: دفتر انتشارات اسلامی، وابسته به جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه، ج9.
قانون اساسى جمهورى اسلامى، اصل .26
گیدنز، آنتونی (1383). چکیده آثار آنتونی گیدنز. ترجمه حسن چاوشیان. تهران: ققنوس.
مجتهد شبسترى، محمد (1384). نقدى بر قرائت رسمى از دین. تهران: طرح نو.
مشیرزاده، حمیرا (1381). درآمدی نظری بر جنبش‌های اجتماعی. تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
مطهری، مرتضی (1366). تکامل اجتماعی انسان. تهران: انتشارات صدرا، چاپ سوم.
مطهری، مرتضی (1368). اسلام و مقتضیات زمان. تهران: انتشارات صدرا، چاپ چهارم، ج1.
مطهری، مرتضی (1377). نظرى به نظام اقتصادى اسلام. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1391). انسان کامل. تهران: صدرا، چاپ پنجاه و دوم.