بررسی میزان آشنایی طلّاب حوزه‌‌های علمیه با موضوع ولایت فقیه با تاکید بر اندیشه سیاسی امام خمینی (مطالعه موردی: طلاب شهر قم)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛ و عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی میزان آشنایی طلاب حوزه‌های علمیه با موضوع ولایت فقیه با تاکید بر اندیشه سیاسی امام خمینی است. روش تحقیق پیمایشی بوده و داده‌‌ها از طریق پرسشنامه گردآوری و با کمک نرم‌افزار spss تحلیل شدند. یافته‌‌های تحقیق نشان می‌‌دهد که میزان آشنایی طلاب با ابعاد مختلف ولایت فقیه، در مفهوم و پیشینه 75، در مبانی، شرایط، وظایف، و اختیارات 11/65، در عملکرد 95/62، در قانون اساسی 14/44، در منابع 04/22 و در مجموع حدود، 54 درصد است که متوسط ارزیابی می‌شود. سه متغیر زمینه‌‌ای جنسیت، تابعیت و محل سکونت در میزان آشنایی طلاب با موضوع ولایت فقیه مؤثر نبوده است، ولی پنج متغیر زمینه‌‌ای وضع تأهل، سن، سطح تحصیلی، محل تحصیل و سنوات تحصیلی طلاب در میزان آشنایی آنان تاثیر‌‌گذار است. میزان آشنایی طلاب با موضوع ولایت فقیه در آن دسته از گویه‌‌هایی که جنبه محوری داشته و از اصول اساسی اندیشه امام خمینی در موضوع ولایت فقیه به‌‌حساب می‌آید، در حد عالی است؛ اما آن دسته از گویه‌‌هایی که به‌‌صورت محدود مورد توجه هستند، در حد ضعیف است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Familiarity of Seminary Students with the Concept of Guardianship of the Jurist, Emphasizing Imam Khomeini's Political Ideology (Case Study: Seminary Students in the City of Qom)

نویسنده [English]

  • Ali Akbari Moallem
Assistant Professor, Research Institute of Islamic Sciences and Culture; a member of the Seminary Political Studies Association, Qom, Qom, Iran.
چکیده [English]

This research aims to examine the level of familiarity of seminary students with the concept of Guardianship of the Jurist, emphasizing Imam Khomeini's political ideology. The research method is survey-based, and data were collected through a questionnaire and analyzed using SPSS software. The findings indicate that the level of students' familiarity with various dimensions of Guardianship of the Jurist, including its concept and background (75/75), foundations, conditions, duties, and powers (65/11), performance (62/95), the constitutional law (44/14), and sources (22/04), averages around 54%. Three demographic variables, namely gender, citizenship, and place of residence, do not significantly affect students' familiarity with the concept of Guardianship of the Jurist. However, five demographic variables—marital status, age, educational level, place of study, and years of study—significantly impact students' familiarity. The level of familiarity of students with the core aspects of Imam Khomeini's ideology related to the Guardianship of the Jurist is excellent. Still, the familiarity level is weak for those aspects receiving limited attention.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Ideology
  • Imam Khomeini
  • Seminary Students
  • Guardianship of the Jurist
  • Jurist Guardian
  • Seminaries
ابوطالبی، محمد (1390). ولایت فقیه از دیرباز تا امروز. قم: انتشارات ولاء منتظر.
ارسطا، محمدجواد (1394). نگاهی به مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران. قم: موسسه بوستان کتاب.
اکبری معلم، علی (1393 الف). اخلاق سیاسی امام خمینی و نسل سوم انقلاب اسلامی ایران. سیاست متعالیه، 2(5): ص103-120.
اکبری معلم، علی (1393 ب). بررسی میزان آشنایی طلاب و دانشجویان شهر قم با فلسفه سیاسی امام خمینی. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 4(11): ص81-104.
اکبری معلم، علی (1396). شاخص‌‌های اندیشه سیاسی امام خمینی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام.
اکبری معلم، علی (1400 الف). بررسی میزان آشنایی طلاب سطوح مختلف حوزه‌‌های علمیه با عملکرد ولایت فقیه در چهار دهه جمهوری اسلامی ایران. سیاست متعالیه، 9(34): ص231-248.
اکبری معلم، علی (1400ب). بررسی میزان آشنایی طلاب با شرایط، وظایف و اختیارات ولایت فقیه با تاکید بر اندیشه امام خمینی. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 11(41): ص1-18.
انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: انتشارات سخن، ج1.
ترخان، قاسم (1390-1391). مبانی و کارکردهای ولایت فقیه. کتاب نقد، 13-14(61-62).
توسلی، غلام‌‌عباس (1369). نظریه‌‌های جامعه‌شناسی. تهران: سمت.
جعفرپیشه‌‌فرد، مصطفی (1380). پیشینه نظریه ولایت فقیه. قم: دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
جوادی آملی، عبدالله (1391). ولایت فقیه: ولایت فقاهت و عدالت. قم: مرکز نشر اسراء.
حسن‌زاده، رمضان (1389). روش‌‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: نشر ساوالان.
خمینی، سید روح‌الله (1365). شؤون و اختیارات ولی فقیه: ترجمه مبحث ولایت فقیه از کتاب البیع. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خمینی، سید روح‌الله (1371). شرح چهل حدیث. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، سید روح‌الله (1378 الف). ولایت فقیه. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، سید روح‌الله (1378 ب). صحیفه امام، مجموعه آثار امام خمینی. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج4-5، 8-11، 13-14، 16-21.
خمینی، سید روح‌الله (1384). حکومت اسلامی و ولایت فقیه در اندیشه امام خمینی. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، سید روح‌الله (1391). شرح حدیث جنود عقل و جهل. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، سید روح‌الله (1393). وصیت‌‌نامه سیاسی- الهی. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ چهل و نهم.
دلاور، علی (1379). روش تحقیق در روان‌‌شناسی و علوم تربیتی. تهران: موسسه نشر ویرایش.
دواس، دی. اِی. (1390). پیمایش در تحقیقات اجتماعی. ترجمه هوشنگ نایبی. تهران: نشر نی.
دهخدا، علی‌اکبر (1373). لغتنامه دهخدا. زیر نظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ج1، 8.
ذوعلم، علی (1390- 1391). کارکردهای ولایت فقیه در عرصه بنیان‌ها و نهادهای دینی. کتاب نقد، 13-14(61-62).
رجالی‌‌تهرانی، علیرضا (1379). ولایت فقیه در عصر غیبت. قم: انتشارات نبوغ.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه (1378). روش‌‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: موسسه انتشارات آگاه.
طارمی‌راد، حسن (1389). حوزه علمیه. در: دانشنامه جهان اسلام. تهران: بنیاد دائره‌المعارف اسلامی، ج14.
عمید زنجانی، عباسعلی (1389). دانشنامه فقه سیاسی (مشتمل بر واژگان فقهی و حقوق عمومی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ج2.
عمید، حسن (1363). فرهنگ عمید. تهران: انتشارات امیرکبیر، ج1.
کلانتری، ابراهیم (1387). درآمد: مروری بر کارنامه سی ساله جمهوری اسلامی ایران. در: مجموعه مقالات نخستین همایش علمی درآمدی بر کارنامه نظام جمهوری اسلامی ایران. تهران: دانشگاه تهران، ج5.
کمالی، علی‌اکبر (1374). بررسی مفهوم جامعه‌پذیری سیاسی. تهران: معاونت پرورشی سازمان تبلیغات اسلامی.
گولد، جولیوس؛ کولب، ویلیام ل. (1384). فرهنگ علوم اجتماعی. گروه مترجمان. تهران: انتشارات مازیار.
لک‌‌زایی، نجف (1394). اندیشه سیاسی امام خمینی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مرکز اسناد انقلاب اسلامی (1387). فرهنگ‌‌نامه نهادهای انقلاب اسلامی. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
مک آیور، ر.م. (1344). جامعه و حکومت. ترجمه ابراهیم علی کنی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
منتظری، حسینعلی (1369). مبانی فقهی حکومت اسلامی. ترجمه محمود صلواتی. قم: نشر تفکر، ج2.
موسسه فرهنگی هنری قدر ولایت (1394). کارکرد ولایت فقیه در نظام جمهوری اسلامی: احیاء و تبیین باورهای ناب توحیدی. تهران: موسسه فرهنگی هنری قدر ولایت، ج2.
نادری، عزت‌الله؛ سیف‌نراقی، مریم (1377). روش‌‌های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی با تاکید بر علوم تربیتی. تهران: انتشارات بدر.
نبوی، بهروز (1375). مقدمه‌‌ای بر روش تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: انتشارات کتابخانه فروردین.
هزاوه‌‌ئی، سیدمهدی (1378). قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر محسن.