کاربست روش تحلیل لایه‌ای علت‌ها در تحلیل کژکارکردی احزاب سیاسی در ایران (1285-1400)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

2 دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 استاد، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش اصلی است که چه عواملی، و با چه مختصاتی در کیفیت نازل و کژکارکردی تحزب در ایران در طی یک سده گذشته (از آغاز شکل‌گیری تاکنون) تأثیرگذار بوده‌اند؟ در این راستا، و با کاربست روش تحلیل لایه‌ای علّت‌ها،[1] یافته‌های پژوهش نشان داد که نهادینه نشدن تحزب و به‌تبع آن فقدان کارایی و اثربخشی فعالیت حزبی در ایران را نه در یک عامل عینی و مشخص، بلکه مبتنی بر روش تحلیل لایه‌ای علّی باید در مجموعه عواملی دانست که در لایه‌های عمیق ذهنی، معناشناختی، سیستماتیک و عینی جامعه ایران از گذشته‌های دور تاکنون ریشه دارند. در این مسیر، تثبیت الگوی رقابت حزبی، تحول در الگو و سازمان حزبی، تقویت فرهنگ مشارکت و جمع‌گرایی و طرح روایت‌های بدیل، ازجمله راه‌حل‌هایی هستند که می‌توانند تحت توجه هیئت حاکمه و همچنین فعالان عرصه تحزب، در بهبود و ارتقاء کیفی فعالیت‌های حزبی در کشور نقش داشته باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Application of Causal Layered Analysis (CLA) in Analyzing the Dysfunction of Political Parties in Iran (1966-2021)

نویسندگان [English]

  • Zohreh Hemmati 1
  • Hosein Masoud Nia 2
  • Farhad Darvishi Seh Talani 3
1 Ph.D., Student, Department of Political Science, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
2 Associate Professor, Department of Political Science, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran
3 Professor, Department of Political Science, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
چکیده [English]

The primary objective of this research is to address the central question of which factors, and with what coordinates, have been influential in the decline in quality and dysfunction of political parties in Iran over the past century (from the inception to the present). In this regard, by employing the Causal Layered Analysis (CLA) method, the research findings demonstrate that the institutionalization of factionalism and, consequently, the lack of efficiency and effectiveness in party activities in Iran cannot be attributed to a single tangible factor. Instead, it should be understood as rooted in factors that extend deeply into Iranian society's mental, conceptual, systematic, and objective layers from ancient times to the present. Along this path, stabilizing the pattern of party competition, transforming the party pattern and organization, strengthening the culture of participation and collectivism, and presenting alternative narratives are among the solutions that can play a role under the attention of the ruling body and party activists, in improving and enhancing the quality of party activities in the country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Party
  • Factionalism
  • Causal Layered Analysis
  • Iran
  • Political Parties
اخوان کاظمی، بهرام (1387). کالبدشکافی تحزب در ایران. زمانه، شماره 78: ص34-41.
اخوان کاظمی، بهرام (1388). علل ناکارآمدی احزاب سیاسی در ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
افتخاری، اصغر (1381). درآمدی بر خطوط قرمز در رقابت‌های سیاسی. تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک.
امین‌زاده، محسن (1387). ظهور احزاب سیاسی در عصر مشروطیت در ایران. فرهنگ، شماره 67: ص1-54.
باقری، بهادر؛ امینی، سادینا (1394). حکومت و سیاست در آیینۀ ضرب‌المثل‌های فارسی. جامعه‌پژوهی فرهنگی، 6(1): ص25-43.
بشیریه، حسین (1395). موانع توسعه سیاسی در ایران. تهران: انتشارات گام نو.
پورعظیمی، سعید؛ قهرمانی، مصطفی (1391). پیش‌زمینه‌های استبدادپذیری در امثال فارسی. نقد ادبی، 5(20): ص73-98.
تبریزنیا، حسین (1377). برخی علل ناپایداری احزاب سیاسی در ایران. مشهد: نشر سیاوش.
حسینی مقدم، محمد (1390). کاربرد آینده‌پژوهی در علوم سیاسی با تکیه بر روش تحلیل لایه‌لایه علت‌ها. رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره 23: ص169-188.
حسینی مقدم، محمد؛ صنیع اجلال، مریم (1391). همگرایی جهان اسلام و آیندۀ تمدن اسلامی. مطالعات سیاسی جهان اسلام، 1(3).
دلفروز، محمدتقی (1393). شاخص‌های نظام حزبی مطلوب در ایران. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس.
دوورژه، موریس (1357). احزاب سیاسی. ترجمه رضا علومی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
سلامتی، محمدمسعود (1385). آسیب‌شناسی تشکیلات احزاب در ایران: بررسی موردی حزب توده، جبهه ملی و فداییان اسلام. تهران: نشر پایان.
صارمی شهاب، اصغر (1378). احزاب دولتی و نقش آنها در تاریخ معاصر ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
علیخانی، علی‌اکبر (1377). مشارکت سیاسی. تهران: نشر سفیر.
فیرحی، داود (1393). فقه و حکمرانی حزبی. تهران: نشر نی.
کاتوزیان، همایون (1380). دولت و جامعه در ایران، سقوط قاجار و استقرار پهلوی. تهران: نشر مرکز.
کشاورز ترک، عین‌الله (1391). بررسی عوامل و روندهای موثر در انگیزه خدمات داوطلبانه امدادگران با استفاده از روش تحلیل لایه‌ای علّت‌ها. امداد و نجات، 4(3).
محمدی‌نژاد، حسن (1355). احزاب سیاسی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
مسعودنیا، حسین (1382). درآمدی بر چالش‌های تحزب و پیامدهای آن در ایران. راهبرد، شماره 29: ص138-150.
ناظری، محمدرضا (1382). شناسنامه احزاب سیاسی ایران. تهران: انتشارات پارسیان.
نقیب‌زاده، احمد؛ سلیمانی، غلامعلی (1388). نوسازی سیاسی و شکل‌گیری احزاب در جمهوری اسلامی ایران. سیاست، دوره 39، شماره 4: ص347-367.
نوذری، عزت‌الله (1380). تاریخ احزاب سیاسی در ایران. شیراز: انتشارات نوید شیراز.
Dator. J. (2002). Theories, Methods and Approaches to Teaching Futures Studies: A backward glance, Keynote speech, Tamkang University. In: International Conference on Teaching Futures Studies.
Inayatullah, S. (2004). The Causal Layered Analysis Reader. Tamkang University Press.
Inayatullah, S. (2007). Questioning the Future: Methods and Tools for Organizational and Societal Transformation. Tamkang University Press: Graduate Institute of Futures Studies.
Inayatullah, S. (2008). Six pillars: futures thinking for transforming. Foresight, 10(1): p.4-21.