ظرفیت‌سنجی شاهنامه فردوسی برای یک نظریه امنیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری، گروه علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛ و عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران.

چکیده

تحقیق حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که امنیت چگونه محقق می‌شود و راه‌حل آن در چیست؟ پاسخ این پرسش از طریق یکی از مهم‌‌ترین منابع فارسی انجام شد. یک نظریه و مکتب امنیتی از عناصر و مؤلفه‌های مختلفی تشکیل شده است؛ اما غالباً هفت عنصر و مؤلفه از اهمیت بیشتری برخوردار هستند، این مؤلفه‌ها عبارتند از: مفهوم امنیت، ابعاد امنیت، مرجع امنیت، سطح امنیت، دوست و دشمن امنیت، روش‌های تحصیل امنیت و راهکارهای استراتژیک امنیتی. روش این فهم از طریق شیوه تطبیق آن براساس چهار محور واژگان مستقیم، واژگان ضمنی و التزامی، مفاهیم مخالف و دلالت‌های سیاقی و معنایی انجام شد. فردوسی شاهنامه را با پرسش درباره چگونگی پیدایش حکمرانی آغاز می‎کند تا هدف و محور اصلی کتابش را نشان ‌دهد. از این‌رو، محور بنیادین شاهنامه، نظام سیاسی و چگونگی ظهور و سقوط آن است. پس، موضوع اصلی با این نگاه در شاهنامه امنیت است. امنیت فردی از یک‌سو با فرد و حاکم شکل می‌گیرد و از سوی دیگر امنیت به معنای حفظ حکومت از شرّ خارجی یا دشمنان خارجی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Capacity Assessment of Ferdowsi's Shahnameh for a Security Theory

نویسنده [English]

  • Seyed Sajad Ale Seyed Ghafour
Ph.D., Political Science Department, Research Institute of Islamic Sciences and Culture; a member of the Seminary Political Studies Association, Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

This research seeks to answer the question of how security is realized and what its solution entails. The response to this inquiry is sought through one of the most significant Persian sources. A security theory and school comprise various elements and components, with seven elements usually holding greater significance. These elements include security, security dimensions, security reference, security level, friends and enemies of security, security acquisition methods, and strategic security solutions. These elements are understood by adapting them based on four axes: direct vocabulary, implied and commitment-related vocabulary, opposing concepts, and contextual and meaningful implications. Ferdowsi initiates the Shahnameh with a question about the emergence of governance, revealing the book's primary objective and focus. Therefore, the foundational axis of the Shahnameh revolves around the political system and its rise and fall. Consequently, the central theme examined in the Shahnameh is security. Personal security takes shape on one side with the individual and ruler, and on the other side, security entails preserving the government from external threats or foreign enemies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Security theory
  • civilization
  • Hakim Abu al-Qasim Ferdowsi
  • Shahnameh
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
احمدی، حمید؛ حسنی باقری شریف‌آباد، مهدی (1389). خرد سیاسی در شاهنامه فردوسی. سیاست، 40(3): ص21-40.
ادیب برمند، عبدالعلی (1379). به پیشگاه فردوسی. تهران: شباویز.
اسپریگنز، توماس (1377). فهم نظریه‌های سیاسی. ترجمه فرهنگ رجایی. تهران: آگه.
اسلامی ندوشن، محمدعلی (1349). زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه، تحلیلی از شخصیت هفت پهلوان. تهران: ابن سینا.
اشپولر، بارتولد (1379). تاریخ ایران در نخستین قرون اسلامی. ترجمه جواد فلاطوری. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ج1.
الیاده، میرچا (1362). چشم‌اندازهای اسطوره. ترجمه جلال ستاری. تهران: توس.
اصیل، حجت‌الله (1371). آرمانشهر در اندیشه ایرانی. تهران: نشر نی.
بیهقی، ابوالفضل (1383). تاریخ بیهقی. تصحیح علی‌اکبر فیاض؛ به اهتمام محمدجعفر یاحقی. مشهد: دانشگاه فردوسی.
پرهام، باقر (1373). با نگاه فردوسی: مبانی نقد خرد سیاسی در ایران. تهران: نشر مرکز.
جوانشیر، ف.م. (1359). بحثی در محتوای سیاسی شاهنامه فردوسی. تهران: حزب توده.
حسینی، سیدرضا (1351). مکتب‌های ادبی. تهران: نیل، ج1.
حمیدیان، سعید (1383). درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی. تهران: توس.
رجایی، فرهنگ (1372). تحول اندیشه سیاسی شرق باستان. تهران: قومس.
رزمجو، حسین (1368). انسان آرمانی و کامل. تهران: امیرکبیر.
رنجبر، احمد (1363). جاذبه‌های فکری فردوسی. تهران: امیرکبیر.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1381). نامورنامه درباره فردوسی و شاهنامه. تهران: سخن.
صفا، ذبیح‌الله (1363). حماسه‌سرایی در ایران. تهران: امیرکبیر.
صفا، ذبیح‌الله (1387). حماسه‌سرایی در ایران. تهران: امیرکبیر.
کسرایی، محمدسالار (1386). اندیشه سیاسی فردوسی. علوم سیاسی، 4(7): 213-234.
لک‌زایی، نجف (1385). اصول رهیافت امنیتی پیامبر در قرآن کریم. علوم سیاسی، 9(35): ص187-202.
لک‌زایی، نجف (1393). امنیت متعالیه. سیاست متعالیه، 2(5): ص7-28.
مجلسی، محمدباقر (1362). بحار الأنوار. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج78.
مختاریان، بهار (1389). درآمدی بر ساختار اسطوره‌ای شاهنامه. تهران: آگه.
منشادی، مرتضی (1389). پیوند اسطوره و سیاست در شاهنامه: تلاش برای بازتولید هویت ملی ایرانیان. مطالعات ملی، 11(41): ص37-56.
مول، ژان (1369). دیباچه شاهنامه فردوسی. تهران: جیبی.
ناجی، محمد (1390). اندیشه سیاسی فردوسی. فرهنگ پژوهش، شماره 2: ص1-28.
هیلنز، جان (1381). شناخت اساطیر ایران. ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: چشمه.