موج پنجم تروریسم و مجموعه امنیت منطقه‌ای در خلیج فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.

2 استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

3 استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیرات موج پنجم تروریسم، بر الگوی حاکم بر مجموعه امنیتی در خاورمیانه و خلیج فارس است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که موج نوین تروریسم با عنایت به ریشه‌های تاریخی آن در قرن بیستم و متأثر از ملت‌سازی تحمیلی و بحران‌های چندگانه هویت، یکپارچگی و مشروعیت ناشی از آن و استمرار آن در کشورهایی مانند عراق و سوریه، شکل گرفته است. لذا، ریشه‌های آن را می‌توان در مسائلی از قبیل بنیان غیرمدنی و انحصار‌گرایی قومی و مذهبی، عدم توافق و اجماع‌نظر بین بازیگران قومی و مذهبی، دولت شکننده و ضعیف و ناتوان از تحقق حکمرانی خوب و برقراری امنیت و ارائه خدمات مطلوب به مردم و مداخله کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، به خصوص امریکا جستجو کرد. موج پنجم تروریسم با ویژگی‌هایی چون گسست در دولت‌های حاکم و ایجاد گروه‌های مستقل، ادعای ایجاد حکمرانی‌های نوین، تغییر در معنای توازن، خشونت‌های بدون چارچوب، گستره فعالیت بین‌المللی خشونت‌ورزانه و قابلیت احیای مجدد، سبب‌ تقویت الگوهای دوستی و دشمنی سابق، تغییر توزیع قدرت در سطح منطقه و گسست در واحدهای خودمختار منطقه و ایجاد زمینه بیشتر برای مداخله خارجی و در نتیجه تغییر الگوی حاکم بر مجموعه امنیتی، از الگوی رقابتی به الگوی دشمنی شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Fifth Wave of Terrorism and the Regional Security Complex in the Persian Gulf

نویسندگان [English]

  • Hossien Afshin 1
  • Siamak Bahrami 2
  • Hamid Reza SaeedyNejad 3
1 Ph.D., Student, Department of Political Science, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran
2 Assistant Professor, Department of Political Science, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran
3 Assistant Professor, Department of Political Science, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

This research aims to examine the impacts of the fifth wave of terrorism on the prevailing pattern of the security complex in the Middle East and the Persian Gulf. The research methodology is descriptive-analytical, and the results indicate that the novel wave of terrorism, considering its historical roots in the 20th century, influenced by imposed nation-building and multiple crises of identity, has taken shape. Thus, its roots can be traced in issues such as non-civilian foundations and ethnic and religious exclusivism, lack of consensus and agreement among national and religious actors, a disruptive and weak government incapable of achieving good governance and providing desirable services to the people, and regional and extra-regional interventions, particularly by the United States. The fifth wave of terrorism is characterized by features like fractures in ruling governments, the establishment of independent groups, claims of creating new governance, shifts in the meaning of balance, uncontrolled violence, international expansion of violent activities, and the ability to revive, strengthens previous patterns of friendship and enmity, alters the power distribution at the regional level, breaks down autonomous regional units, and creates a more significant ground for foreign intervention. Consequently, it changes the prevailing pattern of the security complex from a competitive to an adversarial model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fifth Wave of Terrorism
  • ISIS
  • National Security
  • Islamic Republic of Iran
  • Salafism
  • Middle East
  • Persian Gulf
ابراهیمی‌فر، طاهره (1381). الگوهای اعتمادسازی در منطقه خلیج فارس. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
بوزان، باری (1378). مردم، دولت‌ها و هراس. ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بوزان، باری (1390). مردم، دولت‌ها و هراس. ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بوزان، باری؛ ویور، الی (1386). مناطق و قدرت‌ها. ترجمه رحمان قهرمان‌پور. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بهرامی، سیامک (1396). برداشتی سازه‏‌انگارانه از ریشه‌های تروریسم در غرب آسیا. مطالعات راهبردی، 20(77): 6-27.
حاتمی، محمدرضا (1394). شکل‌گیری داعش در کانون پویش جهانی شدن. مطالعات روابط بین‌الملل، 8(30).
رضایی، رضا؛ موسوی، سید صدرالدین (1396). ظهور داعش و تأثیر آن بر معادلات منطقه‌ای: مطالعه موردی چالش‌ها و فرصت‌های به ‌وجود آمده برای ایران. جهان سیاست، 5(11).
صیقل، امین (1373). مفهوم امنیت در خلیج فارس از نظر ایالات متحده. ترجمه امیر سعید الهى. تهران: دفتر مطالعات سیاسى و بین‌المللى.
طباطبایی، محمدجواد؛ فتحی، سید محمد (1393). تحوّل مفهوم امنیت در ناتو پس از جنگ سرد براساس مکتب کپنهاگ. مطالعات راهبردی جهانی شدن، 5(14).
کرمی، کامران (1385). ایران، عراق جدید و نظام امنیت منطقه‌ای خلیج فارس. تهران: معاونت پژوهش‌های سیاست خارجی، مرکز تحقیقات استراتژیک.
گسترش گروه‌های تروریستی وابسته به داعش در مناطق مختلف جهان (1396). قابل دسترس در:
www.yjc.ir/fa/news/6288388
لطفیان‌، سعیده (1386). چالش‌های جدید امنیتی‌ خلیج ‌فارس‌: بررسی منافع مثلث ایران- آمریکا- شورای همکاری خلیج فارس. مطالعات خاورمیانه، 14(4): ص48-49.
لیک، دیوید ای؛ مورگان، پاتریک (1392). نظمهای منطقهای: امنیت‌سازی در جهان نوین. ترجمه سیدجلال دهقانی فیروزآبادی. تهران: انتشارات راهبردی.
میراحمدی، منصور؛ ولدبیگی، علی اکبر (1395). تروریسم و عملیات استشهادی. سیاست متعالیه، 4(12): ص119-149.
نصری، قدیر (1381). سه فرمول کلیدی برای درک منطق منازعه در خاورمیانه: دیدگاه باری بوزان. تهران: پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
نظری، علی اشرف؛ السمیری، عبدالعظیم (1393). بازخوانی هویت دولت اسلامی در عراق و شام (داعش): زمینه‌های فکری و سیاسی اجتماعی. علوم سیاسی، 17(68).
Gunaratna, R. (2002). Inside Al-Qaeda: Global Network of terror. New York: Columbia University Pres Access.
Kfir, I. (2015). Social Identity Group and Human (In) Security: The case of Islamic (ISIL). Studies in Conflict & Terrorism, 38(4): p. 233-252. https://doi.org/10.1080/1057610X.2014.997510