بررسی تطبیقی حکم حکومتی ولی‌‌فقیه با اختیارات ویژه رؤسای جمهور آمریکا و فرانسه در شرایط نامتعارف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 دکتری، حقوق عمومی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

3 دانشجوی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

10.22034/sm.2023.535799.1737

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی حکم حکومتی ولی‌‌فقیه با اختیارات ویژه رؤسای جمهور آمریکا و فرانسه در شرایط نامتعارف است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که اختیارات رؤسای جمهور آمریکا و فرانسه در شرایط نامتعارف و بروز بحران، قائم به شخص بوده و بسیار فراتر و گسترده‌‌تر از حکم حکومتی ولی‌‌فقیه است. مضافاً اینکه، عالی‌‌ترین مقام در اغلب نظام‌‌های سیاسی دنیا، از اختیارات و اقتداری فراتر از چارچوب قانون اساسی و قوانین مدون برای مدیریت جامعه در شرایط غیرمتعارف و بحرانی برخوردار است، لیکن در مقام مقایسه می‌‌توان ادعا کرد، که حکم حکومتی ولی‌‌فقیه در چارچوب قانونی و با ضوابطِ شرعیِ دقیق، مانند رعایت مصلحت، عدالت و با مشاورت مجمع تشخیص مصلحت نظام- به‌‌عنوان مجمع مشورتی- اعمال می‌‌گردد. فرایند بازنگری در قانون اساسی ایالات متحده آمریکا و جمهوری فرانسه، نشان‌‌دهنده عدم توجه به مشارکت سیاسی مردم در عرصه قدرت در آن کشورها دارد؛ زیرا، نقش آرای عمومی در تصمیمات کلان کشوری و قانون اساسی به عنوان سند میثاق ملی، نادیده گرفته می‌‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Governmental Commands of Wali-e Faqih and Special Authority of the U.S and France Presidents in Unconventional Conditions

نویسندگان [English]

  • Abdoreza Lotfi 1
  • Abdorreza Lotfi 2
  • Javad Hormozi 3
1 Assistant Professor, Department of Islamic Jurisprudence and Law, Faculty of Theology and Islamic Sciences, Tabriz University, Tabriz, Iran
2 Ph.D., Public Law, Tabriz University, Tabriz, Iran
3 Ph.D., Students, Department of Islamic Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Tabriz University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present research is to compare the governmental commands of Wali-e Faqih and special authority of the U.S and France presidents in unconventional conditions. The research method is descriptive-analytical, and the results indicate that authority of the U.S and France presidents in unconventional situations and crises relies on the individual so much more extensive and higher than the governmental command of Wali-e Faqih. Moreover, the supreme ruler in most political systems around the world has authority and power beyond the framework of the constitution and codified laws in order to manage society in unconventional and critical situations. However, in comparison, it can be claimed that the governmental command of Wali-e Faqih is executed after constitution as well as religious and accurate conditions such as observing interest, justice, and consultation with the Expediency Council as a consultative council. The review process of the U.S and Republic of France constitution shows lack of attention to people’s political participation in the realm of power in those countries because the role of public vote is neglected in major decisions and constitution as the national covenant

کلیدواژه‌ها [English]

  • Governmental Command
  • Wali-e Faqih
  • President
  • U.S
  • France
ابوالحمد، عبدالحمید (1370). مبانی سیاست. تهران: انتشارات توس.
استون، فردیناند اف. (1350). نهادهای اساسی حقوق ایالات متحده آمریکا. ترجمه سید حسین صفایی. تهران: انتشارات فرانکلین.
ایوبی، حجت‌الله (1392). دو قرن منازعه بین دولت و مجلس در فرانسه. مطالعات روابط بین‌الملل، دوره 6، شماره 21: ص108-77.
بوشهری، جعفر (1354). حقوق اساسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
بوشهری، جعفر (1376). حقوق اساسی. تهران: انتشارات گنج دانش.
جلالیان، عسگر؛ جلالیان، حصیف، حفیظ‌‌الله (1393). اختیارات و و ظایف رؤسای جمهور در آمریکا، فرانسه و افغانستان. سمینار دانشگاه پیام نور کابل.
جوادی آملی، عبدالله (1385). ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت. قم: مرکز نشر اسراء، چاپ ششم.
حبیب‌زاده، توکل؛ نیکوگفتار صفا، حمیدرضا (1387). مراجع تفسیر قانون اساسی در ایران و آمریکا. پژوهشنامه حقوق اسلامی، دوره 9، شماره 27: ص193-155.
زارعی، محمدحسین (1383). نظام قانون‌‌گذاری ایران و جایگاه مجمع تشخیص (با تأملی در ماهیت حقوقی سیاست‌‌های کلی نظام). راهبرد، دوره 12، شماره 34.
صرامی، سف‌‌الله (1380). احکام حکومتی و مصلحت. تهران: انتشارات مرکز تحقیقات استراتژیک.
طباطبایی، سید محمدحسین و همکاران (1397). بحثی درباره مرجعیت و روحانیت. تهران: انتشارات صدرا.
طحان نظیف، هادی (1388). ماهیت و جایگاه سیاست‌‌های کلی نظام در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی. دانشگاه امام صادق(ع).
عطار، سعید؛ گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (1387). مطالعه تطبیقی سیاست‌های کلی ایالات متحده آمریکا. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات حقوقی، شماره 9051.
قاضی شریعت پناهی، ابوالفضل (1372). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
قاضی شریعت پناهی، ابوالفضل (1375). بایسته‌های حقوق اساسی. تهران: نشر دادگستر.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. قم: انتشارات لاهیجی، 1384.
مدنی، سید جلال‌الدین (1375). حقوق اساسی تطبیقی. تهران: گنج دانش.
مطهری، مرتضی (1354). ختم نبوت. مشهد: انتشارات وحی.
معین، محمد؛ شهیدی، سید جعفر (1345). لغتنامه دهخدا. تهران: موسسه لغتنامه دهخدا، ج15.
Bellamy, C. (1988). Item Veto: Shield against Deficits or Weapon of Presidential Power. Valparaiso University Law Review, Vol.22, No.3: p. 557-591.
Lele, G.A. (2010). Civil Liberty Comparative Study Between the United States and France. Theses and Dissertations. Golden Gate University School of Law GGU Law Digital Commons.
Spitzer, R.J. (2012). Growing Executive Power: The Strange Case of the Protective Return Pocket Veto. Presidential Studies Quarterly, Vol.42, No.3: p.637-655.