تفسیر اندیشه شناختی سیاسی منازعه ایران و آمریکا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 استاد، گروه علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

10.22034/sm.2023.537947.1744

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی ریشه‌های اندیشه شناختی ‏سیاسی منازعه ایران و آمریکا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است. در این راستا، تاثیر عواملی مانند ‏باورهای سیاسی متضاد، ذهنیت سیاسی متفاوت و فرهنگ سیاسی نخبگان در شکل‌گیری منازعه، در قالب ‏اندیشه‌ای واکاوی شده است. سوال اصلی پژوهش این است که ماهیت اندیشه ‏شناختی سیاسی منازعه جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در چیست؟ پژوهش بر این فرضیه استوار است که از سوی ایرانیان، شیطان پنداری و استکبارورزی، ذهنیت منفی تاریخی ناشی از اقدامات ‏خصمانه و از سوی ایالات متحده امریکا، از دست دادن منافع، متحدان، هویت نظام سیاسی، مشکل‌شناسی و ‏دلیل‌شناسی منازعه را تشکیل می‌دهد‎.‎‏ چارچوب نظری بحث، براساس نظریه توماس اسپریگنز طراحی شده ‏است و روش بکار گرفته شده در تبیین موضوع، تفسیرگرایی است. خوانش بنیادهای متفاوت اندیشه شناختی ‏سیاسی ایران و آمریکا، تبیین منازعه از منظر ایران با واکاوی اندیشه سیاسی امام خمینی و آیت‌الله خامنه‌ای و واکاوی منازعه ایران و آمریکا از منظر ‏آمریکا، با خوانش اصول اندیشه‌ای و رفتار مبتنی بر آن اصول از جانب دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه نسبت ‏به ایران و همچنین دولت‌هایی که در آمریکا قدرت را به دست گرفته‌اند، از جمله مباحث اصلی مورد بحث در این پژوهش هستند. نتایج نشان داد که ‏تمایزات مفهومی، ساختاری و اندیشه شناختی سیاسی، از ایران و آمریکا دو ساختار سیاسی، با ذهنیت متفاوت ‏ساخته، که راه‌حل عبور از الگوی منازعه، تفسیر افق‌های شناختی دو کشور است.‏

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Political Ideological Interpretation of the Iran-U.S. Conflict

نویسندگان [English]

  • Akbar Khajeh 1
  • Ebrahim Barzegar 2
1 Ph.D., Student, Department of Political Science, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
2 Professor, Department of Political Science, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The aim of the present research is to investigate the root of cognitive-political ideology of conflict between Iran and the U.S after the victory of the Islamic revolution. In this regard, the impact of some factors such as opposite political beliefs, different political mentality, and political culture of the elites on the formation of the conflict was investigated within the framework of an ideology. The main research question is, what is the nature of political-cognitive ideology of conflict between the Islamic Republic of Iran and the United States of America? The research is based on the hypothesis that on the part of Iranians, Satanism and arrogance are the historical negative mentality caused by hostile measures, and on the part of the United States, it is the loss of interests, allies, identity of the political system, problematology and etiology of the conflict.  The theoretical framework of the discussion is based on the theory of Thomas Spriggans and the applied method is interpretivism.  Analyzing the different foundational cognitive-political ideologies of Iran and the United States, explaining the conflict from Iran's perspective by analyzing the political ideologies of Imam Khomeini and Ayatollah Khamenei, and exploring the Iran-US conflict from the perspective of the United States, by analyzing the ideological principles and behavior based on the principles on the part of the two parties Democrats and Republicans in relation to Iran, as well as the administrations that have held power in the United States, are among the main issues of discussion in the research. The results indicated that conceptual, structural, and cognitive-political distinctions have made Iran and the U.S into two political structures with different mentality, and the solution to overcome the conflict pattern is to interpret the cognitive horizons of the two countries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • U.S
  • Theory
  • Spragens
  • Foreign Relations
  • Political Relations
  • Foreign Policy
آزادی، فرزاد (1398). ایران و آمریکا: مؤلفه‌های قدرت جمهوری اسلامی ایران در فرایند تقابل با ایالات متحده آمریکا. بی‌جا: آریا دانش.
آقامهدوی، اصغر (1391). قدرت سیاسی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
آکسفورد، باری (1383). نظام جهانی: اقتصاد، سیاست و فرهنگ. ترجمه حمیرا مشیرزاده. تهران: مرکز چاپ و ‏نشر وزارت امورخارجه.
اسپریگنز، توماس (1377). فهم نظریه‌های سیاسی. ترجمه فرهنگ رجایی. تهران: نشر آگه.
اشرف، احمد (1393). نقد و نظری در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: انتشارات گستر.
برزگر، ابراهیم (1389). ساختار فهم اندیشه سیاسی اسلام. دانش سیاسی، 6(2).
برن، ژاک (1383). سقراط. ترجمه سید ابوالقاسم پورحسینی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
بهاری اودلو، بهنام؛ بخشی شیخ احمد، مهدی (1392). بررسی اندیشه سیاسی امام خمینی. مطالعات انقلاب اسلامی، 12(43).
بوزان، بری (1389). ایالات متحده و قدرت‌های بزرگ. ترجمه عبدالمجید حیدری. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بیات، جلیل و همکاران (1400). تبیین ماهیت تصویر افکار عمومی آمریکا از ایران بر مبنای نظریه تصویر در روابط بین‌الملل. مجلس و راهبرد، 28(15).
تاثیر نگرش و باورهای دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه بر سیاست خارجی آمریکا (19/11/1394). قابل دسترس در:
https://www.iribnews.ir/004IcV
تاثیر نگرش و باورهای دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه بر سیاست خارجی آمریکا (19/11/1394). خبرگزاری صدا و سیما. قابل دسترس در:                                                 https://www.iribnews.ir/fa/news/1024891/
جرجیس، فواز (1382). آمریکا و اسلام سیاسی. ترجمه محمدکمال سروریان. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
جعفرزاده بهابادی، حسین؛ خلیلی، محسن (1393). بازتاب سمت‌گیری سیاست خارجی در گفتارها و نوشتارهای آیت‌الله خامنه‌ای. سیاست خارجی، 28(1).
جعفری، موحد (1394). رابطه ایران و آمریکا: امکان یا امتناع. سیاست خارجی، 29(3).
حقیقت، سید صادق (1387). روش‌شناسی علوم سیاسی. قم: سازمان انتشارات دانشگاه مفید.
خامنه‌ای، سید علی (08/07/1392). شرح حدیث اخلاق. قابل دسترس در:
                                                                               https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=45918
خامنه‌ای، سید علی (12/8/1389). سخنرانی در جمع دانشجویان استان قم. قابل دسترس در:
                                                                         https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=24378
خامنه‌ای، سید علی (14/3/1398). بیانات در سالگرد ارتحال امام خمینی. قابل دسترس در:
                                                                               https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=42758
خامنه‌ای، سید علی (22/11/1397). بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی. قابل دسترس در:
                                                                            https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=41673
خامنه‌ای، سید علی (22/2/1388‏). بیانات در جمع مردم کردستان. قابل دسترس در:
                                                                                 https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=6642
خامنه‌ای، سید علی (26/6/1396). بیانات در مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه علوم انتظامی. قابل دسترس در:
                                                                               https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=37687
خامنه‌ای، سید علی (2824/11/1400). بیانات در ارتباط تصویری با مردم آذربایجان شرقی. قابل دسترس در:
                                                                               https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=49633
خامنه‌ای، سید علی (6/9/1393). بیانات در دیدار اعضای مجمع عالی بسیج مستضعفین. قابل دسترس در:
                                                                               https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=28344
خداوردی، حسن (1388). روابط ایران و آمریکا از پیروزی انقلاب اسلامی تا تسخیر لانه جاسوسی. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
خسروی، علیرضا (1397). رابطه متقابل هویت سیاسی جمهوری اسلامی ایران و آمریکای دشمن. مطالعات راهبردی، 21(80).
خمینی، سید روح‌الله (1389). صحیفه امام. تهران: موسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی، ج 8، 21، 10، 12.
خمینی، سید روح‌الله (1368). صحیفه امام. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج1.
خمینی، سید روح‌الله (1378). کشف الاسرار. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
دهشیری، محمدرضا (1385). جایگاه قدرت نرم در انقلاب اسلامی. حضور، شماره57.
دوست محمدی، احمد؛ رجبی، محمد (1390). ایالات متحده در میدان مغناطیس صهیونیسم مسیحی. سیاست، شماره 3.
رحمانی، محمد (1382). قاعده نفی سبیل از منظر فریقین. طلوع، شماره 6.
رحمتی، رضا (16/01/1395). چرا آمریکا به دنبال تغییر رژیم در ایران است؟ قابل دسترس در:
                                                                                    https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=32755
رضایی جعفری، محسن؛ علی حسینی، علی؛ آقاحسینی، علیرضا؛ دهشیری، محمدرضا (1397). هرمنوتیک رهایی بخش؛ راه برون‌رفت از منازعات ایران و غرب در عصر جهانی شدن. مطالعات راهبردی، 21(80).
زکریا، فرید (1385). آینده آزادی. ترجمه امیرحسین نوروزی. تهران: انتشارات طرح نو.
سریع‌القلم، محمود (1381). سیاست خارجی جمهوری اسلامی، نقد نظری و طرح ائتلاف. مجلس و پژوهش، شماره 35.
شجاعی‌زند، علیرضا (1394). رویارویی اسلام و لیبرالیسم در روی آوردن به دموکراسی. راهبرد، 24(75).
صلاحی، سهراب (1399). ایران و آمریکا در چهل سال 1357-1397. قم: بوستان کتاب.
طارمی، کامران (1382). تحلیلی بر نقش موشک‌های بالستیک در دکترین دفاعی ایران. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 59.
عارفی، محمداکرم (1378). راهکارهای وحدت سیاسی جهان اسلام در اندیشه امام خمینی. معرفت، شماره 31.
عباسی‌تبار قوی، رحمت؛ هاشمی میارکلایی، سید محمد (1397). مختصات نظم موجود و مطلوب جهانی از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای. مطالعات انقلاب اسلامی، 11(52).
علوی‌پور، محسن (1397). از فهم تا تبیین اندیشه سیاسی. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 22(43).
علی‌مرادی، امان‌الله؛ گروهی، زهرا (1393). مبانی فقهی اندیشه سیاسی آیت‌الله العظمی امام خامنه‌ای در خصوص رابطه با آمریکا. بصیرت و تربیت اسلامی، 19(29).
عمید زنجانی، عباسعلی (1384). مبانی اندیشه سیاسی اسلام. تهران: موسسه فرهنگی اندیشه.
عیوضی، رحیم؛ صیفوری، فرزانه (1389). سلاح هسته‌ای و استراتژی آمریکا از منظر روزنامه واشنگتن پست در دوران خاتمی. روابط بین‌الملل، شماره12.
فروزان، علی و همکاران (1398). کنش‌گری تدافعی جمهوری اسلامی ایران در قبال هژمونیسم نومحافظه‌کاران ایالات متحده. مطالعات روابط بین‌الملل، 12(48).
قزوینیان، جان (1400). ایران و آمریکا، تاریخ یک رابطه. ترجمه محسن عسکری جهقی. بی‌جا: نشر نیماژ.
کریمی فیروزجائی، علی؛ حبیبی، سمیرا (1397). تحلیل گفتمان دیدگاه‌های رهبران ایران و آمریکا درباره برجام. جستارهای سیاسی معاصر، شماره 9.
کریمی، علی (1383). تأملی معرفت‌شناسانه در مسئله امنیت ملی از نگاه امام خمینی. مطالعات راهبردی، 7(4).
کمالی، مسعود (1381). جامعه مدنی، دولت و نوسازی در ایران معاصر. ترجمه کمال پولادی. تهران: انتشارات رسانه.
گل‌محمدی، احمد (1392). چیستی، تحول و چشم‌انداز دولت. تهران: نشر نی.
گوهری مقدم، ابوذر؛ کیانی مجاهد، حامد (1397). نفوذ گفتمانی ایالات متحده در جمهوری اسلامی بر مبنای اندیشه‌های مقام معظم رهبری. پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 7(34).
مجیدی، حسن؛ امیدی، مهدی (1397). بررسی تطبیقی الگوی عدالت از منظر شهید مطهری و مایکل والزر. دانش سیاسی، 14(2).
منوچهری، عباس (1387). رهیافت و روش در علوم سیاسی. تهران: انتشارات سمت.
موسویان، سید حسین (1400). ایران و ایالات متحده. تهران: کتاب پارسه.
میرحسینی، سید محسن و همکاران (1397). مؤلفه‌های اندیشه‌های دفاعی آیت‌الله خامنه‌ای. سیاست و روابط بین‌الملل، 2(2).
میلگرام، استانلی (1381). اطاعت از اتوریته. ترجمه مهران پاینده عباس خداقلی. تهران: نشر اختران.
نائینی، محمدحسین (1382). تنبیه الامه و تنزیل المله. ترجمه سید جواد ورعی. قم: بوستان کتاب.
وایل، ام. جی. سی. (1384). سیاست و حکومت در آمریکا. ترجمه قربانعلی گنجی. تهران: نشر قومس.
وثوقی، سعید؛ محمدی، مصطفی (1391). قدرت نرم؛ ابزار فرهنگی ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه و جنگ نرم با جمهوری اسلامی ایران. مهندسی فرهنگی، 7(69).
ودادی، ثریا؛ رسولی، محمدرضا (1398). تحلیل محتوای دیدگاه مقام معظم رهبری پیرامون ارتباط با آمریکا. مطالعات جامعه‌شناسی، دوره 12، شماره 48.
Rashid Khan )2003(. Islam muslims and American. Algora publishing.