واکاوی اندیشه و عملکرد سیاسی میرزا خلیل کمره‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران؛ و عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران.

2 دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران

10.22034/sm.2023.533624.1725

چکیده

پژوهش حاضر با بهره‌گیری از الگوی چهار مرحله‌ای اسپریگنز، دیدگاه میرزا خلیل کمره‌ای درباره بحران اصلی جامعه اسلامی- ایران معاصر، دلایل انحطاط آن، جامعه مطلوب و راهکار تحقق آن را مورد بررسی قرار داده است. بر‌اساس یافته‌های پژوهش، مهم‌ترین بحران‌های جامعه اسلامی، جنگ و رادیکالیسم افراطی است. ریشه اصلی این بحران‌ها در سلفی‌گری و غرب‌گرایی است که منجر به دولت‌های مستبد شده است. جایگزین میرزا خلیل کمره‌ای برای این وضعیت، حکومت شورایی مبتنی بر دو عنصر شهروندی فعال و اقدام عملی دین شرعی در جامعه اسلامی است. در نهایت، راه رسیدن به چنین جامعه‌ای هم دوسویه است، نقد همزمان فرهنگ غربی (استعمار) و رسیدن به وحدت اسلامی (ولایت فقیه) به عنوان اقدام عملی. مهم‌ترین نقد بر اندیشه کمره‌ای را می‌توان مغشوش بودن جامعه مطلوب وی و عدم تناسب آن با ریشه‌شناسی و راه‌حل وی دانست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Political Ideology and practice of Mirzā Khalil Kamarah’

نویسندگان [English]

  • Yousef Khan Mohammadi 1
  • Mohammad Javad Mostafavi Montazeri 2
1 Associate Professor, Political Science Department, Shahid Beheshti University, Tehran; A member of the political studies association of the domain, Qom, Iran
2 Ph.D., Student of Political Thought, Takestan Branch, Islamic Azad University, Takestan, Iran
چکیده [English]

The present study has analyzed the idea of Mirzā Khalil Kamarah’i about the main crises in the contemporary Iranian-Islamic community, the causes of its decline, the desired society, and strategies for its realization using the four-stage model of Thomas Spriggans. Based on the research results, the most significant crisis in the Islamic community is related to war and radicalism. The main root of these crisis is Salafism and Westernism, which has led to authoritarian governments. As an alternative to the current situation, Mirzā Khalil Kamarah’i suggests a council government based on two elements of active citizenship and the practical implementation of Sharia liability in Islamic society. Finally, the way to reach such a community is two-sided, simultaneously criticizing the western culture (colonialism) and reaching Islamic unity (Wilāyat-e Faqih) as a practical measure. The most important criticism of Kamarah'i's idea can be considered as the confusion of his desired society and its incompatibility with his etymology and solution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Ideology
  • Mirzā Khalil Kamarah’i
  • Radicalism
  • Islamic Unity
  • Council Government
  • Thomas Spriggans’ Methodology
قرآن کریم.
اسپریگنز، توماس (1392). فهم نظریه‌های سیاسی. تهران: انتشارات آگه، چاپ هفتم.
برزگر، ابراهیم؛ تبار فیروزجاه، حبیب‌اله عباس (1385). اندیشه سیاسی فارابی و روش جستاری اسپریگنز. حقوق عمومی سیاست، شماره 21: ص59-73.
بیگلری، احمد (1398). نشانه‌های حقوق شهروندی در اندیشه امام خمینی. سیاست متعالیه، شماره 25: ص65-86.
جعفریان، رسول (1385). جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران (از روی کار آمدن محمدرضا شاه تا پیروزی انقلاب اسلامی). قم: علم.
خمینی، سید روح‌الله (1394). ولایت فقیه؛ حکومت اسلامی. تهران: انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
صداقت ثمرحسینی، کامیار (1395). در احوال و اندیشه‌های آیت‌الله علامه حاج میرزا خلیل کمره‌ای. تهران: انتشارات فرهنگ مشرق زمین.
فیرحی، داود (1393). فقه و سیاست در اسلام: تحول حکومت‌داری و فقه حکومت اسلامی. تهران: نشر نی، ج2.
قادری، حاتم (1395). اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران. تهران: سمت، چاپ پانزدهم.
کمره‌ای، میرزا خلیل (1351). فتاوی صحابی کبیر سلمان فارسی رضی‌الله عنه و رهبری او در جهان (در دوره رهبری در اصول و فروع آیین اسلام). تهران: چاپخانه اسلامیه.
کمره‌ای، میرزا خلیل (1357 الف). زندگانی امام عظیم حسین بن علی(ع). تهران: کتابفروشی اسلامیه.
کمره‌ای، میرزا خلیل (1357 ب). سروش مقدس وادی ایمن مکه و مدینه (قبله اسلام، کعبه یا مسجد الحرام). تهران: چاپخانه حیدری، ج2.
کمره‌ای، میرزا خلیل (1390). دایرة‌المعارف نهج‌البلاغه (آفرینش آسمان و جهان در نهج‌البلاغه). تهران: انتشارات بنیاد نهج‌البلاغه، چاپ دوم.
کمره‌ای، میرزا خلیل (1393الف). ملاقات دو قطب فقاهت پیرامون وحدت اسلامی و هدف مشترک. تهران: امین عام.
کمره‌ای، میرزا خلیل (1393ب). ملکه اسلام (شرح خطبه حضرت زهرا(س) در جمع زنان مدینه). قم: انتشارات دارالعرفان، چاپ دوم.
کمره‌ای، میرزا خلیل (1394). کلید امن جهان در پرتو پیام رسول خدا. تهران: انتشارات فرهنگ مشرق زمین.
نصرتی، بهاره؛ آذین، احمد؛ گلشنی، علیرضا (1398). بررسی اندیشه سیاسی سید قطب بر مبنای روش‌شناسی توماس اسپریگنز. سیاست متعالیه، شماره25: ص46-64.