جایگاه منافع ملی در سیاست خارجی از منظر قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران.

2 کارشناسی ارشد، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر واکاوی و تحلیل نظریه‌ها و مکاتب مرتبط با «منافع ملی» با رویکرد قرآنی بود. در این راستا و با روش توصیفی-تحلیلی، منافع ملی از منظر رئالیست‌ها (واقع‌گرایان) و ایده‌آلیست‌ها (آرمان‌گرایان) و از منظر اسلام مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، اسلام منافع مادی را رد نمی‌کند، بلکه تلاش برای بدست آوردن آن را به عنوان یک امر عقلایی به رسمیت می‌شناسد. آنچه از نظر قرآن مردود است، منحصر دانستن منفعت در منافع مادی و تأمین آن از هر طریق ممکن است. قرآن، به ملیّت و قومیتی که امروز میان مردم مصطلح است، اصالت نمی‌دهد و هرگونه امتیازطلبی و برتری‌جویی بر پایه آن را مردود می‌داند. با این همه، وجود ملت‌ها به معنای اقوام مختلف را نه تنها به عنوان واقعیتی غیرقابل انکار می‌پذیرد، بلکه تمایز مردمان را بر پایه ملیت و قبیله برای شناسایی آنان لازم می‌داند. در نظر گرفتن منافع ملی در سیاست خارجی یک کشور و در تعامل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی وغیره با دیگر کشورها، از نظر قرآن اشکالی ندارد. توجه به منافع ملی یک کشور به معنی تجاوز به منافع دیگران و نادیده گرفتن حقوق آنان نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Place of the National Interest in the Foreign Policy from Qur’anic Perspective

نویسندگان [English]

  • Muhammd Ibrahim Roushanzamir 1
  • Ali Rayhani Asadabad 2
1 Assistant Professor, Department of Quran and Hadith, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran.
2 M.A, Department of Quranic and Hadith Sciences, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The objective of the current study is to analyze theories in the field of “national interest” by the Qur’anic approach. In this regard and using descriptive analysis, the national interest from the perspective of realism, idealism, and Islam was explored. The results indicated that Islam does not reject worldly interests, but rather it logically acknowledges the efforts to achieve them. However, what is refused in the Qur’an is to limit the interests to be exclusively materialistic or permissible through any means. The Qur’an does not give credit to the current classification of nationality and ethnicity among people and refutes any superiority or priority in that term. Yet it not only recognizes nations and various ethnic groups as an undeniable reality but also deems this distinction among people in terms of nationality and ethnicity as necessary for their identification. Paying attention to the national interests in the foreign policy of a country and its political, economic, and cultural relations with other countries is not erroneous from the view of the Qur’an. However, the national interest of a country does not denote violation against others’ interests or refusing their rights.

کلیدواژه‌ها [English]

  • National Interest
  • Foreign Policy
  • Idealism
  • Realism
  • Qur’an
  • Foreign Affairs
  • Nationality
  1. قرآن کریم.

    1. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی (1382). تحف العقول عن آل الرسول. ترجمه احمد جنتی. تهران: موسسه امیرکبیر.
    2. آقابخشی، علی؛ افشاری‎راد، مینو (1376). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران، چاپ سوم.
    3. خمینی، سید روح‌الله (1378). صحیفه نور. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج10.
    4. امامی، محمد (1385). ارزش کار و نفی اصالت سود در آموزه‌های قرآنی. در: مجموعه مقالات قرآن و اقتصاد. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
    5. پیری، حیدر (1392). منافع ملی حیاتی و حقوق بین‌الملل. تهران: مجد.
    6. جوادی آملی، عبدالله (1390). تسنیم. قم: مرکز نشر اسراء، ج17.
    7. راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن‏. بیروت؛ دمشق: دار القلم؛ الدارالشامیة.
    8. ستوده آرانی، محمد (1394). روابط بین‌الملل متعالیه. سیاست متعالیه، سال سوم، شماره یازدهم: ص 89.
    9. سریع القلم، محمود (1378). سیاست خارجی جمهوری اسلامی؛ بازبینی نظری و پارادایم ائتلاف. تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.

    10. شجاعی، هادی (1392). نقد و بررسی ایده منافع ملی در ساحت اندیشه سیاسی اسلام. علوم سیاسی، شماره62: ص157.

    11. طباطبایی، محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج4، 18، چاپ پنجم.

    12. کاظمی، علی اصغر (1376). آرمان‌گرایی و واقع‌گرایی در سیاست خارجی. سیاست خارجی، شماره4: ص989.

    13. کلینى، محمدبن یعقوب (1407ق). الکافی. محقق و مصحح على‌اکبر غفارى و محمد آخوندى. تهران: دار الکتب الإسلامیة، ج1-2، چاپ چهارم.

    14. دویچ، کارل و همکاران (1375). نظریه‌های روابط بین‌الملل. ترجمه وحید بزرگی. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی، ج1.

    15. مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج71، چاپ دوم.

    16. مصباح یزدی، محمدتقی (1372). جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن. قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

    17. مصباح یزدی، محمدتقی (1375). اختیارات ولی فقیه در خارج از مرزهای حکومت اسلامی. حکومت اسلامی، شماره 1: ص 81.

    18. مطهری، مرتضی (1387). آشنایی با قرآن. تهران: صدرا، چاپ یازدهم.

    19. مفید، محمد بن محمد (1413ق). الإختصاص‏. محقق و مصحح على اکبر غفارى و محمود محرمى زرندى. قم: ‏الموتمر العالمى لالفیة الشیخ المفید.

    20. مورگنتا، هانس. جی (۱۳۷۹). سیاست میان ملت‌ها. ترجمه حمیرا مشیرزاده. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، چاپ دوم.

    21. نقیب‌زاده، احمد (1373). نظریه‌های کلان در روابط بین‌الملل. تهران: انتشارات قومس.

    22. هالستی، کی جی (1373). مبانی تحلیل سیاست بین‌الملل. ترجمه بهرام مستقیم و مسعود طارمی سری. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه.