بررسی اشکال مبنایی موجود در ادله عقلی بر نظریه ولایت فقیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه معارف، دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی بنیادهای هستی‌شناسانه تئوری سیاسی ولایت فقیه و تبیین شبکه معرفتی موجود میان اجزای اندیشه شیعیان است. نتایج پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی انجام شد، حاکی از آن است که بدون توجه به جایگاه انسان و دنیا در عالم، وجود عوالم دیگر و لزوم تکامل انسان در نظام آفرینش، دلایل ولایت فقیه در اثبات ضرورت کامل و کافی نخواهند بود. این جهان‌بینی در ادله مستقل عقلی به صراحت و در ادله عقلی و نقلی به اشاره و گاه صراحت ذکر شده است. همین جهان‌بینی باعث شده است مبانی تئوری ولایت فقیه در کتب فلسفه و حکمت نیز تبیین شود. اگرچه مسئله ولایت فقیه مثل بسیاری مسایل دیگر می‌تواند از دو زاویه مورد بررسی قرار گیرد، به طوری که از یک جهت فقهی و از جهت دیگر کلامی باشد، اما وجهه کلامی آن قوی‌تر است، به طوری که می‌توان آن را مسئله‌ای کاملا اعتقادی تلقی کرد که به جهان‌بینی فرد ناظر و دارای مویدات فقهی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Investigation of Fundamental Rational Arguments in the Theory of Wilayat al-Faqih

نویسنده [English]

  • Fahime Shariati
Assistant Professor, Department of Faculty of Theology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The objective of the present study is to survey ontological fundaments of the political theory of Wilayat al-Faqih (guardianship of the Islamic jurist) and to determine the epistemological networks existing in Shi’ite ideology. The results of the research conducted by descriptive analysis indicate that the arguments for the necessity of Wilayat al-Faqih would not be comprehensive and sufficient unless we consider the place of human being in this world, the existence of other worlds, and also the necessity of human perfection through the system of creation. This ideology is explained in this article by explicitly rational as well as implicitly-explicitly traditional-rational arguments. The above ideology has led to the determination of the theoretical fundaments of Wilayat al-Faqih in philosophical and wisdom books. Although the issue of Wilayat al-Faqih like many other issues can be studied from Fiqhi (juristic) and Kalami (philosophical) aspect, its philosophical aspect is more dominant so that it can be regarded as a totally theological issue related to one’s ideology and juristic beliefs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wilayat al-Faqih (Guardianship of the Islamic Jurist)
  • Rational Argument
  • Traditional Argument
  • Islamic Jurists
  • Imam Khumaini
  1. قرآن کریم.

    1. ابن سینا، محمدبن عبدالله (1404ق). الشفا (المنطق). قم: مکتبه آیت‌الله مرعشی.
    2. آل بحرالعلوم، محمد (1403ق). بلغه الفقیه. تهران: منشورات مکتبه الصادق، ج3.
    3. بهشتی، محمدصادق (1392). امامت و ولایت در حکمت سینوی. اندیشه نوین دینی، شماره34: ص 69 – 78.
    4. پازوکی کربلایی، علی اکبر (1383). اندیشه‌های سیاسی شیعه در عصر غیبت. تهران: دفتر نشر معارف.
    5. جوادی آملی، عبدالله (1367). ولایت فقیه: رهبری در اسلام. بی‌جا: نشر فرهنگی رجاء.
    6. جوادی آملی، عبدالله (1368). پیرامون وحی و رهبری. قم: الزهراء.
    7. حلی، حسن بن یوسف (1407ق). کشف المراد. تصحیح حسن حسن‌زاده آملی. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    8. خمینی، سید روح‌الله (1421ق). کتاب البیع. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج2.
    9. راغب اصفهانی، حسن بن محمد (1412ق). مفردات الفاظ القرآن. دمشق: دارالقلم، ج1.

    10. شکوری، ابوالفضل (1384). فلسفه سیاسی ابن سینا و تأثیر آن بر ادوار بعدی. قم: عقل سرخ.

    11. صدرالمتألهین، محمدبن ابراهیم (1360). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. تصحیح جلال الدین آشتیانی. مشهد: المرکز الجامعی للنشر.

    12. صدرالمتالهین، محمدبن ابراهیم (1364). مظاهر الالهیه. ترجمه و تعلیق حمید طیبیان. تهران: امیرکبیر.

    13. طاهری، حبیب‌الله (1368). پیرامون ولایت فقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.

    14. علامه حلی، حسن بن یوسف (1374). باب حادی عشر. ترجمه میرزا محمدعلی حسینی تهرانی. بی‌جا: دفتر نشر معارف اسلامی.

    15. فراهیدی، خلیل بن احمد (1405ق). العین. قم: دارالهجره، ج3.

    16. کواکبیان، مصطفی (1378). مبانی مشروعیت در نظام ولایت فقیه. تهران: مؤسسه چاپ و نشر عروج.

    17. مصباح یزدی، محمدتقی (1377). حکومت و مشروعیت. کتاب نقد، شماره 7: ص42-77.

    18. مصباح یزدی، محمدتقی (1378). نگاهی گذرا به نظریة ولایت فقیه. به قلم محمدمهدی نادری قمی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

    19. وفایی‌فرد، فرهاد؛ میراحمدی، منصور (1397). تحلیلی بر ماهیت نظریه ولایت فقیه. سیاست متعالیه، سال 6 شماره 20: ص81-98.