گفتمان عرفان و فلسفه‌ی متعالیه الگویی برای گفت‌وگوهای ایران و جهان عرب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران.

چکیده

مدعای اصلی مقاله‌ی حاضر، تأکید بر "گفتمان فلسفی صدرایی بهمثابه الگوی گفتمان همگرا"به‌ویژه برای گفت‌وگوهای میان ایران و جهان عرب است. از آن‌جایی‌که این گفت‌وگوها در جغرافیای مسلمین شکل می‌گیرند، به‌طور طبیعی باید در چارچوب گفتمان‌های اسلامی (همانند گفتمان‌ها فقهی یا کلامی و ...) دنبال شوند. مسأله این‌جاست که بسیاری از این گفتمان‌ها، واجد جنبه‌های واگرایی‌ای هستند که ناکارآمدی آن‌ها در طول تاریخ آزموده شده‌اند. این پژوهش می‌کوشد تا با تأکید بر عامل "هم‌گرایی پایدار"، گفتمان فلسفی با تأکید بر مکتب فلسفه‌ی متعالیه را به‌مثابه الگوی گفتمانی برای گفت‌وگوی ایران و جهان عرب معرفی کند. این مکتب به‌دلیل متأثربودن از عرفان و بهره‌مندی از ادبیات خاصی که در حوزه‌های هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، انسان‌شناسی و فرجام‌شناسی دارد، واجد ظرفیت‌های گفتمانی ویژه‌ای شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Discourse of Sufism and Transcendent Philosophy, a Model for Iran-Arab Dialogue

نویسنده [English]

  • bahram dalir
Assistant Professor, Research Institute of Islamic Culture and Thought, Qom, Iran.
چکیده [English]

The fundamental claim of the present paper is to emphasize “Sadrian philosophical discourse as a model of convergent discourse model”, in particular for the dialogues between Iran and the Arab world. Since these conversations are formed in the geography of Muslims, they must be naturally followed within the framework of Islamic discourses (such as jurisprudential or verbal discourses, etc.). The problem is that many of these discourses contain divergence aspects whose inefficiency has been proven throughout history. Through emphasizing the “enduring convergence” factor, this study tries to introduce the philosophical discourse by emphasizing the school of transcendent philosophy as a model of discourse for Iran and the Arab world. This school has special disciplinary capacities due to its impact on mysticism and the benefit of certain literature in the fields of ontology, epistemology, anthropology as well as apology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conversation
  • Theology
  • Jurisprudence
  • Sufism
  • Transcendent Philosophy
  • Mulla Sadra
  1. آشتیانی، جلال‌‌الدین (1380). شرح حال و آرای فلسفی ملاصدرا. قم: بوستان کتاب.
  2. انوری، حسن (۱۳۸۱). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: بی‌‌نا.
  3. برنجکار، رضا (1382). آشنایی با علوم اسلامی: کلام، فلسفه، عرفان. تهران: سمت و مؤسسه فرهنگی طه.
  4. توین‌‌بی، آرنولد (1378). تاریخ تمدن تحلیلی از تاریخ جهان از آغاز تا عصر حاضر. ترجمه یعقوب آژند. تهران: انتشارات مولی.
  5. ثبوت، اکبر (1389). پیام فیلسوف؛ گزیده‌‌هایی از آثار صدرای شیرازی و شارحانش. تهران: نشر علم.
  6. جناتی، محمد‌‌ابراهیم (1388). مصادر اجتهاد از منظر فقیهان. تهران: امیرکبیر.
  7. جوادی‌‌آملی عبدالله (1375). رحیق مختوم؛ شرح حکمت متعالیه. قم: مرکز اسراء.
  8. دلیر، بهرام (1396). الگوی نظام سیاسی در حکمت متعالیه. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  9. ربانی گلپایگانی، علی (1389). فرق و مذاهب کلامی. قم: مرکز بین‌‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص).

10. صدرالمتألهین شیرازی (1387). شواهد الربوبیه. ترجمه علی بابایی. تهران: انتشارات مولی.

11. ـــــــــــــــــــ (1384). شرح الاصول الکافی؛ باب‌‌العقل و الجهل. (ج1). تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.

12. ـــــــــــــــــــ (1383). الحکمة المتعالیة فی‌‌الاسفار الاربعة. تهران: بنیاد اسلامی صدرا.

13. علم‌‌الهدی، جمیله (1384). مبانی تربیت اسلامی و برنامه‌‌ریزی درسی براساس فلسفه ملاصدرا. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).

14. کلینی، محمدبن‌‌یعقوب (1407ق). اصول الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه.

15. لک‌‌زایی، شریف (1395). فلسفه‌‌ی سیاسی صدرالمتألهین. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

16. لک‌‌زایی، نجف (1381). اندیشه‌‌ی سیاسی صدرالمتألهین. قم: مؤسسه بوستان کتاب.

17. مطهری، مرتضی (1375). مجموعه‌‌ی آثار؛ بخش اصول عقاید. (ج3). تهران: صدرا.

18. ــــــــــــــ (1364). گفتارهای معنوی. تهران: انتشارات صدرا.

19. معین، محمد (۱۳۸۴). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.

20. ولایتی، علی‌‌اکبر (۱۳۹۰). پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران. تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.