در بحث چرایی پیدایش انقلاب اسلامی ایران و فروپاشی رژیم پهلوی، پژوهشهای بسیاری براساس دیدگاهها و چارچوبهای نظری گوناگون صورت گرفته است. در این مقاله «رابطه‌ی بین کارویژه‌ی حفظ الگو، مدرسه و فروپاشی رژیم پهلوی» بر اساس نظریه‌ی کارکردگرا-ساختاری تالکوت پارسونز مورد بررسی قرار خواهد گرفت. محقق با بیان سه الگوی: مذهبگرایی، ایرانگرایی و غربگرایی عصر پهلوی و با تحلیل محتوای کتابهای فارسی اول تا پنجم ابتدایی دوره‌ی پهلوی دوم و شعارها و دیوارنوشتههای انقلاب اسلامی، میزان سمتگیری رژیم پهلوی و مردم انقلابی را نسبت به سه الگوی یادشده تجزیه و تحلیل کرده و به این جمعبندی رسیده است که رژیم در حفظ الگو از طریق جامعه‌پذیری سیاسی با استفاده از عامل مدرسه و ابزار کتاب درسی، موفق نبوده است؛ در نتیجه، با ایجاد عدم تعادل و بروز تعارضهای ارزشی بین نظام حاکم و مردم، انقلاب اسلامی ایران به وقوع پیوست و رژیم فرو پاشید.
)