نوشتار حاضر با مطالعه‌ی تاریخی و با رویکرد سیاسی، مشکلات و انحرافات جامعه‌ی اسلامی عصر امام باقر و امام صادق(ع) را بررسی کرده و بر اساس الگوی روشی SWOT جامعه‌ی شیعی را از بعد داخلی (به‌لحاظ قوت‌ها و ضعف‌ها) و خارجی (به‌لحاظ فرصت‌ها و تهدیدها) مورد بحث و فحص قرار داده است. محصول نهایی این پژوهش، شناسایی راهبردهای سیاسی موردنظر درباره‌ی نحوه‌ی مواجهه و برخورد با انحرافات سیاسی و فرهنگی توسط صادقین(ع) است؛ لذا با تلفیق الگوی راهبردی ضعف ـ تهدید، به راهبردهای سیاسی: تقیه، مدارا، تولی و تبری برای شیعیان آن دوره منتهی می‌شود.
شهرآشوب، محمد بن علی (1397ق). مناقب آل ابیطالب. تصحیح: رسولی محلاتی. قم: انتشارات علامه (چاپ چهارم).
الشهرستانی، ابی‌الفتح محمد بن عبدالکریم (1395ق). کتاب الفصل فی الملل و الاهواء و النحل. بیروت: دار المعرفه للطباعه والنشر.
روشندل، جلیل (1370). تحول در مفهوم استراتژی (مجموعه مقالات اولین سمینار بررسی تحول مفاهیم). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امورخارجه.
طباطبایی، سید محمدحسین (1374). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمه: موسوی همدانی، محمدباقر. قم. دفتر انتشارات اسلامی (چاپ پنجم).
الطبرسی، ابی‌منصور احمد بن علی بن ابیطالب (1416ق). الاحتجاج. قم: دارالاسوه (الطبعة الثانیه).
الطبری؛ محمد بن جریر (1987م). الامم و الملوک (تاریخ الطبری). بیروت: مؤسسه عزالدین.
طقوش، محمد سهیل (1391). دولت امویان. ترجمه: حجت‌الله جودکی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم (چاپ ششم).
العاملی، شیخ حر (1323ق). وسائل‌الشیعه. تهران: چاپ امیر بهادر.
العاملی، جعفر مرتضی (۱۴۰۹ق). دراسات و بحوث فی التاریخ و الاسلام. قم: جماعة المدرسین فی الحوزه العلمیه بقم، موسسه النشر الاسلامی.
العلوی، حسن (۱۳۷۶). شیعه و حکومت در عراق. ترجمه: محمد نبی ابراهیمی. تهران: انتشارات سوره مهر.
عمادزاده، حسین (1362). زندگانی معلم کبیر حضرت امام صادق (ع). تهران: انتشارات گنجینه.
قمی، حسن بن محمد (1361). تاریخ قم. ترجمه: حسن بن علی قمی؛ تحقیق سید جلال‌الدین تهرانی. قم: انتشارات توس.
قمی، شیخ عباس (1379). منتهی‌الآمال. تحقیق: ناصر باقری بیدهندی. قم: انتشارات دلیل.
الکشی، محمد بن عمر (١٣۴٨ق). اختیار معرفة الرجال (المعروف برجال الکشی). تلخیص: محمد بن حسن طوسی؛ مصحح: حسن مصطفوی. مشهد: دانشگاه مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، مرکز تحقیقات و مطالعات.
)