تحلیلی مقایسه‌ای از نظریه حکومت در اندیشه ملااحمد نراقی و کشفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه تاریخ، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

2 استادیار، گروه تاریخ، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

3 دانشیار، گروه سیاست، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی؛ عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران.

10.22034/sm.2022.119986.1495

چکیده

هدف پژوهش حاضر مقایسه‌ای تحلیلی از نظریه حکومت در اندیشه سیاسی ملااحمد نراقی- به عنوان فقیه- و سید جعفر کشفی- به عنوان عارف و حکیم- در دوره قاجار است. جهت تحلیل این دو نگاه، از روش مقایسه‌ای و شیوه توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. از این‌رو، مهم‌ترین سوال آن است که تشابهات و تمایزات آن دو متفکر در باب حکومت اسلامی چیست؟ مقایسه دیدگاه نراقی و کشفی نشان داد که جهان‌بینی آنان به چه میزان در رویکردشان به حکومت در عصر غیبت تأثیر بسزایی داشته است. کشفی جهان‌بینی غیر فقهی داشت و درپی اتصال حاکم اسلامی با مراتب عقل بود. در واقع او افزوده‌ای بر صفات حاکم می‌نهاد که نه مستند روایی داشت و نه مستند قرآنی؛ بلکه بیشتر براساس تجربه‌های عرفانی‌اش به چنین ایده‌ای رسیده بود. نراقی برحسب ظواهر ادلّه فتوی می‌داد و براساس آنها به نظریه‌ای در باب سیاست می‌رسید. نتایج سخت‌گیرانه کشفی کارگر شد و توانست تفکیک میان علم/ سیف یا شرع/ عرف را به عنوان اندیشه برخی از متفکرین عصر مشروطه بقبولاند و حوزه‌های متمایزی میان شرع- منصوصات- و عرف- غیر منصوصات- بوجود آورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Analysis of Government Theory In the Thought of Mullah Ahmad Naraghi and Kashfi

نویسندگان [English]

  • Sadegh Karimi 1
  • Sayyid Ali Reza Abtahi 2
  • Abdolvahab Forati, 3
1 1. PhD. Student, Department of History, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
2 Assistant Professor, Department of History, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
3 Associate Professor, Policy Group, Institute of Islamic Culture and Thought; Member of the Association for Political Studies, Qom, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is an analytical comparison of the theory of government in the political thought of Mullah Ahmad Naraghi - as a jurist - and Seyyed Jafar Kashfi - as a mystic and philosopher - in the Qajar period. Comparative and descriptive-analytical methods have been used to analyze these two views. Hence, the most important question is, what are the similarities and differences between the two thinkers regarding Islamic government? A comparison of Naraghi's and Kashfi's views showed how much their worldview significantly affected their government approach during the absence. Kashfi had a non-jurisprudential worldview and sought to connect the Islamic ruler with the levels of reason. He adds to the ruling attributes that had neither a narrative nor a Qur'anic documentary; Rather, he came to such an idea based on his mystical experiences. Naraghi issued sentences based on evidence, based on which he arrived at a theory of politics. The rigorous results of the discovery worked, and he was able to accept the distinction between science/saif or sharia/custom as the thought of some thinkers of the constitutional age and to create distinct domains between sharia - prescribed - and custom - non-prescribed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • government
  • current ruler
  • custom and sharia
  • government theory
  • Mullah Ahmad Naraghi
  • Seyed Jafar Kashfi
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (1307). المآثر و الآثار. ]چاپ سنگی[.
الگار، حامد (1359). نقش روحانیت پیشرو در جنبش مشروطیت. ترجمه ابوالقاسم سری. تهران: انتشارات توس، چاپ دوم.
دوانی، علی (1381). مفاخر اسلام. تهران: انتشارات انقلاب اسلامی، ج 9.
زارعی، سعدالله (1384). حکمت کشفی. کیهان فرهنگی، 230: ص40-43.
فراتی، عبدالوهاب (1378). اندیشه سیاسی سید جعفر کشفی. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
فراتی، عبدالوهاب (1397). گونه‌شناسی فکری سیاسی حوزه علمیه قم. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
فیرحی، داود (1381). درآمدی بر اندیشه سیاسی نراقی. آینه پژوهش، 73: ص76-82.
کشفی دارابی، سید جعفر (1375). میزان الملوک و الطوائف و صراط المستقیم فی سلوک الخلائف. به کوشش عبدالوهاب فراتی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
کشفی دارابی، سید جعفر (1381). تحفه الملوک (گفتارهایی در باب حکمت سیاسی). به کوشش عبدالوهاب فراتی. قم: انتشارات بوستان کتاب، ج2.
کشفی دارابی، سید جعفر (بی‌تا/ الف). اجابه المضطرین. بی‌جا: مطبعه حیدری.
کشفی دارابی، سید جعفر (بی‌تا/ ب). کفایه الایتام فی معرفه الاحکام. قم: بی‌نا.
مصاحب، غلامحسین (1384). دائره‌المعارف فارسی. تهران: انتشارات فرانکلین، ج 2.
نراقی، ملااحمد (1367). شئون فقیه. ترجمه سید جمال موسوی. تهران: بنیاد ثبت.
نراقی، ملااحمد (1375). عوائد الایام. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
نراقی، ملااحمد (1415ق). مستند الشیعه فی الاحکام الشریعه. قم: مؤسسه آل البیت(ع) لاحیاء الثراث، ج14.