نقش اجتماعی- سیاسی انسان ایده‌آل از منظر ملاصدرا، امام خمینی و مقام معظم رهبری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری، گرایش انقلاب اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران

2 دانشیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر واکاوی نقش اجتماعی- سیاسی انسان ایده‌آل از منظر ملاصدرا، امام خمینی و مقام معظم رهبری است.
روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که در جهان‏بینی اسلامی ملاصدرا، امام خمینی و مقام معظم رهبری، انسان موجودی مدنی الطبع می‌باشد و برای زیستن به برقراری تعاملات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی نیازمند است. از این‌رو، ملاصدرا بر زعامت اجتماعی و سیاسی انسان ایده‌آل تاکید دارد. امام خمینی و مقام معظم رهبری نیز با توجه به پیروزی انقلاب اسلامی ایران و نقش محوری میان مردم، رهبری و ایدئولوژی اسلامی، بر کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسئولیت او در برابر خدا، آگاهی‌بخشی و تأمین آزادی‌های سیاسی و اجتماعی در حدود قانون برای رشد مادی و معنوی جامعه تأکید دارند. بر این اساس، ارتباط میان سه اندیشمند در این موضوع را می‌توان چنین ترسیم کرد که ملاصدرا به صورت بنیادین و ریشه‌ای به مسئله نقش اجتماعی و سیاسی انسان ایده‌آل پرداخته، امام خمینی در قالب اندیشه کاربردی و براساس حکمت متعالیه به مسئله نظر دارند و مقام معظم رهبری نیز بر گستره کاربرد اندیشه‌ای امام خمینی افزودند و بر نقش‌آفرینی آن در قالب مصادیق در پیکره جامعه تأکید دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Social-Political Role of an Ideal Man from the View of Mulā Sadrā, Imām Khomeyni, and the Supreme Leader

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Sadeghzadeh 1
  • Abbas Bakhshandeh Bali 2
1 PhD, Islamic Revolution, University of Islamic Studies, Qom, Iran
2 Assosiate Professor, Department of Islamic Education, Mazandaran University, Babolsar, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study is to delve deep into the social-political role of an ideal man from the view of Mulā Sadrā, Imām Khomeyni, and the Supreme Leader of Iran. The method of research is descriptive-analytic and the results showed that according to the Islamic ideology of Mullā Sadrā, Imām Khomeyni, and the Supreme Leader of Iran, a man is a social creature and is in need of social, political, and economic relations for living. Therefore, Mullā Sadrā emphasizes on the social and political leadership of a man. Imām Khomeyni and the Supreme Leader also emphasize on a human's dignity as well as his high values, freedom along with responsibility towards God, awareness, and providing political and social freedom within the legal limitations for material and spiritual development of society. Accordingly, the relationship among the above three scholars on this issue can be specified as follows: Mulla Sadrā has fundamentally and profoundly dealt with the social and political role of an ideal man, Imām Khomeyni had a practical outlook on this issue based on transcendental wisdom, and the supreme leader also added to the intellectual practicality of Imām Khoemeyni’s ideas and emphasized on their implementation through some instances inside society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulā Sadrā
  • Imām Khomeyni
  • Supreme Leader (Imām Khāmene’i)
  • Ideal Man
  • Politics
قرآن کریم.
اشرفی، اکبر؛ قدسی علیزاده، سیلاب (1395). ولایت فقیه در اندیشه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال6، شماره 21.
اکبری، مرتضی؛ رضایی، فریدون (1393). واکاوی شاخصه‌های تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری. الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی، سال3، شماره 5.
برزگر، ابراهیم؛ لک‌زایی، صدیقه (1395). پیشرفت متعالی در جمهوری اسلامی بر مبنای حکمت و سیاست متعالیه. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال6، شماره 21.
بهرامی، محمد (1393). ظرفیت‌های دیپلماسی مردمی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر دیدگاه امام خمینی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. قم: دانشگاه باقرالعلوم(ع).
جاویدی، رقیه؛ بهروزی‌لک، غلام‌رضا (1395). شاخص‌‌های نظام سیاسی مطلوب از دیدگاه امام خمینی و آیت‌الله خامنه‌‌ای. سیاست متعالیه، سال4، شماره13.
خادمی، منوچهر؛ مسعودی، جهانگیر (1393). سیاست قدسی در حکمت متعالی: امکان‌سنجی و ملاحظاتی بر انگارۀ فلسفۀ سیاسی در پارادایم صدرایی. جستارهای سیاسی معاصر، شماره 14.
خامنه‌ای، سید علی (1385). شعاعی از نیّر اعظم: رهیافتی به منظومه فکری رهبر معظم انقلاب اسلامی آیت‌الله خامنه‌ای درباره حضرت محمد(ص). تحقیق و تدوین دفتر فرهنگی فخرالائمه(ع). تهران: سروش.
خامنه‌ای، سید علی (19/09/1375). بیانات در دیدار با کارگزاران نظام. قابل دسترس در:  https://farsi.khamenei.ir
خامنه‌ای، سید علی (21/08/1380). بیانات در جمع نیروهای بسیجی شرکت‌کننده در اردوی رزمی فرهنگی علویون. قابل دسترس در:                                              https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=8994
خامنه‌ای، سید علی (22/02/1388). بیانات در دیدار با استادان و دانشجویان کردستان. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir
خامنه‌ای، سید علی (25/02/1386). بیانات در در دیدار دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3383
خمینی، سید روح‌الله (1369). صحیفه نور. تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی و انتشارات سروش، ج13، 4-5، 21، 17.
خمینی، سید روح‌الله (1373). آداب الصلوة (آداب نماز). تهران: انتشارات موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ و نشر عروج، چاپ چهارم.
خمینی، سید روح‌الله (1391). ولایت فقیه؛ حکومت اسلامی (تقریر بیانات امام خمینی). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
داوری، رضا (1374). فارابی. تهران: طرح نو.
راضی رستاقی، حمید (1392). نقش و جایگاه ولایت فقیه در مدیریت نظام جمهوری اسلامی ایران. فرهنگ پژوهش، شماره 16.
ستوده، محمد (1394). روابط بین‌الملل متعالیه. سیاست متعالیه، سال3، شماره 11.
صدرا، علیرضا (1396). افق و تدابیر سیاسی الگوی توسعه متعالی جمهوری اسلامی ایران. سیاست متعالیه، سال5،شماره 16.
صدرالمتالهین، محمد بن ابراهیم (1340). رساله سه اصل. تصحیح حسین نصر. تهران: دانشگاه علوم معقول و منقول، ج1.
صدرالمتالهین، محمد بن ابراهیم (1354). المبدأ و المعاد. تصحیح جلال‌الدین آشتیانی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
صدرالمتالهین، محمد بن ابراهیم (1360الف). اسرار الآیات و انوار البینات. تصحیح محمد خواجوى. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
صدرالمتالهین، محمد بن ابراهیم (1360ب). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. تصحیح و تعلیق جلال‌الدین آشتیانی. مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
صدرالمتالهین، محمد بن ابراهیم (1378). المظاهر الالهیه فی اسرار العلوم الکمالیه. مقدمه و تصحیح محمد خامنه‏ای. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
صدرالمتالهین، محمد بن ابراهیم (1383). شرح الاصول الکافی. تصحیح و تحقیق محمد خواجوی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ج2.
صدرالمتالهین، محمد بن ابراهیم (1981م). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. بیروت: دار احیاء التراث، ج1، الطبعه الثالثه.
طباطبایی، جواد (1373). زوال اندیشه در ایران. تهران: کویر.
فیرحی، داوود (1381). قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام. تهران: نشر نی، چاپ دوم.
لک‌زایی، رضا (1387). سیاست و سعادت در اندیشه حکیم متأله، حضرت امام خمینی. پژوهش حوزه، سال9، شماره 34-35.
لک‌زایی، رضا (1394). نظام مردم‌سالاری اسلامی از دیدگاه امام خمینی. در: همایش اسلام و دموکراسی، دانشگاه ساکاریا.
لک‌زایی، رضا؛ لک‌زایی، شریف (1395). انسان و جامعه در اندیشه سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای. سیاست متعالیه، سال4، شماره 15.
لک‌زایی، رضا؛ ملکوتیان، مصطفی (1398). منابع سخت قدرت متعالی در اندیشه سیاسی امام خمینی. سیاست، دوره 49، شماره3.
لک‏زایی، نجف (1387). اندیشه سیاسی صدرالمتالهین. قم: بوستان کتاب.
ماکیاولی، نیکلا (1311). شهریار. ترجمه محمود محمود. طهران: انتشارات اقبال.
میرعابدینی، سید مهدی؛ گودرزی رئوف، هادی (1392). نظریه سعادت در اندیشه امام خمینی. آفاق امنیت، سال6، شماره 21.
ناصح، علی احمد؛ اسدی، مجید (1395). انسان‌شناسی در اندیشه امام خمینی. پژوهشنامه متین، سال18، شماره71.
نجات رایزن، علی؛ اله بداشتی، علی؛ منصوری، احسان (1394). مبانی کرامت انسان از دیدگاه امام خمینی. فلسفه دین، دوره 12، شماره 1.
نصر، حسین (1365). تاریخ فلسفه در جهان اسلام. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ج2.